Làm sao để người Việt để sử dụng được tiếng Anh trong giao tiếp?

Mark Krzanowski là chuyên gia ngôn ngữ tiếng Anh hiện đang là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tiếng Anh Hàn lâm, Viện Nghiên cứu Quốc tế Surrey, Học viện Tài chính Đông Bắc. Mark cũng đồng thời là cựu giảng viên tại Đại học Westminster, Anh quốc. Ông là tác giả của nhiều cuốn sách nghiên cứu về tiếng Anh ứng dụng, đồng thời cũng là Editor-in-Chief của tạp chí Professional and Academic English. Mark có mối quan tâm lớn tới giảng dạy, nghiên cứu tiếng Anh và ông đã có kinh nghiệm hàng chục năm giảng dạy tiếng Anh cho cả sinh viên và giáo viên - những người nói tiếng Anh là ngôn ngữ thứ 2 ở trên khắp thế giới.

Elight đã có buổi trao đổi với Mark để tìm câu trả lời cho câu hỏi: "Làm sao để người Việt có thể sử dụng được tiếng Anh trong giao tiếp?".

"98% học sinh Việt Nam học tiếng Anh trung bình 7 năm nhưng không thể giao tiếp cơ bản" (*)

Với kinh nghiệm của mình, Mark nhận định về vấn đề này "có lẽ là do phương pháp học. Theo tôi được biết ở Trung Quốc, Việt Nam hay Nhật Bản, Hàn Quốc, khi học tiếng Anh, họ thường tập trung vào kỹ năng Đọc và Viết, nhưng nó không cần thiết trong việc giao tiếp."

"Nếu nhìn vào những học sinh châu Á, đặc biệt là những người tới từ những nơi chúng ta gọi là xã hội Nho Giáo, Khổng Tử đã dạy họ là phải phải nhã nhặn, không tìm kiếm bất kì sự mẫu thuẫn, tranh luận nào vậy nên những học sinh đến từ những nước này, họ thường hay ngại giao tiếp." Mark chia sẻ, nếu mắc lỗi, họ còn sợ mất mặt trước bạn bè và đồng nghiệp nữa. Có những trường hợp giáo viên sửa lỗi của học sinh trước mặt mọi người và làm họ cảm thấy bị tổn thương, những lần sau đó sẽ không dám nói nữa.

Mark nhận định thêm, những học sinh đến từ Việt Nam, Trung Quốc, Nhật và Hàn gặp khó khăn khi học tiếng Anh do sự khác biệt về hệ âm tiết không phải hệ âm tiết Ấn - Âu. Để khắc phục được khó khăn này thì đó là vấn đề của sự kiên nhẫn, học sinh thường không biết điều này nên họ thường cảm thấy chán nản, cho rằng mình không thể làm được.

3 Phương pháp cải thiện khả năng giao tiếp nhanh chóng và dễ dàng nhất

Hạn chế nói tiếng Việt, ép mình vào môi trường cần sử dụng tiếng Anh

"Tôi từng có trải nghiệm dạy cho 1 nhóm học sinh Trung Quốc được gửi đến Anh quốc để học tiếng Anh. Sau khoá học, 20 học sinh đó trở về Trung Quốc và họ rất thất vọng bởi khi ở Anh, họ học trong 1 lớp "Academic English" toàn học sinh người Trung Quốc, họ giao tiếp với nhau bằng tiếng Trung, không có bất kì học sinh đến từ đất nước nào khác để giao tiếp tiếng Anh." Mark chia sẻ, "Trong khi bạn dạy 1 lớp mà học sinh đến từ nhiều quốc gia khác nhau thì sẽ dễ hơn nhiều, vì trong lớp học như vậy, học sinh phải dùng tiếng Anh để giao tiếp và họ đều muốn thể hiển bản thân một cách tốt nhất."

Quan trọng hơn cả việc học ở đâu hay học với ai là việc học sinh phải chủ động luyện tập giao tiếp, nói tiếng Anh nhiều nhất có thể. Mark chia sẻ, học sinh học ở Việt Nam thì hầu như không có môi trường giao tiếp, nhưng họ có thể có chủ động tạo môi trường cho mình nếu muốn. Hiện nay Internet hoàn toàn cho phép điều đó, họ có thể sử dụng Facebook, Skype… để nói chuyện với người nước ngoài. Hạn chế nói tiếng Việt lại, ép mình vào các tình huống phải nói tiếng Anh nhiều hơn.

Giao tiếp tiếng Anh tốt hơn hẳn nếu không quá đặt nặng việc nói chuẩn

Sẽ có những học sinh không có vấn đề gì với việc được giáo viên chỉ ra lỗi sai, nhưng với nhiều học sinh khác thì việc chỉ ra lỗi sai sẽ làm họ cảm thấy xấu hổ, tự ti và điều đó sẽ khiến họ nản chí. Thay vì điều đó, họ nên được khuyến khích giao tiếp nhiều hơn, tự tin hơn. Vì vậy cốt lỗi vấn đề ở đây sẽ là làm sao để các bạn hiểu "những lỗi sai thực tế là một điều tất yếu trong quá trình học, nên nhìn nhận nó là 1 dấu hiệu của việc chúng ta đang tiến bộ."

Mark cũng chỉ ra rằng, với những người học mà trên 12 tuổi thì việc nói tiếng Anh để chuẩn và hay như người bản ngữ là việc rất khó. "Một vài người thực sự có khả năng cảm âm tuyệt đối (absolute pitch) thì họ làm được, nhưng số đó không nhiều. Tôi có đồng nghiệp đang dạy ở Đại học Southampton - Giáo sư Jennifer Jenkins - bà là người mà đã lan truyền ý tưởng “English is a lingua franca” - tiếng Anh là ngôn ngữ quốc tế - bà ủng họ cho “comprehensible pronunciation” - phát âm có thể hiểu được". Trên thực tế hiện nay tiếng Anh được nói ở nhiều quốc gia và dường như mọi người càng ngày càng chấp nhận các ngữ điệu khác nhau. Vậy nên việc đặt nặng để nói tiếng Anh có ngữ điệu, phát âm giống hệt người bản ngữ là không cần thiết, quan trọng vẫn là phải phát âm có thể hiểu được.

Tìm niềm vui trong việc học tiếng Anh

Mark chia sẻ, một trong những cách tốt nhất để giữ được động lực học tiếng Anh đó chính là tìm cho mình một tấm gương để noi theo. Một ví dụ điển hình của tấm gương đó là 1 nhóm nhạc thần tượng K-POP có 6 chàng trai và họ nói tiếng Anh rất tốt. Người học theo dõi hõ và nhìn thấy thành quả của họ, như vậy sẽ cho họ một động lực rất lớn để cải thiện khả năng tiếng Anh của cá nhân mình.

Việc tìm tài liệu học cũng quan trọng. Nếu trình độ của bạn là mới bắt đầu thì những tài liệu học sinh động, gần gũi, kết hợp được cả những kiến thức về văn hoá quốc tế và kiến thức văn hoá về Việt Nam - chính quê hương của bạn sẽ hiệu quả hơn. Giống như cuốn sách Tiếng Anh cơ bản của Elight, tôi thấy có rất nhiều thông tin, đoạn văn bằng tiếng Anh về Việt Nam trong đó, các thông tin này sẽ giúp người học cảm thấy gần gũi và dễ dàng để tiếp cận hơn rất nhiều.

(*) Theo nghiên cứu của T. Nhan, Đại học Melbourne, Úc; Đăng trên tạp chí Internet Journal of Language, Culture and Society, 2013