NSƯT Lê Mai kể quá khứ mưu sinh ở chợ Đồng Xuân

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, NSƯT Lê Mai cho biết, bà có nhiều năm sống một mình ở phố Phan Đình Phùng (Hà Nội), nhưng hơn 2 năm nay, gia đình con gái thứ 2 -  NSND Lê Khanh - đã chuyển về ở gần nên bà vui hơn.

Nếu thấy khỏe, hàng ngày bà vẫn đi chợ, giúp đỡ các con việc nhà. Ngoài đầu ngõ có quán trà đá nên hàng ngày bà ra đó để trò chuyện và ngắm người qua lại.

"Lịch trình của tôi là: Đi ăn sáng xong vào hàng nước ngồi đến trưa. 15h, ngủ dậy, tôi lại ra hàng nước. Ra đấy cũng vui, khán giả nhận ra Lê Mai và xin chụp ảnh nhiều lắm. Lê Khanh thuê người giúp việc hỗ trợ việc nhà nên tôi cũng thảnh thơi hơn...", NSƯT Lê Mai tâm sự.

Bà chia sẻ, có thời gian, Lê Khanh đã đón bà về Phú Thượng nhưng ở đó buồn quá vì cửa nhà đóng im ỉm, không giao lưu với hàng xóm, bạn bè không ghé thăm được nên bà lại về nhà cũ. Lê Khanh cũng thương mẹ nên cả gia đình chuyển về cùng.

Ở Phan Đình Phùng, con gái Lê Vân thường xuyên sang chơi, đưa bà đi dạo và ăn vặt. Lê Vi đang ở Pháp, khi nào có điều kiện lại về thăm mẹ. Em trai bà là NSND Lê Chức cũng thường qua tâm sự với chị. 

Vào tháng 3/2024, nữ nghệ sĩ được nhận danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT). Bà thẳng thắn, ngày xưa bà từng đưa nghệ sĩ Kim Xuyến nộp đơn xin NSƯT, ông trưởng đoàn khi ấy không thấy bà làm đơn đã hỏi: "Sao Lê Mai không làm đơn?", bà đã trả lời: "Được trao tặng thì em nhận, chứ em không đi xin...". 

"Tôi nghĩ, việc nhận danh hiệu dù muộn còn hơn không. Chúng tôi làm nghệ thuật không phải để chăm chăm có huy chương nhưng sự ghi nhận này là đáng trân trọng", bà bày tỏ.

NSƯT Lê Mai có gần 20 năm công tác tại Nhà hát Kịch Hà Nội, đó là những tháng ngày thanh xuân đáng nhớ của bà. Tuy nhiên, nghệ sĩ gạo cội cũng tiếc nuối vì những năm tháng sau này, vì sức khỏe mà bà không thể làm diễn viên sân khấu được.

Bà kể: "Sau 3 lần sinh nở, sức khỏe tôi yếu lắm, chỉ còn có 34kg. Với lý do mất sức, cơ quan đề nghị tôi làm thủ quỹ. Tôi cũng đành gật đầu vì mình có con nhỏ, không thể toàn tâm toàn ý với công việc được.

Nếu đi diễn thì có tiền bồi dưỡng, có thể mua thêm cân bơ và vài hộp sữa hàng tháng. Sang giữ quỹ thì không có gì nhưng dù sao vẫn còn có lương, có công việc mà nuôi con".

Ngày đó, bà thu tiền biểu diễn mỗi tối rồi sáng hôm sau lại đạp xe mang ra ngân hàng ở Bờ Hồ gửi. Hàng tháng, bà đi rút tiền về phát lương cho mọi người. Vì còn vất vả nên Lê Mai cũng đi làm thêm. Bà từng có nhiều năm mưu sinh ở chợ Đồng Xuân.

NSƯT Lê Mai bộc bạch: "Tôi nhận đồ ở chợ Đồng Xuân về may vá để kiếm thêm nuôi các con. Thời ấy, việc buôn bán còn hạn chế. Có lần, tôi đèo bọc to sau xe đạp đi trả hàng, mấy chú công an gọi lại khám, định tịch thu. Khi hai anh công anh mở ra thì thấy có một tờ giấy, họ hỏi giấy gì đấy, tôi nói giấy mời đi đóng phim, thế là được tha. Ngày đó, khán giả hâm mộ diễn viên lắm…".

Nữ nghệ sĩ cũng kể lại, vì gia đình vất vả nên các con: Lê Vân, Lê Khanh, Lê Vi rất hiếu thuận, biết giúp đỡ và trân trọng sức lao động của mẹ. 

"Thấy tôi thức đêm nên Vân và Khanh cũng học may vá. Lúc bận không sao, cứ rảnh là về ngồi máy khâu giúp cho mẹ. Vân không đạp máy được 2 chân nên toàn đạp bằng 1 chân...

Các con chăm chỉ, luôn biết giúp đỡ mẹ làm việc nhà. Khi đi làm, có lương cũng mang về cho mẹ. Khi mẹ nhận việc may vá, đan len, các con làm cùng mẹ mà không ngại khổ, ngại khó...", bà cho hay.

Bà Lê Mai chia sẻ thêm, năm 1982 bà nghỉ hưu, sau đó cũng được một số đạo diễn mời đi đóng phim truyền hình với các tác phẩm như: Bà nội không thích ăn Pizza, Nếp nhà… Với mỗi vai diễn, bà đều làm tốt vai trò của mình để thể hiện tính cách nhân vật.

"Những năm sau này, chắc do tôi già rồi nên không nhận được lời mời đóng phim nữa. Hồi đi làm phim, tôi vẫn đi xe máy đến các bối cảnh. Giờ thì không đi được vì tôi bị zona thần kinh, mắt không chớp được. Dạo này tôi lại bị đau xương khớp, đau chân, đi lại khó khăn nên phải nằm tại nhà điều trị một thời gian...", nghệ sĩ Lê Mai tâm sự.

Nghệ sĩ Lê Mai sinh năm 1938, bà xuất thân trong một gia đình mà cả bố và mẹ đều hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật sân khấu. Những năm tháng tuổi thơ của bà gắn bó với mảnh đất cửa biển Hải Phòng, nơi người cha của bà đã sinh trưởng và hoạt động nghệ thuật gần như cả đời ở đó.

Cha của bà là nhà thơ - kịch tác gia Lê Đại Thanh, ông hoạt động trong Đội kịch Trung ương cùng thời với Thế Lữ và Song Kim.

Hai người em trai của Lê Mai cũng tạo dựng tên tuổi trong lĩnh vực nghệ thuật là họa sĩ Lê Đại Chúc và đạo diễn, NSND Lê Chức.

Năm 1954, bà theo cha lên Hà Nội nhận công tác ở Đoàn kịch Trung ương do nhà văn, nhà viết kịch Học Phi khi đó làm trưởng đoàn. Tại đây, Lê Mai đã quen và kết hôn với nghệ sĩ Trần Tiến (sau là NSND). Nhưng do những rạn nứt trong quan hệ gia đình, hai người sau này đã ly hôn.

Ba người con gái của bà và NSND Trần Tiến là NSƯT Lê Vân, NSND Lê Khanh và NSƯT Lê Vi đều trở thành những nghệ sĩ thành danh và có dấu ấn trong nhiều bộ phim của điện ảnh Việt Nam.