Nhạc sĩ An Thuyên dựng opera “Đất nước đứng lên”

Mỗi người một tay, biên đạo múa là giáo viên trong trường. Kinh phí cũng của trường. Hơn 100 sinh viên trường Cao đẳng VHNT Quân đội giúp thầy hiệu trưởng đưa anh hùng Núp vào nhạc kịch VN. Điều đặc biệt, số sinh viên này đều là con em các dân tộc Tây Nguyên.

Đất nước đứng lên dựa theo tác phẩm cùng tên của nhà văn Nguyên Ngọc, chia làm 6 màn: Đạn bom và câu hỏi lớn, Trên rẫy và người đi tìm đường, Bắn Pháp chảy máu, Cơn đói kinh hoàng và niềm tin, ánh sáng, Cách mạng và con đường Tổ quốc chiến thắng. 2 giờ đồng hồ, khán giả chìm trong âm sắc Tây Nguyên hào sảng.

Trong ca khúc, người ta đã thấy An Thuyên trung thành với chất liệu dân ca vùng miền, viết Huế ra chất Huế, viết Nghệ-Tĩnh ra chất Nghệ-Tĩnh... Bây giờ, nhạc kịch cũng vậy. An Thuyên triệt để với vốn giai điệu Tây Nguyên đến nỗi một đôi chỗ ca từ quá non vì phải nương theo giai điệu.

Thường thì với opera, người xem-nghe không nhớ nhân vật, cũng hiếm khi nhớ cốt truyện. Người ta nhớ tới vở ấy bằng những aria hay overture. Nói như thế cũng có nghĩa opera có công chúng nhất định, không phải như các thứ pop hay múa minh họa.

Đất nước đứng lên nổi lên một vài aria (tiểu đoạn ca từ và giai điệu) đáng để nhớ, do Núp (Y Agri-con trai nghệ sĩ Y Moan), hay do Mai Liêu (Y Thanh Nghị) thể hiện... Núp đi tìm bộ đội người Kinh chưa về, Ma Lêu hát: Rừng ta còn uống nước thì em còn tin anh...

Từ ngày anh xa vắng, bờ suối không tiếng đàn T’rưng reo. Khi cái đói hoành hành ở buôn Công Hoa, người Ba Na hát: Đi đâu đi đâu? Kèn thôi. Đi đâu đi đâu? Đàn thôi. Đói cả tiếng đàn. Chỉ cố gắng thêm một chút, những aria trong Đất nước đứng lên sẽ toàn vẹn và có thể biểu diễn riêng.

Y Agri và Y Thanh Nghị đều là sinh viên năm thứ nhất. Riêng Y Agri còn là thành viên ban nhạc Bazan (anh trai là Y Vol-ban nhạc Đồng Đội). Tập vở từ tháng 5/2005, Y Agri cho biết: Em rất thích nhân vật Núp và đoạn aria ở màn 3-Bắn Pháp chảy máu. Dù là người Ê đê đóng vai một nhân vật Ba Na nhưng em khá nhập tâm, vì em đã xem phim về Anh hùng Núp.

Buổi diễn lấy ý kiến bạn bè trong giới cuối tháng 7 vừa rồi tại Đoàn kịch Quân đội có cả nhà văn Nguyễn Quang Sáng, NSND Trung Kiên, nhạc sĩ Hồng Đăng, Trương Ngọc Ninh, Bảo Phúc, Anh Quân, Huy Tuấn... Nhạc sĩ Hồng Đăng sau khi bày tỏ khâm phục trước opera Đất nước đứng lên, góp ý: Cần tạo những khoảng lặng giữa các màn và trong từng màn, sẽ đỡ căng hơn cho người xem.

GS.NSND Trung Kiên cho rằng: Nếu có thời gian thì nên làm thêm nhạc, nhất là overture, dù ít hoặc nhiều. Diễn viên vào sân khấu là hát ngay như thế e chưa ổn. Bởi vì thiếu overture thì không thể gọi là opera. Múa cũng cần chọn lọc hơn, đôi chỗ hơi giống ca múa. Còn các nhạc sĩ trẻ như Anh Quân, Huy Tuấn thì bảo: Hơi phung phí cao trào và màn kết quá. Mấy lần tưởng xong rồi, tự nhiên lại thấy hát tiếp...

Từ 15/8, Đất nước đứng lên công diễn. Vào tối 3/9, VTV sẽ truyền hình trực tiếp vở opera này nhân kỷ niệm 60 năm Quốc khánh.

Theo Thanh Phương

Tiền Phong