Hồi ức xúc động về nhà thơ Tố Hữu qua lời kể của con gái

Nhân dịp kỷ niệm 105 năm ngày sinh nhà thơ Tố Hữu (4/10/1920-4/10/2025), chương trình với chủ đề Yêu đất nước qua thơ Tố Hữu được tổ chức tại Bảo tàng Tố Hữu. 

Nhà thơ Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành, sinh ngày 4/10/1920 tại Thừa Thiên - Huế. Ông trưởng thành trong bối cảnh phong trào cách mạng do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo đang dâng cao mạnh mẽ, sớm giác ngộ lý tưởng cộng sản và trở thành lãnh đạo Đoàn Thanh niên Dân chủ ở Huế.

Năm 1938, ông chính thức gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương. Chỉ 1 năm sau, Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt giam, giam giữ tại nhiều nhà lao ở miền Trung và Tây Nguyên.

Năm 1942, ông vượt ngục thành công, trở về hoạt động bí mật, gây dựng cơ sở và chắp nối liên lạc với tổ chức Đảng tại Thanh Hóa.

Khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Tố Hữu được giao trọng trách Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa, rồi được điều động ra Việt Bắc phụ trách công tác văn nghệ.

Từ năm 1948, ông là ủy viên Ban Chấp hành Hội Văn nghệ Việt Nam, sau đó lần lượt đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng trên mặt trận tư tưởng, văn hóa - tuyên truyền như Trưởng Ban Tuyên huấn, Trưởng Ban Khoa giáo, Trưởng Ban Thống nhất, Hiệu trưởng Trường Nguyễn Ái Quốc Trung ương.

Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV (1976), Tố Hữu được bầu vào Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Từ năm 1981 đến 1986, ông giữ cương vị Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Bộ trưởng.

Con đường cách mạng của Tố Hữu luôn song hành cùng sự nghiệp thi ca. Tập thơ đầu tay Từ ấy (1946) là tiếng reo vui của một tâm hồn trẻ tuổi khi bắt gặp lý tưởng cách mạng, mở đầu cho phong cách thơ mang đậm dấu ấn thời đại.

Ở các tập thơ sau như Việt Bắc (1947-1954), Gió lộng (1955-1961), Ra trận (1962-1971) và Máu và hoa (1972-1977), Tố Hữu tiếp tục khắc họa bằng ngôn từ trữ tình và hào hùng về tình yêu Tổ quốc, tình đồng chí và niềm tin son sắt vào con đường cách mạng của dân tộc.

Bà Nguyễn Thanh Hoa - con gái cả của cố nhà thơ - cho biết, việc thành lập Bảo tàng Tố Hữu chính là tâm nguyện của mẹ bà (bà Vũ Thị Thanh - phu nhân của nhà thơ).

“Mẹ tôi luôn trân trọng từng vần thơ, từng bản thảo và kỷ vật của cha. Sau khi cha qua đời năm 2002, mẹ đã có một mong muốn rất rõ ràng là xây dựng một ngôi nhà lưu niệm để con cháu nhớ về ông.

Đồng thời, vì nhận được rất nhiều thư từ, tình cảm của bạn bè, người yêu thơ gửi đến, mẹ muốn chia sẻ những góc nhìn gần gũi nhất về con người ông thông qua các bản thảo và kỷ vật ấy”, bà Hoa xúc động kể.

Từ căn nhà nhỏ ở Làng Quốc tế Thăng Long, Bảo tàng Tố Hữu ra đời, trở thành điểm hẹn của những người yêu thơ và yêu lịch sử.

Những tập bản thảo ố vàng, chiếc máy đánh chữ, những bức thư bạn bè gửi cho ông… được sắp xếp cẩn thận, như kể lại hành trình của một đời thơ - đời người gắn liền với cách mạng.

Trong không gian tràn ngập kỷ vật của người cha, bà Nguyễn Minh Hồng cũng nhớ lại những buổi chiều ông ngồi bên bàn viết, dáng vẻ trầm ngâm nhưng luôn ấm áp, gần gũi.

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, bà Hồng cho biết bên cạnh tình yêu lớn lao dành cho cách mạng và đất nước, nhà thơ Tố Hữu còn là một người cha, người chồng tuyệt vời trong đời thường.

“Nếu hỏi bài học nào từ cha khiến tôi nhớ nhất thì thật khó để trả lời. Bởi ông chưa bao giờ dạy chúng tôi bằng những lời đạo lý đao to búa lớn, mà dạy bằng chính hành động và cách sống.

Chúng tôi nên người nhờ quan sát, noi gương cha mẹ qua những việc nhỏ trong cuộc sống hằng ngày, từ đó hình thành nên văn hóa, nề nếp trong gia đình”, bà Hồng nói.

Theo bà Hồng, từ nhỏ bà chưa từng cảm thấy e dè trước cha, mà luôn thấy ông gần gũi, dễ chia sẻ.

Bà tâm sự: “Cha tôi rất dân chủ, luôn tôn trọng con cái. Dù yêu văn chương, ông không hề định hướng hay ép buộc con phải theo nghề của mình. Khi tôi mắc lỗi, điều đầu tiên ông làm là lắng nghe, chứ không trách mắng. Từ ông, tôi học được sự tôn trọng và bình đẳng giữa các thành viên trong gia đình”.

Tình yêu và sự tôn trọng ấy không chỉ được gìn giữ trong mỗi người con, mà còn được lan tỏa tại Bảo tàng Tố Hữu, nơi lưu giữ những di sản quý giá của ông.

Kể từ khi chính thức mở cửa vào tháng 10/2020, bảo tàng đã đón nhiều đoàn học sinh, sinh viên đến tham quan, tìm hiểu và học tập.

Các em được đọc, cảm nhận những vần thơ của Tố Hữu, được thực hành viết thư pháp từ chính những câu thơ giàu lý tưởng và tình yêu Tổ quốc, để thấy một thế hệ từng sống và cống hiến bằng niềm tin trong trẻo nhất.

Trong khuôn khổ chương trình Yêu đất nước qua thơ Tố Hữu, công chúng được lắng nghe những câu chuyện và hồi ức xúc động về tác giả và tác phẩm qua lời kể của các khách mời: Thiếu tướng Hồ Sỹ Hậu (nguyên Cục trưởng Cục Kinh tế Bộ Quốc phòng, Phó Chủ tịch Hội Trường Sơn Việt Nam); nhà thơ Trần Đăng Khoa cùng nhiều văn nghệ sĩ từng có dịp gặp gỡ, làm việc với Tố Hữu.

Không gian Bảo tàng Tố Hữu trong ngày kỷ niệm như được thổi bừng sức sống khi những vần thơ, bút tích và tư liệu quý về cuộc đời, sự nghiệp của ông được tái hiện bằng nhiều hình thức nghệ thuật sinh động.

Một trong những điểm nhấn là triển lãm Tem & Thơ: Dấu ấn Tố Hữu qua năm tháng, nơi trưng bày những con tem, hình ảnh, câu thơ gắn liền với từng chặng đường cách mạng - thi ca, mang đến cho người xem góc nhìn mới về hành trình thơ song hành cùng lịch sử dân tộc.

Ông Nguyễn Vũ Phương - con trai nhà thơ Tố Hữu - cho biết, dịp kỷ niệm năm nay cũng đánh dấu 5 năm hoạt động của Bảo tàng Tố Hữu - nơi khởi nguồn từ căn nhà lưu niệm do bà Vũ Thị Thanh, phu nhân của nhà thơ, tự tay chọn thiết kế và xây dựng từ năm 2009.

“Trong hơn 15 năm qua, cùng với nhóm cộng tác viên của bảo tàng, chúng tôi đã hân hạnh đón tiếp ngày càng nhiều du khách gần xa, đặc biệt là các bạn trẻ. Nơi đây dần trở thành điểm đến quen thuộc cho các buổi sinh hoạt ngoại khóa của học sinh, sinh viên, đồng thời là một sân chơi văn hóa góp phần nuôi dưỡng tình yêu thơ ca và lịch sử cách mạng Việt Nam.

Chính điều đó là nguồn động lực để chúng tôi tiếp tục kiên trì lan tỏa di sản tinh thần của người cha kính yêu”, ông Phương chia sẻ.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh - đã điểm lại những dấu ấn trong cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ Tố Hữu.

Ông Nguyễn Xuân Thắng khẳng định, cùng với sự nghiệp chính trị vẻ vang, sự nghiệp văn hóa - văn nghệ, đặc biệt là thơ ca của Tố Hữu luôn đồng hành với từng bước đi của cách mạng Việt Nam.

“Khi nhớ đến Tố Hữu, nhiều thế hệ - từ thập niên 1930 cho đến sau này - luôn dành cho ông tình cảm đặc biệt. Họ gọi ông là nhà văn hóa lớn, nhà thơ lớn, ngọn cờ đầu của văn nghệ cách mạng Việt Nam, hay giản dị và thân thương hơn là Tố Hữu - nhà thơ của Đất nước, của Nhân dân, của Cách mạng”, ông Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Xuân Thắng bày tỏ mong muốn: “Các nhà văn hóa, văn nghệ sĩ, trí thức, đặc biệt là những người thân của đồng chí Tố Hữu, sẽ tiếp tục góp thêm những câu chuyện, tư liệu, ký ức đẹp đẽ về ông, để thế hệ trẻ luôn được truyền cảm hứng, niềm tin và quyết tâm xây dựng đất nước trong kỷ nguyên mới”.