Chỉ có khoảng 10% khán giả Việt xem múa rối nước?

Ngày 10/11, tại Hà Nội, Nhà hát Múa rối Thăng Long (Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội) tổ chức tọa đàm khoa học Bảo tồn và phát huy nghệ thuật rối trong cuộc sống đương đại, nhằm nhìn lại thực trạng và tìm kiếm giải pháp để tiếp tục bảo tồn và phát triển nghệ thuật rối.

Đây là hoạt động trong khuôn khổ Festival Thăng Long - Hà Nội.

Chia sẻ tại sự kiện, bà Lê Thị Ánh Mai - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội - cho rằng, trải qua nhiều biến động của thời gian, nghệ thuật múa rối không chỉ còn là trò diễn dân gian mà đã trở thành một "ngôn ngữ văn hóa" đặc sắc, được gìn giữ và sáng tạo qua nhiều thế hệ nghệ nhân.

Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của các loại hình giải trí mới, việc đưa múa rối trở lại gần hơn với công chúng đương đại đang đặt ra những yêu cầu mới về "tư duy, mô hình tổ chức và phương thức hoạt động chuyên nghiệp hơn".

Bà Ánh Mai cho biết, năm 2023 Nhà hát Múa rối Thăng Long thực hiện hơn 1.600 suất diễn. Trung bình mỗi ngày, Nhà hát có 6 đến 8 suất diễn, với hơn 1.000 khán giả, nhưng trong đó phần lớn là du khách quốc tế.

Đặc biệt, năm 2024, nhà hát được Tổ chức Du lịch Mỹ trao giải thưởng Travellers' Choice Awards - giải thưởng Ấn tượng du lịch, dựa trên hàng triệu đánh giá của du khách quốc tế.

Bà Ánh Mai cho biết thêm, khách quốc tế rất thích múa rối nước của Việt Nam. "Tính đến nay, nhà hát đã biểu diễn tại hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ. Nhiều khán giả nước ngoài đã nhận xét rằng: "Không thể hiểu về văn hóa Việt Nam nếu chưa một lần xem múa rối nước", bà chia sẻ.

Tuy nhiên, tại sự kiện các nghệ sĩ và chuyên gia cho rằng, chỉ có khoảng 10% khán giả Việt Nam đi xem múa rối nước. Thực tế này khiến nhiều nghệ sĩ trăn trở và muốn tìm ra giải pháp để khán giả yêu múa rối nước hơn.

NSND Trịnh Thúy Mùi - Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam - cho rằng, việc khán giả chưa yêu thích và quan tâm đến múa rối nước không phải lỗi của các nghệ sĩ múa rối mà cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, bộ ngành để có sự đầu tư lâu dài.

Nữ nghệ sĩ mong muốn trong thời gian tới, các nhà hát múa rối, các trung tâm biểu diễn múa rối có thể thu hút được tỉ lệ khách Việt khoảng 30%.

Bà Thuý Mùi gợi ý, để bảo tồn và phát huy giá trị di sản của nghệ thuật múa rối cần phải đưa nghệ thuật này vào trong các nhà trường, bởi đó là cách để giữ nguồn khán giả của mình.

NSƯT Thanh Hiền - Giám đốc Nhà hát Múa rối Thăng Long - nêu rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, nghệ thuật truyền thống nói chung và nghệ thuật rối nói riêng đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức: Sự cạnh tranh của các loại hình giải trí hiện đại, sự thay đổi thị hiếu khán giả, cùng những khó khăn trong việc gìn giữ đội ngũ nghệ nhân, khán giả và không gian diễn xướng truyền thống.

Quá trình đô thị hóa khiến một số phường rối nước còn giữ được nghiệp tổ cũng bị thu hẹp dần không gian biểu diễn. Bên cạnh đó, kinh phí duy trì hoạt động biểu diễn luôn là vấn đề nan giải.

Theo NSƯT Thanh Hiền, bảo tồn và phát huy nghệ thuật múa rối trong thời đại hiện nay không thể tách rời sự phát triển của công nghiệp văn hóa. 

"Hà Nội đã xác định múa rối là ngành kinh tế mũi nhọn, tiềm năng lớn cho sáng tạo và du lịch văn hóa. Nếu được đầu tư bài bản, kết nối chặt chẽ với giáo dục, du lịch và truyền thông, nghệ thuật rối sẽ trở thành "sản phẩm văn hóa - sáng tạo" độc đáo, vừa gìn giữ giá trị truyền thống, vừa phát huy sức sống mới, góp phần khẳng định bản sắc Thủ đô", bà Hiền nói.

Tại toạ đàm, NSND Hoàng Tuấn - nguyên Giám đốc Nhà hát Múa rối Thăng Long - cho biết, trước kia Hà Nội có hơn 20 phường rối, giờ chỉ còn vài phường, điều này cho thấy sự thất truyền của nghệ thuật truyền thống tại các làng quê.

"Bên cạnh đó, lực lượng nghiên cứu lý luận - phê bình các môn nghệ thuật truyền thống đang trong tình trạng báo động, hầu như Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh không còn đào tạo nữa. Đây cũng là thách thức với nghệ thuật múa rối Việt Nam".