“Bảo tồn và phát huy giá trị hệ thống di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh...”

Hiện trên địa bàn Nghệ An có khoảng 400 di tích liên quan đến phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh, trong đó có 40 di tích đã được xếp hạng cấp quốc gia, cấp tỉnh. Hiện nay trong việc bảo tồn và phát huy các di tích thuộc hệ thống Xô Viết Nghệ Tĩnh đang tồn tại nhiều vấn đề như: Xuống cấp nhanh chóng của các di tích, bất cập giữa yêu cầu chống xuống cấp và nguồn kinh phí được cấp.

Những điều này đặt ra vấn đề phải tìm các giải pháp để bảo tồn, tôn tạo và phát huy hiệu quả hệ thống các di tích lịch sử Xô Viết Nghệ Tĩnh.

Hội thảo năm nay đã nhận được 25 bản tham luận của các nhà khoa học tập trung vào 3 vấn đề lớn gồm: Đánh giá ý nghĩa và bài học của phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh với cách mạng Việt Nam; Hệ thống hóa các giá trị lịch sử, văn hóa tiêu biểu, đánh giá trung thực, khách quan và khoa học thực trạng bảo tồn và phát huy giá trị hệ thống các di tích lịch sử Xô Viết Nghệ Tĩnh hơn nửa thế kỷ qua; 

Thảo luận và thống nhất các giải pháp, pháp lý, khoa học phù hợp với lịch sử truyền thống văn hóa xứ Nghệ để bảo tồn, tôn tạo và phát huy hiệu quả hệ thống, các giá trị ẩn chứa trong các di tích lịch sử Xô Viết Nghệ Tĩnh trên đất Nghệ An. Bên cạnh đó, các đại biểu cũng thảo luận về tăng cường các giải pháp kết hợp với ngành Du lịch để đưa các di tích trở thành điểm đến văn hóa thu hút khách tham quan, nghiên cứu.

Ông Nguyễn Xuân Thủy - Trưởng Phòng Quản lý Di sản văn hóa (Sở Văn hóa và Thể thao Nghệ An), cho biết: Hệ thống di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh trải rộng trên địa bàn hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. 

Riêng các di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh chủ yếu do địa phương quản lý, công tác phát huy giá trị cơ bản đã được các địa phương quan tâm, tuy nhiên đang còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị. 

Một số di tích đã và đang được đầu tư, tu bổ, tôn tạo, nhưng do không bố trí được nguồn vốn nên vẫn còn dang dở, trong khi đó những hạng mục đã hoàn thành lại bắt đầu có dấu hiệu xuống cấp, hoặc có những di tích đã được đầu tư, tu bổ nhưng do kinh phí ít nên việc sửa chữa còn mang tính chắp vá.

Một số cụm di tích Nhà tưởng niệm và Khu mộ liệt sĩ Xô Viết Nghệ Tĩnh ở thị trấn Thái Lão (nay là thị trấn Hưng Nguyên), huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An có vị trí đắc địa cho phát triển du lịch, nằm trên tuyến đường phát triển du lịch thành phố Vinh - huyện Nam Đàn quê Bác, có không gian rộng và giá trị lịch sử tiêu biểu, nhưng do chưa được đầu tư xứng đáng nên dự án 10 năm chưa hoàn thành...

Bà Hoàng Thị Khánh - Phó trưởng Ban Quản lý Di tích tỉnh Nghệ An cho rằng, các di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh xây dựng đã quá lâu, trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt lại không có nguồn thu công đức; công tác bảo tồn, trùng tu, tôn tạo còn nhiều khó khăn. 

Theo đó, bà Hoàng Thị Khánh đề xuất giải pháp bảo tồn, trùng tu các di tích gắn liền với phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh, như: rà soát hiện trạng, điều chỉnh khoanh vùng bảo vệ và cắm mốc giới để tránh tình trạng xâm lấn di tích. 

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức để nhân dân hiểu sâu sắc về giá trị của di sản. Thường xuyên kiểm tra hiện trạng di tích và biểu dương những tổ chức, cá nhân tích cực và xử lý nghiêm những trường hợp xâm phạm di tích…

Thạc sĩ Trần Đình Hà (Sở Du lịch Nghệ An) cho biết, vấn đề kết nối và phát huy giá trị hệ thống di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh trong khai thác các tour du lịch về nguồn cần có một số đề xuất:  

Quan tâm nội dung trưng bày tại các di tích để thu hút du khách; đẩy mạnh xã hội hóa công tác đầu tư, bảo tồn, tu bổ di tích nhằm bảo vệ những dấu tích vật chất, những giá trị văn hóa của di tích. Nâng cao chất lượng, đào tạo và bồi dưỡng kỹ năng, kiến thức chuyên môn, thái độ phục vụ khách tham quan của cán bộ quản lý và người dân. 

Quan tâm bảo vệ môi trường, cảnh quan và nâng cao chất lượng, đổi mới hình thức tuyên truyền, quảng bá về hệ thống di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh; tăng cường liên kết với các doanh nghiệp lữ hành để gắn các di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh vào các tour du lịch về nguồn.

Đánh giá về thực trạng, những khó khăn, vướng mắc và đề xuất các giải pháp về công tác bảo tồn, phát huy di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh -  Bà Trần Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao cho biết: Trong hệ thống di sản Xô Viết Nghệ Tĩnh có Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh là vị trí quan trọng, đây là một trong 3 bảo tàng được thành lập sớm nhất trong hệ thống bảo tàng cách mạng Việt Nam. 

Hiện nay Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh - là nơi lưu giữ, trưng bày trên 16.000 tài liệu, hiện vật các loại. Bảo tàng đã đưa Xô Viết Nghệ Tĩnh đến được với công chúng; những tài liệu, di sản lịch sử của phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh được lưu giữ một cách an toàn. 

Ngoài ra, bảo tàng cũng đã đóng góp quan trọng cho công tác nghiên cứu khoa học, lịch sử, văn hóa và cung cấp nhiều tư liệu quý về Xô Viết Nghệ Tĩnh cho các cuộc hội thảo, tọa đàm khoa học. 

“Nhưng có một thực tế là chưa phát huy hết giá trị của các hiện vật ở đây, Bảo tàng đã được Sở Du lịch tỉnh giúp trở thành điểm đến du lịch của Nghệ An. Tuy nhiên, thực tế chưa phát huy được bao nhiêu, lượng khách còn chưa nhiều. Chúng tôi mong muốn Bảo tàng đổi mới hệ thống trưng bày, đưa giải pháp công nghệ để trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách…”, Giám đốc Sở VH&TT mong muốn. 

Bà Trần Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao khẳng định thêm: Các ý kiến tại Hội thảo đã đánh giá đúng về ý nghĩa, tầm vóc của phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh đối với cách mạng Việt Nam và giá trị của hệ thống di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh. Những ý kiến đánh giá và giải pháp đề xuất tại Hội thảo sẽ được tiếp thu và nghiên cứu để công tác bảo tồn, phát huy di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh được thực hiện có hiệu quả hơn trong thời gian tới.