Châu Âu và châu Á: Mối quan hệ có tầm quan trọng bậc nhất

Đó là ý kiến của ngài Javier Solana, Đại diện Cấp cao về Chính sách An ninh và Ngoại giao chung của Liên minh châu Âu trao đổi tại Cuộc họp Ngoại trưởng của Diễn đàn Khu vực Châu Á (ARF).

Các mối quan tâm chính trị, an ninh và kinh tế của chúng tôi được hòa quện với nhau hơn bao giờ hết. Nhưng mối quan hệ của chúng tôi còn đi xa hơn trên lĩnh vực kinh tế và thương mại: Liên minh châu Âu và các đối tác châu Á cùng nhau tích cực đóng góp vào việc giải quyết những vấn đề khu vực và toàn cầu. Chúng tôi cùng có tầm nhìn quan trọng đối với một hệ thống quản trị toàn cầu với những cấu trúc khu vực cũng như những nền tảng của chúng giúp giải quyết hiệu quả những vấn đề đa quốc gia.

Vì lý do của tầm nhìn chung này mà tôi một lần nữa quay lại châu Á để tham dự Cuộc họp Ngoại trưởng của Diễn đàn Khu vực Châu Á (ARF) và các cuộc hội đàm với các đồng sự ASEAN của chúng tôi.

Những tiến bộ mà chúng tôi cùng đạt được trong năm qua là rất ấn tượng, có lẽ thậm chí còn là mốc quan trọng nhất trong 30 năm quan hệ của chúng tôi. Và việc gia nhập sớm của Liên minh châu Âu vào Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác ASEAN giúp chúng tôi gần gũi hơn, với những hàm ý tích cực cho những mối quan tâm an ninh và chính trị của hai khối. Chúng tôi cũng đồng ý tăng cường trao đổi chính trị hơn nữa và thúc đẩy hợp tác thực tiễn trong nhiều lĩnh vực quan tâm chung.

Một trong những lĩnh vực mà chúng tôi hiện đang cùng hợp tác rất hiệu quả và sẽ được thúc đẩy hơn nữa chính là quản lý khủng hoảng. Ví dụ như, chúng tôi rất cởi mở trong việc chia sẻ thông tin, tăng cường hợp tác kỹ thuật và thúc đẩy việc xây dựng năng lực trong lĩnh vực này. Một yếu tố thiết yếu đảm bảo cho Ủy ban Giám sát Aceh do Liên minh châu Âu đứng đầu thực hiện hiệu quả vai trò giám sát hiệp định hòa bình giữa Indonesia và du kích quân Aceh từ năm 2005 đến cuối năm 2006 chính là sự tham gia củ các đối tác ASEAN vào Ủy ban này. Sự tham gia này không chỉ giúp đảm bảo sự thành công của Ủy ban mà còn dẫn đến việc hình thành mối quan hệ mật thiết thực sự giữa hai tổ chức khu vực.

Như một hệ quả tất yếu của quá trình hợp tác này, và cũng là thành công của chính phủ Indonesia, Aceh đã được bình ổn trở lại và hiện đang phát triển ổn định sau 30 năm xung đột liên miên cũng như sự tàn phá nặng nề của thảm họa sóng thần năm 2004. Sự phát triển của vùng đất này, trong đó đáng chú ý là cuộc bầu cử diễn ra vào năm ngoái, là hết sức tích cực và giúp Ủy ban Giám sát Aceh có thể hoàn thành sứ mệnh và rút khỏi đây. Tuy nhiên, Liên minh châu Âu vẫn luôn ở bên người dân Aceh và không ngừng trợ giúp quá trình tái thiết do chính phủ Inđônêxia và chính quyền địa phương tiến hành thông qua hàng loạt các chương trình phát triển quy mô và thiết thực.

Chỉ cách đây đúng sáu tuần, Liên minh châu Âu đã triển khai một ủy ban nữa tại một đất nước châu Á, Ủy ban huấn luyện cảnh sát tại Afghanistan, và sẽ tiếp tục được triển khai tại nhiều nước châu Á khác. Ủy ban này sẽ giúp thành lập các cơ quan cảnh sát dân sự họat động một cách hiệu quả và bền vững trực thuộc chính phủ Afghanistan và tuân theo các quy định quốc tế. Ủy ban này sẽ họat động trong vòng ít nhất là 3 năm, đóng góp vào các nỗ lực hỗ trợ an ninh và hòa bình dài hạn của EU tại châu Á. Chúng tôi cũng sẽ tăng cường hợp tác chặt chẽ hơn với các đối tác châu Á trong các hoạt động quản lý khủng hỏang trong tương lai tại những lục địa khác.

Chúng tôi đang rất quan tâm tới những quyết định lịch sử của Asean nhằm phát triển hơn nữa cộng đồng Đông Nam Á cũng như tới tương lai của Hiến Chương Asean với việc phát triển một khung thể chế thích hợp. Với những lý do khá rõ ràng, EU đánh giá cao dự án nhất thể hóa đầy tham vọng của một khu vực khác. Đồng thời, EU cũng sẵn sàng cung cấp những hỗ trợ thiết thực đối với quá trình này. Bản thân tôi đã có các cuộc gặp với các nhà sọan thảo Hiến chương thuộc cả hai Nhóm Những cá nhân xuất sắc và Ủy ban đặc nhiệm cấp cao và tôi thực sự rất ấn tượng với tầm nhìn và cam kết của họ cũng như những câu hỏi thẳng thắn họ đặt ra về quá trình nhất thể hóa EU. Tôi chúc cho khu vực Đông Nam Á thành công với việc hòan tất bản Hiến chương mới cũg như đạt được những kết quả đầy tham vọng. Với kinh nghiệm của châu Âu, sự nhất thể hóa về mặt chính trị và kinh tế không chỉ giúp vượt qua những chia cách giữa những quốc gia từng đối địch nhau và đảm bảo sự ổn định và thịnh vượng tại châu Âu mà nó còn chúng tỏ đó là giải pháp tốt nhất để đối phó với những vấn đè khu vực và tòan cầu vốn không chỉ bó hẹp ở phạm vi biên giới từng quốc gia.

Diễn đàn An ninh khu vực châu Á ARF vốn được chúng tôi đánh giá rất cao với vai trò là diễn đàn đối thoại an ninh và chính trị duy nhất ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương, đang ngày càng nhận thức được sự cần thiết phải tìm ra các giải pháp tập thể đối với những vấn đề an ninh xuyên biên giới, đặc biệt là khi Diễn đàn vấp phải những thách thức mới. Mỗi năm một lần, ARF lại được tổ chức với sự tham dự của tất cả các ngoại trưởng các nước châu Á – Thái Bình Dương cùng các đối tác quan trọng của họ để thảo luận một loạt các vấn đề hiện đang đe dọa an ninh châu Á. Bên cạnh cơ chế trao đổi thông tin hiệu quả này, diễn đàn còn đạt được nhưng kết quả quan trọng tại rất nhiều các hội thảo, khiến cho ARF đang ngày càng hướng tới kết quả thực chất hơn. Liên minh châu Âu, với vai trò là đối tác đối thoại lâu năm của khu vực này, đang rất trông đợi vào việc thành lập một cơ chế cho phép các hoạt động của ARF vẫn được duy trì giữa những cuộc họp thường niên. Đây sẽ là một bước tiến vô cùng quan trọng và được nhiệt liệt chào đón trong quá trình xây dựng một kiên trúc khu vực cho châu Á.

Châu Á có vai trò quan trọng đối với châu Âu, và ngược lại, châu Âu cũng có ý nghĩa nhất định đối với châu Á. Cùng nhau, EU và ASEAN đại diện cho hai khu vực, 37 nước và hơn một tỉ người. Tại châu Âu, châu Á luôn có một đối tác cùng tìm kiếm những giải pháp cho các vấn đề tòan cầu như biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng hay tội phạm có tổ chức. Châu Á cũng luôn có châu Âu là đối tác kinh tế thương mại và trong các vấn đề phát triển. Chỉ có sát cánh bên nhau chúng ta mới có thể đối phó với các thách thức của tương lai.

Javier Solana

Đại diện Cấp cao về Chính sách An ninh và Ngoại giao chung của Liên minh châu Âu