Tượng Bồ Tát Di Lặc trên núi Bà Đen - kỳ quan từ đá sa thạch

Mỗi viên đá là một tác phẩm điêu khắc

Có nhiều tôn tượng trên thế giới được đúc bằng bê tông, tạc trên núi đá, thậm chí đúc bằng vàng nguyên khối, nhưng một bức đại tượng được ghép bởi hàng nghìn viên đá sa thạch với đủ loại kích cỡ khác nhau như tôn tượng Bồ Tát Di Lặc trên núi Bà Đen là lần đầu tiên có tại Việt Nam và cũng ít có trên thế giới.

Theo kiến trúc sư Phạm Thanh Quang - Ban quản lý Thiết kế Tập đoàn Sun Group, đơn vị đã cân nhắc nhiều về vật liệu, nhưng cuối cùng đá sa thạch xanh được lựa chọn với mong muốn tạo ra tác phẩm nghệ thuật trường tồn, dù chi phí cao hơn và khó thi công hơn so với các chất liệu thông thường.

Anh Nguyễn Văn Chung, một nhà thầu cung cấp đá cho công trình cho biết đây là lần đầu tiên tại Việt Nam dùng đá sa thạch để xây dựng tượng Phật. Đá sa thạch hình thành từ những hạt cát, trong đó có silic, một phần của đá vôi. Khi chế tác đá sa thạch, đòi hỏi người thợ phải có kỹ thuật và tay nghề cao cùng con mắt lành nghề mới có thể dùng búa, dùng đục để cắt bỏ những phần cần cắt bỏ, giữ lại những đường nét đẹp nhất và thổi hồn vào từng viên đá.

Chỉ riêng việc đảm bảo nguồn đá sa thạch cho bức tượng Bồ Tát Di Lặc khổng lồ cao 36m, chiều rộng lớn nhất 45m, diện tích bề mặt tượng lên đến 4.651m2, với tổng trọng lượng lên đến 5.112 tấn đã là một là thách thức.

Đơn vị thi công cho hay đã ròng rã nhiều tháng trời để đi tìm đá khắp cả nước, ở tất cả các mỏ đá lớn nhỏ nhằm tìm ra được những viên đảm bảo chất lượng cho một công trình để đời. Mỗi viên đá được lọc lựa kỹ lưỡng, kiểm tra màu, vân đá, sau đó được điêu khắc theo mẫu thiết kế với chiều dài 100-120cm, cao bình quân 70cm, dày 50cm.

Thêm vào đó, để tạo hình cho tôn tượng, từng viên đá được xếp chồng lên nhau kiến tạo những đường cong uốn lượn mềm mại tựa các thửa ruộng bậc thang vùng cao, nên khi gia công đòi hỏi từng đường phẳng, đường viền phải ăn khớp và chính xác.

"Với từng viên đá, chúng tôi đều đục đẽo thủ công tỷ mẩn như thể đang tạo nên một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc vậy", anh Chung chia sẻ.

Tìm đá, điêu khắc đá đã kỳ công, nhưng quá trình ghép đá mới thật sự là thách thức. Kiến trúc sư Phạm Thanh Quang cho biết: "Chúng tôi vừa học hỏi vừa áp dụng công nghệ thiết kế BIM mô hình hóa công trình hiện đại hàng đầu để triển khai phương án thi công. Tất cả hạng mục kết cấu và những phiến đá được mô hình hóa 3D, sau đó đánh dấu thứ tự cẩn thận rồi chế tác chính xác trước khi được ghép thành một khối hoàn chỉnh".

Từ Ai Cập cổ đến nóc nhà Nam bộ

Cách thức tạo tác tôn tượng Di Lặc Bồ Tát trên đỉnh núi Bà Đen dễ khiến người xem liên tưởng đến cách người Ai Cập cổ đại xây dựng kim tự tháp với các khối đá vôi, đá granite xếp chồng lên nhau đối xứng gần như hoàn hảo về mặt hình học, mà cho đến ngày nay, cách thức vận chuyển hàng triệu tấn đá và xây dựng nên kỳ quan này vẫn là một bí ẩn. Với tôn tượng Bồ Tát Di Lặc, việc ghép 6.688 viên đá sa thạch chính xác đến từng centimet theo kiểu kim tự tháp không phải là nhiệm vụ khó khăn nhất.

Là người trực tiếp điều phối thiết kế và thi công, anh Bùi Nhất Thi - Trưởng bộ phận điều phối thiết kế dự án cho biết mỗi viên đá lại có biện pháp lắp đặt khác nhau, trong đó có biện pháp xếp chồng lên theo kiểu kim tự tháp. 3 cột tháp và 5 con robot đã được sử dụng để vận chuyển và lắp đặt từng viên đá, với mỗi viên nặng từ 1,2-1,5 tấn. Các viên đá được đánh số thứ tự theo lớp để quá trình thi công được đúng vị trí.

Theo anh Thi, phần ghép đá phức tạp nhất nằm ở các vị trí như mũi, môi và hai bàn tay tôn tượng, các kỹ sư phải sử dụng đến biện pháp phức tạp, đó là treo ngược đá.

"Biện pháp treo đá ngược có nhiều, nhưng ở tôn tượng Bồ Tát Di Lặc thì tôi chưa thấy bao giờ, bởi không chỉ mỗi viên đá có trọng lượng lên đến cả tấn, mà còn đòi hỏi độ chính xác để đảm bảo thần thái an nhiên, hoan hỉ của tôn tượng Di Lặc. Với mỗi viên đá treo ngược ở vị trí khó, có khi chúng tôi phải mất đến 3-4 ngày để hoàn thành", anh Thi chia sẻ.

Điều đặc biệt hơn cả với công trình này là từ những viên đá sa thạch đơn thuần, một tôn tượng Bồ Tát Di Lặc khổng lồ đã thành hình sống động, với nụ cười hoan hỉ, ánh mắt từ ái, dáng ngồi an yên, đẹp và sinh động như một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc.