Bàn giao báu vật vô giá của “vua Voi” Ama Kông cho Hà Nội

Đây là bộ hiện vật được chính các chủ nhân của chúng tập hợp, bảo quản và hiến tặng cho bảo tàng. Bộ sưu tập gồm hơn 20 đơn vị hiện vật, vốn là các vật dụng được chế tác để bắt, thuần dưỡng và sử dụng voi. Bao gồm trong đó có cả những hiện vật sử dụng trong những thực hành tín ngưỡng và phụ vụ cho đời sống sinh hoạt của nhóm người bắt voi trong các chuyến đi săn.

 

 

Chúng được chế tác chủ yếu từ các nguyên liệu tự nhiên như tre, mây, sáp ong, sừng đặc biệt là da trầu. Sau khi làm thịt những con trâu lớn, người địa phương căng da của chúng ra trên một mặt phẳng, rồi từ tâm điểm của tấm da, người ta xén theo những đường vòng tròn đồng tâm, theo đó từ mỗi tấm da trâu sẽ có được một sợi dây liền mạch. Nhiều sợi dây như thế (từ các bộ phận da của nhiều con trâu) được vuốt từ bằng chính mỡ trâu cho mềm ra, rồi người ta xoắn lại và bện thành những cuộn dây dài để sử dụng khi bắt voi.

 

Về mặt niên đại bộ dụng cụ này có tuổi đời rải rác từ đầu thế kỷ XIX đến cuối thế kỷ XX gắn liền với cuộc đời của Khun Ju Nốp (1828 - 1938) và đặc biệt là cuộc đời của Ama Kông (1910 - 20012) chủ nhân trước đây của hiện vật này gắn liền với tên tuổi của hai nhân vật trên.

 

Vào cuối thế XIX, Khu Ju Nốp , người Pơ Nong (dân tộc Mnông) đã tổ chức chế tác công cụ để thuần dưỡng voi cũng như bộ công cụ được con cháu kế thừa, trong đó nổi bật là Ama Kông đã bắt và thuần dưỡng tới 298 con voi (trong đó có 3 con voi trắng – bạch tượng ) và đa phần các dụng cụ bắt voi thuộc bộ sưu tập này được chế tác, sử dụng dưới thời của ông.

 

Các dụng cụ dùng để chế tạo dụng cụ và vật dụng để bắt voi và thuần dưỡng

 

 

Sau khi Nhà nước thực hiện chính sách bảo vệ động vật hoang dã, việc săn bắt voi bị cấm. Từ đây các vật dụng bắt voi này hầu như không còn sử dụng và chỉ được bài trí cho khách du lịch tham quan trong ngôi nhà cổ của gia đình tại bản Đôn, xã Krông Na, huyện Buôn Đôn (Đăklăk). Đây cũng là nơi ở hiện tại của con gái cả của ông Ama Kông.

 

Cho đến nay gia đình ông Khăm Phết Lào đã quyết định tặng Bảo tàng DTHVN bộ hiện vật. Được biết, sau khi tiếp nhận, Bảo tàng DTHVN sẽ tiếp tục tổ chức bảo quản và nghiên cứu, bổ sung các tư liệu liên quan. Khi đủ các điều kiện, Bảo tàng sẽ tổ chức trưng bày giới thiệu rộng rãi tới du khách.

 

Dưới đây là một số hình ảnh vật dụng vô giá của vua voi Ama Kông:

 

 

Những sợi dây được bện bằng da trâu dùng để thuần dưỡng và bắt voi.

 

Dây bảo hiểm của thợ bắt voi

 

Roi mây

 

Các ống tre đưng vật cúng, nến sáp ong, đồ câu cá

 

Tù và của Gru và sừng Min câu nước

 

Búa điều khiển voi

 

Con trai cả vua voi Ama Kông tại buổi bàn giao 

 

Bài, ảnh: Minh Phan