Ấn tượng tháp Chăm Khương Mỹ

Thứ bảy, 04/03/2017 - 15:00

(Dân trí) - Di tích tháp Chăm Khương Mỹ thuộc thôn 4 (xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành, Quảng Nam), gần QL1A, cách TP Tam Kỳ 2km về hướng Tây Nam. Đây là cụm kiến trúc gồm 3 tháp liên hoàn nằm kề nhau gồm: tháp Bắc, tháp Giữa và tháp Nam.

Ba tháp được sắp xếp theo trục Bắc - Nam, một kiểu tháp Chăm truyền thống với mặt bằng gần vuông, cửa ra vào ở hướng đông, mái tháp gồm 3 tầng, tầng trên là hình ảnh thu nhỏ của tầng dưới, trên cùng có chóp tháp bằng sa thạch.

Di tích tháp Chăm Khương Mỹ được công nhận di tích cấp Quốc gia năm 1989

Mỗi tháp có một cửa ra vào và 5 cửa giả. Vòm cuốn trên các cửa uốn hình vòng cung, trang trí hoa văn thảo mộc cách điệu, đầu lá uốn cong xoắn xuýt, lá xếp thành nhiều tầng, thu nhỏ dần lên trên, phần đỉnh của mỗi vòm cuốn là một tổ hợp cành lá uốn thành hình lá đề.

Cụm kiến trúc gồm 3 tháp liên hoàn nằm kề nhau gồm: tháp Bắc, tháp Giữa và tháp Nam

Trên mỗi mặt tường có 5 trụ ốp tường trang trí hoa văn thảo mộc cuộn thành những chữ S nối tiếp nhau, xen kẽ với các mảng tường trang trí hình thoi nối tiếp nhau từ chân đến đỉnh tường.

Bên trong tháp trống trơn, chỉ có rêu xanh phủ đầy ở những nơi ánh sáng có thể lọt vào

Một số tác phẩm điêu khắc bằng chất liệu đất nung gắn vào thân tháp có hình chim thần Garuda, rắn Naga, người cưỡi voi, người cưỡi ngựa, các chiến sĩ bay…

Nằm kề bên di tích Khương Mỹ là cảnh chùa linh thiêng, yên tĩnh

Điều đặc biệt, qua khai quật khảo cổ học dưới chân tháp (có độ sâu 0,3-0,5m), các nhà khoa học đã phát hiện nhiều phiến đá trang trí hầu hết đều khắc, chạm hình các con khỉ trong mọi tư thế đứng, ngồi, ôm trống, cho con bú rất ngộ nghĩnh, độc đáo (thường mỗi mặt có 2-3 con khỉ).

Cụm tháp này vẫn còn giữ được khá nguyên vẹn hình dáng ban đầu của nó từ hơn ngàn năm trước, chưa bị bàn tay con người trạm hay sửa sang lại

Những tượng khỉ này có lẽ liên quan đến trường ca Ramayana, một pho sử thi nổi tiếng của Ấn Độ mang đậm dấu ấn Bà La Môn giáo, truyền thống văn hóa có ảnh hưởng đến người chăm.

Một kiểu tháp Chăm truyền thống với mặt bằng gần vuông, cửa ra vào ở hướng đông, mái tháp gồm 3 tầng, tầng trên là hình ảnh thu nhỏ của tầng dưới, trên cùng có chóp tháp bằng sa thạch

Mỗi tháp có một cửa ra vào và 5 cửa giả. Vòm cuốn trên các cửa uốn hình vòng cung, trang trí hoa văn thảo mộc cách điệu, đầu lá uốn cong xoắn xuýt, lá xếp thành nhiều tầng

Hơn 1.000 năm, trải qua bao chiến tranh, bao trận mưa bão, diệt vong, những ngọn tháp như những nhân chứng vẫn đứng vững cùng thời gian, trầm tư, cô độc và lặng lẽ.

Trên mỗi mặt tường thường có 5 ốp tường trang trí hoa văn thảo mộc cuộn tròn thành hình chữ S nối tiếp nhau, xen kẽ với các mảng tưởng trang trí hình thoi nối tiếp nhau từ chân đến đỉnh tường

Tại Khương Mỹ, lần đầu tiên trong kiến trúc Chăm xuất hiện một số mô-típ trong nghệ thuật Khmer được điêu khắc vô cùng tinh xảo trên những bức tường và cổng tháp như những hoa văn thảo mộc, cành lá uốn cong vênh lên ở đầu, lá có rãnh sâu; các hình thoi nối tiếp nhau được tạo thành bởi những đường chéo và các đóa hoa cách điệu, kiểu hoa văn đặc trưng của nghệ thuật Khmer cuối thế kỷ IX đầu thế kỷ X.

Những tượng khỉ này có lẽ liên quan đến trường ca Ramayana, một pho sử thi nổi tiếng của Ấn Độ mang đậm dấu ấn Bà La Môn giáo, truyền thống văn hóa có ảnh hưởng đến người Chăm

Các tháp nằm sát gần nhau nên các mặt bên của tháp, vốn là những mảng tường còn sót lại đẹp nhất, chưa bị mất đi nhiều chi tiết, đặc biệt những hoa văn còn lại khá nguyên vẹn.

Đặc trưng của kiểu kiến trúc Khmer cuối thế kỷ IX đầu thế kỷ X

Di tích kỷ niệm ngày khởi nghĩa năm 1945

Cách xây dựng các tháp Chăm vẫn khiến các nhà khoa học đau đầu, mãi kiếm tìm lời giải đáp cụ thể. Di tích Chăm Khương Mỹ vẫn là câu đố bí ẩn, liệu người Chăm cổ đã xây dựng nên những tòa tháp này bằng cách nào.

N.Linh-C.Bính