Trẻ nghiện xem video ngắn và game: Bố mẹ sốc vì con trấn lột tiền, gây gổ

“Thối não” bởi những video ngắn

Để thuận tiện cho việc đưa đón cậu con trai 13 tuổi đi học, chị Nguyễn Ngọc V. (ở Hà Nội) mua cho con một chiếc điện thoại làm phương tiện liên lạc. Cũng từ đây, việc kiểm soát con lên mạng xem các video ngắn trên TikTok hay YouTube Shorts, Facebook Reels với bà mẹ này trở nên khó khăn hơn.  

Thấy con ngày càng mất tập trung, học hành chểnh mảng, đôi khi có vui buồn bất chợt, người mẹ dần nhận ra những hệ lụy khi con dùng điện thoại, xem video ngắn quá nhiều.

Chị V. quyết định tịch thu điện thoại, mua cho con đồng hồ thông minh có thể nghe gọi. Tuy nhiên, mỗi lần về quê hoặc đến nhà ông bà chơi, con chị lại mở tivi xem các video ngắn.

Cậu bé xem video về trò chơi sinh tồn và nguy hiểm hơn còn làm theo những nội dung của các video đó như uống nước thừa từ chai nhựa bị bỏ đi hay tìm đồ ăn ở bãi rác. Cô giáo thông báo, con trai chị V. còn vẽ các loại vũ khí, mô tả lại video… trên tập vở.

Câu chuyện trên được chuyên gia giáo dục TS Vũ Thu Hương chia sẻ với phóng viên Dân trí khi phân tích về những hệ lụy từ việc trẻ em nghiện các video ngắn.

TS Vũ Thu Hương cũng từng gặp những trường hợp tương tự như mẹ con chị Ngọc V. Nhiều phụ huynh phủ nhận thực tế nhưng sau đó đã phải đưa con đi khám bác sĩ tâm lý, tâm thần.

“Nhiều trẻ em do bị ảnh hưởng bởi những nội dung ngắn, phi logic, gây nghiện từ TikTok, YouTube Shorts, trò chơi online…. đã sinh ra những hành động tiêu cực.

Một cậu bé lớp 8 có sắc vóc rất cao lớn, khi bị bố mẹ tịch thu điện thoại đã đi ra đường tìm những người già để trấn lột tiền. Một nữ sinh học lớp 8 thông minh, xinh đẹp lao vào gây gổ với cô giáo, tự xé quần áo của mình vì không được lên mạng xem những nội dung như ý thích.

Nguy hiểm hơn, có những trẻ còn nghiện video ngắn đến mức rối loạn cảm xúc và khả năng phân biệt thật - giả, sống - chết”, TS Vũ Thu Hương kể.

Chuyên gia cho biết, khi hỗ trợ tư vấn cho các gia đình và trẻ nhỏ, chị thậm chí còn bị “dọa giết” bởi những trẻ em có thời gian dài nghiện game, TikTok. Lý do là bởi trẻ cho rằng, đời thực cũng như mạng ảo, con người có nhiều tính mạng, qua đời rồi sẽ có mạng mới tốt đẹp hơn.

Tại nhiều gia đình, quán cà phê, không gian công cộng, không khó để bắt gặp hình ảnh những đứa trẻ mắt đắm chìm vào điện thoại, tay liên tục gạt trên màn hình. Các video ngắn với nội dung, âm thanh, hình ảnh đa dạng lôi cuốn khiến trẻ không còn quan tâm đến xung quanh, vô cảm với thực tại.

Tác hại của các video ngắn từng được nhiều người bàn luận trong sự việc đau lòng khiến hai trẻ chết đuối thương tâm ở An Khánh (Hà Nội). Đứa trẻ trên bờ không sốt sắng kêu cứu, không nhận thấy nguy hiểm mà chỉ đứng nói những câu nói xuất hiện trong các video ngắn lan truyền trên mạng xã hội.

Hay như mới đây, vụ việc nam sinh lớp 8 xảy ra mâu thuẫn, đánh nhau, sau đó bế bạn hất xuống hồ nước ở Lào Cai cũng khiến nhiều người lo ngại về tình trạng bạo lực học đường trong bối cảnh mạng xã hội, video ngắn phát triển tràn lan, ảnh hưởng đến giới trẻ.

Năm 2024, "brain rot" (thối não) được Từ điển Oxford chọn làm từ khóa của năm. "Brain rot" nói đến tình trạng suy giảm trí tuệ và sức khỏe tinh thần do tiêu thụ nhiều nội dung nhỏ nhặt, độc hại trên mạng. Hiện tượng này ở trẻ em càng thêm nguy hiểm.

Nói thêm về những hệ lụy khi trẻ nghiện các video ngắn, trò chơi online, TS Vũ Thu Hương cho hay, trẻ sẽ thiếu sự kiên nhẫn, giảm khả năng tập trung, giảm khả năng kiểm soát cảm xúc, hành vi.

Não bộ của trẻ từ khi mới sinh đến 18-20 tuổi sẽ phát triển liên tục. Những đứa trẻ dành quá nhiều thời gian cho thiết bị điện tử sẽ không có nhiều cơ hội vận động, bán cầu não của trẻ vì thế sẽ chậm phát triển.

Thế giới thực trở thành "thế giới phụ" với trẻ

Theo TS Vũ Thu Hương, cảm xúc mỗi người được điều tiết theo những hiện tượng, sự kiện đang xảy ra xung quanh, tuân theo quy luật xã hội và phát triển một cách phù hợp. Nhưng vì thường xuyên xem các video ngắn, không tiếp nhận được sự tác động từ môi trường xã hội, trẻ sẽ có cảm xúc ngắn liên tục.

Thói quen ngày ngày tiếp xúc với thiết bị điện tử, video ngắn, khiến trẻ không tiếp nhận thế giới thực. Khi đó, thế giới thực chỉ là "thế giới phụ" với trẻ. Trẻ chỉ quan tâm đến thế giới chính của mình - đó là mạng ảo - nơi mà nếu không tỉnh táo, trẻ sẽ sa vào những nội dung độc hại. Những đứa trẻ sẽ có phản ứng giống như cái máy.

Chẳng hạn, khi vừa xem một video buồn, cảm xúc của trẻ có thể bị tụt xuống, nhưng nếu xuất hiện sau đó là một nội dung hài hước, cảm xúc của trẻ lại cao vút khiến chúng cười khanh khách.

Cảm xúc ngắn và liên tục, đột ngột dâng lên mạnh nhưng lại trùng xuống rất nhanh. Điều đó lý giải cho tình huống, đôi khi chỉ một câu hỏi “đang làm gì đấy” của cha mẹ cũng khiến trẻ "phát rồ" lên.

Điều nguy hiểm hơn cả, theo TS Vũ Thu Hương, các video ngắn truyền đến cho trẻ con một thông điệp “mọi thứ có giới hạn và sẽ lặp lại”. Nhiều đứa trẻ vì thế tin rằng chết không phải là hết, chết rồi sẽ có mạng mới, đặc biệt là những trẻ chơi game.

Trẻ cũng nhận thức lệch lạc rằng, mỗi người sẽ có mạng mới, mình không có tội mà chỉ đang đánh nhau đơn thuần, mình cũng không chấm dứt cuộc sống của ai mà chỉ đang giúp người ta có cái mạng khác tốt hơn.

Có một thực tế đáng lo ngại rằng, nhiều bố mẹ vẫn chưa lường hết được những nguy hại khi con thường xuyên xem các video ngắn. Họ cho rằng, việc dùng điện thoại, tham gia mạng xã hội là để cập nhật thông tin mà không hề biết, não bộ của con chưa đủ phát triển để đánh giá, chắt lọc các nội dung trên mạng.

Theo TS Vũ Thu Hương, cuộc sống có vô vàn điều tươi đẹp, ý nghĩa để trẻ con khám phá. Internet đem lại nhiều tri thức nhưng cũng có rất nhiều thứ độc hại. Cha mẹ cần thực sự quan tâm, tăng cường giao tiếp, tương tác với con.

Bên cạnh đó, cha mẹ cần có biện pháp kiểm soát việc sử dụng điện thoại của con, định hướng các nội dung tiếp cận phù hợp để tránh việc não bộ của trẻ bị tổn thương bởi những nội dung không lành mạnh, nhảm nhí, lệch lạc.