Người giữ lửa làng gốm Quế An

Làng gốm Quế An còn được gọi theo cái tên hết sức bình dân khác là làng lò nồi. Cách đây hơn 15 năm, làng gốm hưng thịnh với hơn 100 hộ dân, vài chục nghệ nhân sản xuất gốm. Các sản phẩm đất nung thủ công như lu, ảng, nồi, niêu, ấm… của làng gốm nổi tiếng bền đẹp, góp mặt khắp các khu chợ trong và ngoài huyện.

Ông Võ Danh Hoàng (thôn Thắng Tây, xã Quế An) chia sẻ: “Nhờ nghề gốm này mà nuôi sống cả làng thời ấy. Người ta gánh bộ đi khắp nơi từ chợ trong huyện, có khi vượt qua mấy đồi núi, đường mòn sâu để đến các vùng sâu, xa như Hiệp Đức, Nông Sơn, Phước Sơn…

Thời ấy, chủ yếu là đổi đồ gốm lấy các loại lương thực như bắp, lúa, hạt mít phơi khô… Người ta thường bảo nhau gốm Quế An (gốm Sơn Thắng xưa) gánh một đôi gốm dù vỡ mất một gánh vẫn lời. Giờ đây mỗi khi nhắc đến một thời huy hoàng của làng gốm Quế An, thế hệ chúng tôi chỉ có thể nhìn chúng qua ký ức của mình mà thôi”.

Chưa ai làm giàu bằng nghề này, nhưng nó có thể nuôi sống được nhiều gia đình qua cơn khốn khó. Theo ông Hoàng, đất sét nơi đây mềm, khi nung có độ bền cao và khó nứt, đất sét có màu xanh trứng sáo phải đào sâu 1.2-1.5m mới lấy được. Người ta phải đi tới vùng giáp ranh với xã Quế Phong để mua đất sét, thuê người gánh hơn 1km mang về.

Bây giờ đi khắp thôn Thắng Tây không dễ gì “ngửi” được mùi đất, nhìn được những nồi, niêu… phơi đầy sân. Hiện nay, tại thôn Thắng Tây chỉ còn duy nhất hộ bà Võ Thị Sương vẫn còn đang cố gắng giữ lửa làng nghề.

Bà Võ Thị Sương cho biết: “Lý do mà tôi theo nghề này cũng bởi cái duyên, niềm yêu thích của mình với nghề truyền thống quê hương. Dù giờ giấc, công sức bỏ ra nhiều nhưng vì đã quá mê hương đất, hương gốm quê hương mà tôi không đành bỏ”.

Mỗi ngày, bà bắt đầu công việc từ 7 giờ sáng sau khi đã chuẩn bị xong cơm nước cho cả ngày, thời gian còn lại hoàn toàn là dành cho niềm yêu thích của mình. Có lúc khách đặt quá nhiều, bà phải thức đến khuya để hoàn thành sản phẩm.

Hiện nay bà Sương sản xuất 7 loại sản phẩm từ đất sét trên quê hương bà gồm trả lớn, om lớn, om cầu với giá bỏ sỉ 18 ngàn/cái, khách mua lẻ thì bán 25 ngàn/cái; om chè, trả chung với giá 14 ngàn/cái; om nhỏ, trả nhỏ giá bán 5 ngàn/cái. Trung bình mỗi ngày bà kiếm được 300 ngàn.

Mỗi ngày bà có thể làm được 20 cái loại lớn, 40 cái loại trung và 60 cái loại nhỏ. Nhìn bàn tay thoăn thoắt, đôi chân nhanh nhẹn trên bàn xoay mới thấy hết được niềm đam mê của bà dành cho sản phẩm quê hương.

Có những lúc đơn đặt hàng nhiều đến mức làm không xuể, bà phải hồi lại khách để đảm bảo làm đủ cho người đặt trước. Nhu cầu thị trường ngày càng lớn khi mà các khu du lịch, nhà hàng, khách sạn ngày càng chuộng các sản phẩm truyền thống để trang trí hay chế biến món ăn…

Bà Sương cho biết: “Giờ chỉ còn mỗi tôi làm gốm này thôi, ngày trước đơn đặt hàng nhiều thì còn nhờ những người già trong thôn đến làm. Nhưng giờ tuổi các cụ cũng đã cao, mắt mờ nên cũng chưa biết tính sao. Dù tôi cũng cố gắng thuyết phục nhiều người cùng thôn theo nghề, sẵn sàng chỉ họ công việc cũng như nhường mối làm ăn để duy trì làng nghề nhưng chẳng ăn thua. Bây giờ mọi người đều bỏ nghề để theo làm ở các khu công nghiệp nên làng nghề ngày càng đìu hiu và cũng do thu nhập khó khăn”.

Đã hơn 20 năm gắn bó, thăng trầm cùng nghề gốm quê hương, ước mơ duy nhất của bà Sương là có người theo nghề và kế thừa sau khi mình không còn.

Trao đổi với PV, ông Giang Ngọc Sanh (trưởng thôn Thắng Tây, Quế An, Quế Sơn) cho biết: “Địa phương cũng có dự định khôi phục lại làng nghề gốm Quế An. Trên huyện cũng cử người về khuyến khích người dân theo nghề, thành lập HTX làng nghề, được hỗ trợ nhiều phương tiện nhưng vẫn không lôi kéo được người đam mê theo nghề. Chúng tôi sẽ cố gắng tìm được đội ngũ những người tâm huyết để khôi phục lại làng nghề truyền thống của cha ông”.

Làng gốm Quế An đang khắc khoải chờ tiếng “trở mình” của đất.

N.Linh-C.Bính