Lão nông "phù thủy" ở Hà Nội với biệt tài ghép năm loại quả trên một cây

Ông Lê Đức Giáp (68 tuổi, xã Cao Viên, huyện Thanh Oai, Hà Nội) được nhiều người ví như "phù thủy" khi hô biến cây cảnh thông thường thành mặt hàng thu hút khách mỗi dịp tết đến xuân về.

Chỉ tay vào cây bưởi sum sê các loại quả, ông Giáp nói, bản thân ông gắn bó với nghề làm vườn từ thuở còn nhỏ. Ông nổi tiếng trong vùng với "bí quyết" trồng cam canh chỉ một năm đã cho quả rất sai thay vì phải mất 4 năm như người khác trồng.

Năm 2008, "cha đẻ" của loại ngũ quả bonsai bắt tay vào công việc hiện thực hóa ý tưởng. Ông chọn gốc chính là gốc cây cam làm cây trổ để ghép, chọn 5 loại quả là bưởi, phật thủ, cam, quất và quýt tượng trưng cho 5 thế hệ trong một gia đình: Ông bà, bố mẹ, con, cháu và tổ tiên trong ngày Tết để ghép lên cây.

"Lúc đó tôi nghĩ, ngày tết mà bà con mà cứ chơi mãi cây đào, quất cũng sẽ nhanh nhàm, chán. Vì vậy, tôi liền nảy ra ý tưởng ghép một cây có năm loại quả tượng trưng cho "mâm ngũ quả" tròn đầy của người Việt trong ngày Tết Nguyên đán", ông Giáp nói.

Tuy nhiên, năm đầu tiên bắt tay vào thực hiện ông Giáp đã thất bại nặng nề vì chưa hiểu được đặc tính của mỗi loại cây cho quả chín vào các thời điểm khác nhau. Không nản lòng, sang năm thứ 2 ông tiếp tục trồng thử nghiệm cây ngũ quả và rút kinh nghiệm từ lần trước, ông Giáp giảm bớt số lượng cây, thay gốc cam bằng gốc bưởi để làm cây trổ.

Theo ông Giáp, muốn quả ghép phát triển bình thường trên thân cây mới, người ghép phải khéo léo và cẩn thận từng tý để ghép cuống quả vào cành hay nhánh của cây thật chính xác, tương xứng nhau, khi buộc phải thắt chặt túi nilon ở vết ghép để quả có chất dinh dưỡng; tiếp đó là bón phân, phun thuốc trừ sâu theo định kỳ.

Bên cạnh đó, ông cho rằng gốc cam yếu hơn gốc bưởi, hiệu quả lại không cao. Hay việc nắm bắt thời điểm ra hoa của mỗi loại quả cũng khá quan trọng. Tháng 5, 6 ông bắt đầu ghép quả cam, chanh còn phật thủ ông để đến tháng 9 mới bắt đầu ghép vào cây.

Tỉ mẩn trước những "đứa con", ông Giáp cho biết: "Để cho "ra đời" cây ngũ quả ưng ý người trồng phải nắm bắt được đặc tính của từng loại quả. Có loại tháng 7, 8 là chín, có loại tháng 10 tháng 11, nhưng có loại đến Tết mới chín.

Cụ thể như bưởi Diễn, cam Canh, phải được ghép từ tháng 5 âm lịch; quả quất và quýt thì ghép vào tháng 8, tháng 9, quả phật thủ ghép vào khoảng tháng 10, tháng 11".

Ông Giáp nói, thời gian kể từ khi chọn cây, tiến hành ghép cho đến khi cho thu hoạch là một năm. Cây ngũ quả do ông tạo sẽ giữ màu sắc và hương vị hết tháng Giêng, thậm chí là ba tháng sau Tết, thậm chí tới cuối xuân.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là cách tiếp cận thị trường, đưa cây đến gần hơn với người dân. Ông kể: "Năm đó, tôi đem cây cho anh em bạn bè trong làng mượn về để trưng bày Tết và hội làng. Sau đó, anh em, bạn bè các nơi về quê ăn Tết nhìn thấy cây lạ mắt nên bắt đầu quan tâm, thích thú. Kể từ đó, mỗi khi Tết đến xuân về, rất đông người dân các nơi đến hỏi thăm và đặt mua".

Để có được thành công như ngày hôm nay, quá trình nuôi dưỡng và cấy ghép loại cây ông Giáp cũng gặp không ít khó khăn. Ông cho biết, ngoài chuyện phải căn đúng thời điểm ra hoa, kết trái của mỗi loại quả thì việc lựa cành khỏe, quả tốt, không bị sâu bệnh cũng rất được lưu ý.

Ban đầu, người chưa làm quen tay lúc ghép dễ bị run dẫn đến gãy cuống, hoặc hỏng mắt ghép. Hay nhiều quả sau khi được đưa lên cây không thích nghi được hoặc bị thối hỏng cũng luôn được ông quan sát và loại bỏ đều đặn, tránh lây lan sang các giống quả khác. 

Hàng năm, ông Giáp thường đào cây lên rồi hạ xuống 3 lần để cây có bộ rễ tốt hơn. Bởi đây là điều quan trọng giúp cây thích nghi với mọi môi trường sống, dù đặt trong chậu hay trồng ngoài vườn, cây vẫn ra hoa và kết trái sai, đúng thời điểm.

Hiện ông Giáp đang sở hữu vườn cây giống, cây ăn quả và cây cảnh có diện tích lên đến 7.000m2, riêng khu vườn ngũ quả có diện tích 1.000m2, trồng hàng trăm chậu cây ngũ quả, thập quả với nhiều kiểu dáng độc đáo.

Tết năm nay, đáp ứng nhu cầu của khách, gia đình ông cung ứng ra thị trường hơn một trăm cây ngũ quả. Giá của mỗi chậu cây ngũ quả này dao động từ vài triệu đến cả chục triệu đồng tùy vào một số tiêu chí như độ lớn, thế cây hay số lượng quả.

Với ý nghĩa "thập toàn, thập mỹ", vườn cây tiền tỷ của ông Giáp sở hữu là một trong những vườn cây cảnh độc lạ ở miền Bắc, trở thành món hàng đặc biệt mỗi dịp tết xuân về.