Ngoài nghề trồng vải, người nông dân tại Lục Ngạn (Bắc Giang) có một nghề mưu sinh cùng vải, đó là nghề cửu vạn.
Ngoài nông dân trồng vải, còn có những người nông dân khác không có đất trồng vải. Những người này tập trung lại thành 1 đội làm nghề cửu vạn.Một đội cửu vạn thường có từ 10 – 20 người, đến mùa vải, họ tập trung nhau lại và đến các tụ điểm cân vải lớn để hoạt động.Thương lái Trần Văn Đoàn với hơn 30 năm kinh nghiệm thu mua vải tại phố Kim, Lục Ngạn (Bắc Giang) cho biết: Nghề cửu vạn vải rất vất vả, 1 ngày ông phải thuê đến 2 – 3 đội cửu vạn người trong vùng hoạt động từ 5h sáng đến 23h đêm và có những khi hàng nhiều phải làm đến 2h đêm.Công việc của đội cửu vạn thường là: nhặt vải (loại bỏ quả vải kém chất lượng), bốc đá, đóng thùng và vác vải.Mỗi phần việc sẽ là một đội cửu vạn khác nhau, đội bóc vải và đóng thùng phụ nữ có thể làm được.Riêng đội bốc đá và vác vải chỉ có các anh các chú khỏe mạnh, đa phần là công việc bốc vác rất nặng.Dụng cụ của đội bốc đá, vác vải để bảo hộ cho cơ thể người lao động.Trong đội đóng thùng vải, 2 em nữ sinh cấp 2 tranh thủ nghỉ hè đi làm phụ giúp gia đình thêm thu nhập.Những cửu vạn nữ tranh thủ chợp mắt trước khi vào ca đêm.Theo ghi nhận của PV, với công việc cửu vạn có giá mặt bằng chung dao động theo từng phần việc từ 400.000 – 800.000 đồng/người/ngày. Chi tiết như sau: Bốc vác là 700.000 đồng/tấn/người; Đóng thùng và bóc vải: 300.000 đồng/tấn/người;Bốc đá: 5.000 đồng/cây.“Trả công bốc vác phù hợp với năng suất bốc nhiều vải hay bốc ít vải chứ không theo thị trường vải tăng hay giảm” – chia sẻ của thương lái Hà Văn Cương tại phố Kim, Lục Ngạn (Bắc Giang).Mọi người thành thạo nghề, nhanh tay hoàn thành công việc đóng thùng vải cho kịp chuyến hàng.Cửu vạn Hoàng Văn Thái – 23 tuổi, đến từ Hồng Giang, Lục Ngạn (Bắc Giang) cho biết: “Tôi đi bốc vác từ năm 18 tuổi, hồi đó bốc hơn 10 tấn chỉ được 200.000 đồng. Đến thời điểm này, 1 ngày tôi có thể kiếm được trung bình từ 300.000 – hơn 1 triệu đồng/ ngày. Đây là phần thu nhập chính giúp tôi trang trải sinh hoạt gia đình.”Đội cửu vạn vui vẻ nói chuyện giải lao sau chuyến hàng 20 tấn vải xuất đi tp. Hồ Chí Minh.