Hàng ngàn hộ dân trồng chè điêu đứng vì không có người mua

Từ đầu năm 2015 đến nay, việc xuất khẩu chè ô long sang thị trường Đài Loan (chiếm 95% thị phần xuất khẩu chè ô long của Việt Nam) gặp nhiều khó khăn. Hiện sản phẩm chè ô long sản xuất tại Lâm Đồng gần “chết đứng” vì không thể xuất bán. Tình trạng này đã khiến cả người trồng lẫn các công ty chế biến, xuất khẩu chè ô long đều lâm vào cảnh khốn đốn.

Ghi nhận tại vùng chè Lộc Tân (huyện Bảo Lâm) và xã Đam Bri (TP. Bảo Lộc), hàng trăm hộ dân có thâm niên canh tác chè ô long đang rơi vào cảnh điêu đứng khi chè đến mua thu hoạch đại trà nhưng các nhà máy chế biến chỉ mua theo kiểu “nhỏ giọt” buộc người dân phải chấp nhận bán trôi nổi với giá rẻ bèo.

Bà Đinh Thị Sáu (ngụ thôn 12, xã Đam Bri, TP. Bảo Lộc) cho biết, gia đình bà có trồng 2 sào chè ô long, sau một năm rưỡi bỏ công chăm sóc với chi phí lên hơn 50 triệu đồng thì vườn chè đã cho thu hoạch. Tuy nhiên, 3 lứa trở lại đây chè hái rồi không biết bán cho ai vì những công ty thu mua trước đây đều từ chối. “Chúng tôi phải bán đổ, bán tháo mong vớt vát được chút vốn đã đầu tư. Tình trạng này mà kéo dài chắc người dân trồng chè như chúng tôi không thể cầm cự được. Tết năm nay chắc không vui vẻ gì khi nhìn cánh đồng chè xanh mơn mởn nhưng chẳng biết phải bán cho ai. Hiện tại, cứ 45 ngày, tôi hái được 1 lứa chè với khoảng 110kg chè tươi. Với giá bán như hiện tại thì mỗi lứa lỗ vài triệu đồng.” – Bà Sáu tâm sự.

Ông Trần Văn Phi (một hộ dân trồng chè ô long tại xã Lộc Tân) chia sẻ: “Hiện nay, không chỉ riêng gia đình tôi mà hầu hết người trồng chè ô long tại TP Bảo Lộc và huyện Bảo Lâm đang gặp phải khó khăn khi bán chè búp tươi. Ngoài việc phá hợp đồng, không tiếp tục thu mua, các công ty cũng hạ giá chè ô long búp tươi xuống thấp khiến người dân lỗ nặng”.

Phó Chủ tịch UBND xã Đam Bri (TP Bảo Lộc) Nguyễn Mạnh Hùng, cho biết: Toàn xã hiện có gần 160ha chè ô long. Trong đó, diện tích nhỏ lẻ trong dân khoảng 15ha. Hiện việc tiêu thụ sản phẩm chè ô long đối với người dân gặp rất nhiều khó khăn vì giá cả xuống thấp, nơi tiêu thụ không ổn định, thị trường tiêu thụ phụ thuộc hoàn toàn vào các công ty chế biến.

Không chỉ những hộ trồng chè ô long nhỏ lẻ bị ảnh hưởng, ngay cả những công ty trồng với quy mô lớn và có hợp đồng tiêu thụ với các nhà máy chế biến cũng chịu chung số phận. Theo ông Nguyễn Long Vương, Công ty TNHH Chè Vương Tâm (xã Đam Bri, TP Bảo Lộc) hiện công ty thu mua chè ô long tươi đã nợ ông hàng triệu đồng, sắp tới lứa thu hoạch chè tiếp theo nhưng ông chưa biết sẽ bán ở đâu. Bởi lẽ, nếu bán cho công ty có ký kết hợp đồng thu mua thì vẫn giữ được giá là 30.000 đồng/kg nhưng lại phải bán thiếu; còn nếu bán cho công ty khác, thì bị ép giá xuống thấp.

“Vườn chè là cả gia sản mình đã đầu tư vào đó nên không thể bỏ. Còn nếu tiếp tục chăm sóc mà tình hình như hiện tại thì không biết trụ được đến bao giờ. Tuy có hợp đồng tiêu thụ nhưng giờ công ty thu mua lâm vào cảnh khó khăn thì mình cũng không thể bắt ép họ. Hiện, phía công ty cam kết trong thời gian tới sẽ thanh toán nợ đọng nên tôi vẫn tiếp tục chờ. Công ty cũng đưa ra gợi ý nếu ai có thể tìm nguồn tiêu thụ thì công ty sẽ trả nợ bằng chè thành phẩm, chỉ lấy tiền gia công. Trong lúc chờ giải phảp thì mỗi ngày tôi phải bỏ khoảng 6 triệu đồng để chăm sóc vườn chè của mình” - Ông Vương thông tin.

Một điểm trồng chè ô long nổi tiếng khác của tỉnh Lâm Đông là khu vục chè ô long Cầu Đất (TP. Đà Lạt), hàng trăm người dân nơi đây cũng đang thấp thỏm vì hai trong bốn công ty sản xuất chè tại đây rơi vào cảnh khó khăn. Trong khi Công ty TNHH Hà Linh (xã Trạm Hành, TP Đà Lạt) gặp nạn do giám đốc bị sát hại tại nên phải dừng hoạt động mua, các công ty khác cũng thông báo hạn chế hoặc dừng hẳn mua do không xuất khẩu được chè thành phẩm.

Trước đó giữa tháng 9/2015, Công ty TNHH chè Fusheng (xã Trạm Hành, TP Đà Lạt) đã thông báo ngừng mua chè để chuyển đổi hướng kinh doanh một phần sang trồng hoa lan vũ nữ và hồ điệp, chuyện rất hiếm khi xảy ra với khu vực chè Cầu Đất, đã gây “choáng váng” đối với nhiều người trồng chè. Trong thông báo gửi 28 hộ dân liên kết sản xuất, ông Han Wen Te, Giám đốc công ty phải cay đắng cho biết công ty lực bất tòng tâm, không thể duy trì đầu ra cho trà ô long thành phẩm.

Bất cứ ai đi ngang qua nhưng khu vực trọng tâm của chè ô lông tại TP. Bảo Lộc và TP. Đà Lạt đều không khỏi xót xa khi nhưng vườn chè ô long xanh bạt ngàn, những vườn chè đã tạo nên thương hiệu trong và ngoài nước đang có nguy cơ bị “xóa sổ” vì không tìm được đầu ra.

Ông Nguyễn Văn Sơn, Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Lâm Đồng cho rằng, việc xuất khẩu trà ô long gặp khó trong thời gian dài gần đây xuất phát từ tin đồn thất thiệt tại Đài Loan, Trung Quốc chè Lâm Đồng nhiễm chất độc da cam (dioxin) . Đặc biệt, thông tin chè VN tồn dư vượt mức thuốc bảo vệ thực vật vào tháng 4 khiến uy tín chè ô long sụt giảm đáng kể. Ngoài ra, lĩnh vực chè cao cấp đang có sự cạnh không lành mạnh giữa doanh nghiệp sản xuất chè ô long tại Đài Loan với chính các doanh nghiệp chè Đài Loan đóng tại Lâm Đồng, nên rất khó để cơ quan chức năng có thể “nhúng tay” giải quyết.

Ông Sơn cho biết thêm, trước mắt, để giúp hàng ngàn người dân đang gặp khó khăn do các công ty mua chè hạn chế, Sở NN&PTNT Lâm Đồng đã có công văn đề nghị các doanh nghiệp mua chè trả chậm cho dân. Đồng thời công ty có giải pháp ứng trước thuốc, phân bón... cho người dân yên tâm sản xuất. Phía Sở NN&PTNT sẽ sớm đề xuất một cuộc gặp giữa UBND tỉnh Lâm Đồng với Phòng kinh tế Đài Bắc tại TP.HCM cùng Chi hội chè Đài Loan ở Lâm Đồng để tìm hướng ra cho vụ việc bế tắc trên.

Trung Kiên