Bom thủy ngân khổng lồ chờ phát nổ, ảnh hưởng cuộc sống hàng triệu người

"Quả bom thủy ngân" chờ phát nổ

Bài viết vừa được đăng tải trên tạp chí về môi trường Environmental Research Letters, mô tả việc tan chảy của lớp đất đóng băng suốt nhiều thiên niên kỷ ở Bắc Cực, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đã giải phóng lượng thủy ngân khổng lồ vào môi trường.

Thứ kim loại độc hại này đang tan chảy dần, bị phù sa của các con sông Yukon chảy qua Alaska (Mỹ) cuốn trôi. Các chuyên gia nghiên cứu ở USC Dornsife đang tiến hành đo lượng thủy ngân được giải phóng vào các con sông và tính tổng lượng kim loại này đang chờ được thoát ra.

Thủy ngân gây ra rủi ro đáng kể về môi trường và sức khỏe cho khoảng 5 triệu người dân sống ở vùng Bắc Cực. Trong đó, hơn 3 triệu người sống ở những khu vực mà lớp đất đóng băng vĩnh cửu dự đoán sẽ biến mất vào năm 2050.

Giáo sư Josh West chuyên ngành nghiên cứu khoa học trái đất và môi trường tại USC Dornsife cảnh báo "có thể quả bom thủy ngân khổng lồ ở Bắc Cực đang chờ phát nổ".

Vị giáo sư này giải thích, vòng tuần hoàn khí quyển tự nhiên của Trái Đất thường vận chuyển chất ô nhiễm lên vĩ độ cao. Điều này dẫn tới lượng thủy ngân lớn tích tụ ở Bắc Cực. Đất đóng băng tích tụ nhiều thủy ngân tới mức vượt xa lượng tồn tại ở đại dương, đất, khí quyển và sinh quyển gộp lại.

Đe dọa trực tiếp cuộc sống người dân

Tại Bắc Cực, thực vật hấp thu thủy ngân và cuối cùng trở thành một phần của đất khi chúng chết đi rồi bị phân hủy.

Trong hàng nghìn năm, đất chứa đầy thủy ngân thành đất đóng băng vĩnh cửu. Khí hậu biến đổi đã đẩy nhanh quá trình tan băng vĩnh cửu. Điều đó khiến ngày càng nhiều kim loại độc hại được giải phóng vào môi trường.

Hiện các chuyên gia tập trung nghiên cứu sự ảnh hưởng đối với cuộc sống người dân tại 2 ngôi làng nằm tại phía bắc ở lưu vực sông Yukon đoạn chảy qua địa phận Alaska (Mỹ) là làng Beaver và Huslia. Chúng cách nhau khoảng 402km về phía tây.

Để ước tính nồng độ thủy ngân, các chuyên gia do USC Dornsife dẫn đầu đã đo kim loại trong phù sa ở bờ sông và bãi cát tại cửa sông, từ đó tiếp cận lớp đất sâu hơn. Họ cũng sử dụng dữ liệu cảm biến từ vệ tinh để theo dõi sông Yukon đổi dòng nhanh ra sao.

Việc phát hiện sông Yukon đổi dòng thế nào rất quan trọng bởi ảnh hưởng tới số lượng phù sa chứa thủy ngân bị xói mòn từ bờ sông. Qua đó họ dự đoán chuyển động của thủy ngân.

"Tính toán những yếu tố này giúp chúng ta ước tính chính xác tổng lượng thủy ngân được giải phóng khi lớp đất đóng băng vĩnh cửu tiếp tục tan chảy trong vòng vài thập kỷ tới", chuyên gia Smith phân tích.

Dù thủy ngân giải phóng từ đất đóng băng vĩnh cửu hiện chưa gây ra mối đe dọa độc hại ngay lập tức, nhưng tác động của việc này thì tích tụ theo thời gian. Đặc biệt khi thủy ngân tích tụ trong chuỗi thức ăn thông qua cá và thịt thú săn mà con người ở khu vực này tiêu thụ.

"Hầu hết con người tiếp xúc với thủy ngân đều thông qua chế độ ăn uống", Giáo sư John West nói.

Bất chấp những nguy cơ này, điều các chuyên gia lo ngại là tác động lâu dài, ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới cộng đồng người dân sống ở Bắc Cực. Đó là những người vốn sống phụ thuộc vào săn bắn, đánh bắt cá để kiếm sống.