10 lưu ý khi dạy và học online

Có thể nói sự xuất hiện của Covid-19 đã có một tác dụng phụ ít ai ngờ tới đó là thúc đẩy cuộc chuyển dịch số trong rất nhiều ngành nghề.

Ngành ăn uống thì nâng tỉ lệ đặt hàng qua mạng và giao hàng tại nhà, ngành làm đẹp thì lần đầu tiên sẵng sàng rời salon để đến với khách hàng, ngành ngân hàng đẩy mạnh digital và chấp nhận sống chung vui vẻ với fin tech, văn nghệ thì tiến hành triển lãm online, biểu diễn online, ngành giáo dục cũng vậy. 

Lần đầu tiên, dạy học online trở thành một phần của cuộc sống bình thường mới từ thành thị tới nông thôn.

Sau đây là 10 gợi ý để việc giảng dạy online hiệu quả hơn:

Chuẩn bị không gian

Nên chọn nơi yên tĩnh và nếu có thể là nơi tạo cảm hứng học tập như thư viện, trước giá sách, hay một không gian đọc. Phông nền ảo cũng là một giải pháp tốt.

Lời khuyên là nên chọn những phông nền ảo phù hợp với đối tượng học và nội dung giảng dạy. Nếu là giờ học về thiên nhiên thì chọn phông nền rừng, biển, núi rất phù hợp.

Giờ học về cuộc sống thượng lưu thì ảnh nền là du thuyền hay khu nghỉ dưỡng xa xỉ lại phù hợp. Chú ý tránh những “tiếng động lạ” như trẻ con hét, mẹ nhắc ăn cơm, quạt thổi phù phù vào mic hay những âm thanh tế nhị từ… WC.

Chuẩn bị kỹ thuật

Những trục trặc kỹ thuật có thể làm đứt đoạn cảm xúc của người dạy và người học, làm bài giảng bị loạn nhịp, vỡ cấu trúc. Hãy kiểm tra máy, mic, camera, tốc độ đường truyền, ánh sáng…

30 phút trước buổi học. Có thể dùng máy tính (đã tắt míc) để trình chiếu và điện thoại để quay và nhận míc. Đề phòng internet đứt đoạn thì bạn vẫn có 4G của điện thoại để đảm bảo buổi dạy được tiếp tục. 

Slide trình chiếu nên được tải lên trước buổi học, tránh trường hợp lớp học bắt đầu rồi và phải đợi vì bài giảng chưa được tải lên xong. Trước buổi học cần kiểm tra rõ ràng vai trò của những người tham gia buổi học: ai là học viên, ai có quyền chia sẻ, ai có quyền phát biểu...

Chuẩn bị ngoại hình

Trong một buổi dạy online, rất có thể sẽ có những khán giả bất đắc dĩ xuất hiện. Ông bà, bố mẹ của trẻ có thể “ngó” vào để xem cô giáo ra sao, dạy có hay không.

Học viên cũng có thể chụp ảnh màn hình để đăng lên mạng. Nếu bạn cộng tác với một đơn vị chuyên nghiệp thì camera HD có thể nét đến từng xăng ti mét. Chuẩn bị trang phục, phụ kiện thời trang chỉn chu, trang sức, trang điểm vừa phải cũng là một động thái cần thiết.

Chuẩn bị nội quy

Học trên mạng là một trải nghiệm mới với rất nhiều người. Người tổ chức lớp nên gửi nội quy lớp học 1 ngày trước buổi học và dành 5 phút phổ biến cho người học. Tắt míc thế nào, bật camera lúc nào, chat ở đâu, vỗ tay, giơ tay phát biểu, vào hay ra nhóm thế nào cho hiệu quả.

Chuẩn bị bài giảng

Bài giảng online khác với bài giảng offline. Trong môi trường offline, ngôn từ, ngữ điệu, lưu lượng, ngôn ngữ cơ thể của giảng viên có thể tác động ngay lập tức tới học viên.

Trên môi trường online luôn có độ trễ và mức độ ảnh hưởng thấp hơn nhiều. Sự chú ý của học viên cũng vậy. Tránh làm slide quá nhiều chữ, nên thay bằng hình minh hoạ, infographic, video ngắn. Link để học viên đọc trước khi lên lớp cũng là điều nên làm.

Chuẩn bị hoạt động tương tác

Nên có nhiều câu hỏi nhỏ, đơn giản hoặc giải câu đố để duy trì sự chú ý của người học, tạo tâm lý ganh đua, niềm vui chiến thắng. Với những lớp lười phát biểu, có thể dùng phần mềm quay chọn tên ngẫu nhiên như hãy chọn giá đúng.

Các câu hỏi khảo sát ý kiến về một chủ đề gây tranh cãi cũng là 1 gợi ý thú vị. Các bài tập nhóm cũng có tác dụng tăng tương tác giữa người học và cung cấp các thông tin để người dạy bình luận, phân tích, góp ý, giải thích.

Trong dạy online, trợ giảng đóng vai trò vô cùng quan trọng bởi người học hầu hết đều bỡ ngỡ khi làm việc nhóm, trợ giảng có thể trợ giúp kỹ thuật, thậm chí là tham gia làm bài tập. Các cao thủ thậm chí có thể biến 1 buổi học, 1 khoá học thành một cuộc đua truy tìm kho báu kì thú với các câu hỏi mở ra các gợi ý tiếp theo.

Độ dài buổi học

Sự chú ý trên môi trường online khó có thể bằng offline, chính vì thế bài giảng nên được chia thành các phần, chương, mục rõ ràng, các phần có thể chỉ 15 phút, hết 3 phần có thể cho nghỉ giải lao 1 lần bằng 1 video hài hước hoặc theo chủ đề giảng dạy. Sau 90 phút nên có nghỉ dài 10 phút. Đây là thời gian của các bản tình ca lãng mạn theo phong cách acoustic.

Tốc độ nói, lưu lượng

Không nên nói nhanh quá bởi chất lượng đường truyền, chất lượng loa, mic và việc không phải lúc nào cũng chú ý tới ngôn ngữ cơ thể của giảng viên như trường hợp học offline có thể gây khó khăn cho người học.

Người dạy cũng không nhìn thấy mặt người học nên không cảm nhận được người học hiểu đến đâu để điều chỉnh. Để chắc chắn, nên nói ở tốc độ vừa phải. Chưa kể việc trong lớp online, có thể có người học từ các châu lục khác nhau, vùng miền khác nhau nên khả năng cảm thụ ngôn ngữ cũng không đồng nhất.

Đứng hay ngồi?

Nếu bạn để ý sẽ thấy, ở nhiều công ty tư vấn qua đường dây nóng, nhân viên thường đứng khi nói chuyện với khách hàng.

Ở một số trường học, học sinh cũng đứng thay vì ngồi. Điều này giúp sự tập trung cao hơn, ít buồn ngủ hơn.

Một giảng viên ăn mặc chỉnh tề, đứng nói sẽ mang lại nhiều năng lượng hơn cho chính người dạy và cả người nghe (chú ý hơn, trân trọng sự nghiêm chỉnh của giảng viên hơn). Khi đứng, năng lượng của bạn cũng dồi dào hơn, cột hơi không bị chặn lại như khi ngồi.

Bắt đầu nghiêm túc như một show diễn

Một khi camera đã bật, bạn cũng giống như một phát thanh viên của đài truyền hình, một ca sỹ trên sân khấu, một diễn viên, nhạc công trên sàn diễn: bạn một mình và người ta mong đợi vào chất lượng trình diễn của bạn.

Hãy tập trung tối đa và hạn chế sự can thiệp của các “tác nhân lạ” như trẻ em, vật nuôi, âm thanh từ phòng bên cạnh phát ra.

Hy vọng những lời khuyên này hữu ích với quý vị và các bạn đang học tập và giảng dạy trên mạng.