Tôi sẵn sàng trả phí giao thông với điều kiện…

Hà Nội làm được gì với khoản phí thu được?

Là cư dân Hà Nội, trong nhà sử dụng 2 xe máy, chúng tôi đã sẵn sàng trả phí giao thông với mức 2 triệu /2 xe/ năm.

Như vậy, chỉ trong 5 năm, Hà Nội có cơ may thoát khỏi cảnh tắc đường triền miên nà các giải pháp tình thế và kém hiệu quả như phân làn, đổi giờ, bịt lối rẽ, cấm taxi giờ cao điểm... sẽ tự biến mất.

Việc thu phí giao thông sẽ tạo nguồn lực cho hạ tầng giao thông phát triển một cách chủ động. Người tham gia giao thông cũng sẽ từng bước được tôn trọng khi là người trực tiếp đóng góp vào sự hoàn thiện của mạng lưới giao thông đô thị, chính họ sẽ có quyền năng giám sát tốt nhất,  đòi hỏi thành phố cung cấp dịch vụ hạ tầng đô thị xứng đáng với với sự đóng góp của mình.

Giải pháp thu phí giao thông

Sáng kiến thu phí có cách đây 3 năm. Đã từng có đề xuất nhờ UBND phường, xã thu. Sáng kiến này sớm bị bỏ qua vì không thực tiễn.

Rất may là phương án thu phí đặt ra hiện nay là thời điểm hầu hết các đô thị “láng giềng” đã áp dụng (Thailand,  Singapore, Malaysia, Trung Quốc...). Các hệ thống thu phí tự động ngày càng gọn nhẹ, tiện  dụng và giá thành ngày càng rẻ. Việc thu phí tự động giúp việc thu phí trở nên chính xác, công bằng. Xây dựng hệ thống giám sát giao thông tự động còn thức đẩy hàng loạt ngành kinh tế công nghệ cao phát triển, một cơ hội biến Hà Nội trở thành một thành phố thông minh.

Các thiết bị giám sát, thu phí giao thông tự động  hiện nay đều sử dụng truyền dẫn không dây, có thể thực hiện ngay và không làm phát sinh “mạng nhện” hay nạn đào đường, cắt phố.

Người tham gia giao thông dùng ví tiền điện tử để trả phí giao thông, đồng thời trả tiền phạt do phạm lỗi giao thông sẽ tạo nên một nền tảng văn hóa giao thông vững chắc: tự giác chấp hành luật giao thông  lại hạn chế đáng các tiêu cực trong việc thu phí, xử phạt.  

Điều kiện sử dụng nguồn thu phí

Ưu  tiên  số một là hệ thống giám sát giao thông/ thu phí tự động. Với hệ thống này, chưa cần thêm một mét đường nào, một cây cầu hay tuyến xe công cộng nào, trật tự an toàn giao thông Hà nội đã thay đổi đáng kể.

Bangkok (Thailand) có 6,5 triệu dân và diện tích bằng 1/2 Hà Nội mà mật độ xây dựng lại rất cao, trong khi diện tích đô thị dành cho Giao thông chỉ 5%, xấp xỉ Hà Nội (6%). Số ô tô của Hà Nội mới chỉ bằng 1/10 Bangkok. Tuy vẫn còn kẹt xe nhưng thực trạng giao thông của Bangkok được vận hành rất hiệu quả. Có rất nhiều giải pháp, nhưng hệ thống giám sát tự động đóng vai trò rất quan trọng.

Ưu tiên đầu tư thứ hai phải là việc giám sát chi phí dành cho các dự án cải thiện giao thông. Trong khi kinh phí đầu tư còn hạn chế, nhiều chi phí cho các dự án tốn kém không hiệu quả đã làm vấn đề giao thông đô thị trở nên nan giải hơn. Phân làn, chặn xe, các đợt  ra quân nặng xử lý vi phạm… hiện rất hình thức hay các tuyến giao thông  đầu tư kém chất lượng làm cho hiệu qủa sử dụng diện tích mặt đường, tốc độ di chuyển hạn chế.

Ngoài ra, hiện có không ít những con đường chi phí đầu tư lớn nhưng mật độ giao thông chưa thực sự cấp thiết như đại lộ Thăng Long, đường trên cao vành đai 3... Hy vọng là khi nguồn thu minh bạch bởi các thiết bị tự động thì việc công khai hóa các khoản đầu tư cũng thông qua hệ thống này mà tự động công bố để công dân đóng phí cùng phối hợp với các cơ quan quản lý giám sát công bằng.

Ưu tiên thứ ba là tuyến  đường nào, khu vực trung tâm đô thị nào mật độ lưu thông càng cao càng cần ưu tiên giám sát, tăng cường thu phí để nơi đó được đầu tư hoàn thiện trước. Việc thu phí  không chỉ với lưu thông mà tính cả với thời gian dừng đỗ lưu trú của các phương tiện. Cũng không nên thu kiểu “đánh đồng” một mức cố định mà cần phân cấp phân loại. Như vậy, các chủ phương tiện sẽ có cơ hội đóng góp nhiều hơn, người thu nhập thấp cũng sẽ cân nhắc kỹ hơn khi sử dụng hạ tầng giao thông công cộng vì giá cao.

Việc thu phí giao thông là cần thiết, đem lại nhiều lợi ích cho thành phố và cư dân thành phố. Đã lâu, ta quen với việc tiêu dùng không trả phí nên dễ phản ứng.Việc thu phí cũng cần sự đóng góp sáng kiến của cư dân thành phố để sớm triển khai, thực hiện, nhằm đẩy lùi vấn nạn ùn tắc giao thông đô thị, thay vì mỗi người chỉ than vãn mà không có lối thoát.

KTS Trần Huy Ánh