Nghĩ về báo chí phải phát triển chuyên nghiệp và hiện đại

>> Vui buồn với báo chí Việt Nam năm 2016

Nhất là trong bối cảnh tình hình thế giới, tình hình trong nước tác động, đặt ra với hoạt động báo chí và công tác báo chí phải là phương tiện thông tin, công cụ tuyên truyền, vũ khí tư tưởng quan trọng của Đảng và Nhà nước, diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.

Với 6 chương, 61 điều Luật Báo chí không chỉ đã cụ thể quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân, như công dân có quyền sáng tạo tác phẩm báo chí, cung cấp thông tin cho báo chí, phản hồi thông tin trên báo chí, tiếp cận thông tin báo chí, liên kết với cơ quan báo chí thực hiện sản phẩm báo chí, in và phát hành báo in…. mà quyền tác nghiệp báo chí ở Luật Báo chí mới cũng quy định cụ thể về trách nhiệm cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm; những thông tin cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có quyền từ chối cung cấp thông tin cho báo chí. Đồng thời cũng đã quy định giới hạn việc cơ quan báo chí, nhà báo chỉ phải tiết lộ người cung cấp thông tin khi có yêu cầu bằng văn bản của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân, chánh án tòa án nhân dân cấp tỉnh và tương đương trở lên cần thiết cho việc điều tra, xét xử tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng. Cũng trong quyền hạn, nghĩa vụ của nhà báo được bổ sung, luật hóa những quy định bắt buộc về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; trong đó quy định Hội nhà báo Việt Nam có nhiệm vụ ban hành và tổ chức thức hiện quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; nhà báo có nghĩa vụ tuân thủ quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo và sẽ bị thu hồi thẻ nhà báo khi vi phạm về đạo đức nghề nghiệp gây hậu quả nghiêm trọng.

Một điểm mới đáng chú ý ở Luật Báo chí mới là đã bổ sung quy định về liên kết trong báo chí, điều mà trước đây luật không quy định, chỉ có trong thông tư của Bộ quy định liên kết trong sản xuất chương trình phát thanh, truyền hình. Việc liên kết trong báo chí được quy định cụ thể lĩnh vực, nội dung các cơ quan báo chí được phép liên kết với các cơ quan báo chí khác, pháp nhân, cá nhân có đăng ký kinh doanh phù hợp với lĩnh vực liên kết. Bên cạnh đó còn bổ sung một số đối tượng được thành lập tạp chí khoa học, như: Cơ sở giáo dục đại học theo quy định của Luật Giáo dục đại học; tổ chức nghiên cứu khoa học, tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được tổ chức dưới hình thức viện hàn lâm, theo quy định của luật khoa học và công nghệ; bệnh viện từ cấp tỉnh, thành phố thuộc Trung ương hoặc tương đương trở lên.

Điều đáng chú ý nữa là những hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí ở Luật Báo chí mới đã có sự tương thích với các quy định tại Bộ Luật hình sự năm 2015, các hành vi bị cấm khác đã tương thích với Bộ Luật dân sự với các luật khác, nhằm đảm bảo tính khả thi trong thực tế. Đặc biệt, việc cải chính và xử lý vi phạm ở Luật Báo chí mới đã bổ sung một số quy định mới như: Báo điện tử, ngoài việc đăng, phát lời cải chính, xin lỗi còn phải gỡ bỏ ngay thông tin sai sự thật đã đăng, phát. Các cơ quan báo chí, trang thông tin điện tử tổng hợp đã đăng, phát thông tin của cơ quan báo chí khác có nội dung phải cải chính, xin lỗi cũng phải thực hiện đăng lại cải chính, lỗi của cơ quan báo chí vi phạm. Đồng thời quy định cụ thể vị trí cải chính đối với từng loại hình báo chí.

Ngoài ra, Luật Báo chí mới cũng đã phát triển hóa quy định tại các Nghị định của Chính phủ để đưa vào luật như: Chính sách của Nhà nước về phát triển báo chí; thay đổi cơ quan chủ quản của cơ quan báo chí; hoạt động hợp tác của báo chí Việt Nam với nước ngoài; hoạt động báo chí của báo chí nước ngoài, cơ quan đại diện nước ngoài, tổ chức nước ngoài tại Việt Nam; bảo vệ nội dung các chương trình phát thanh, chương trình truyền hình, báo điện tử; phản hồi thông tin…

Có thể nói đó không chỉ là những hành lang pháp lý quan trọng cho báo chí hoạt động đúng hướng theo đúng quỹ đạo, mà còn thúc đẩy cho các hoạt động của báo chí .... Tất nhiên để làm được những điều đó, công việc ngay từ lúc này đang đòi hỏi ở mỗi cơ quan báo chí phải tiếp tục phát huy thành quả của báo chí đã đóng góp trong suốt chiều dài lịch sử cách mạng Việt Nam, khắc phục những hạn chế trong hoạt động báo chí, đẩy mạnh tuyên truyền có hiệu quả, chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước, gương điển hình người tốt việc tốt, tạo sự thống nhất, đồng thuận trong Đảng và trong toàn xã hội; thông tin đa dạng, chính xác, khách quan, trung thực, là kênh phổ biến vừa phản biện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước, phản ánh ý kiến của người dân, góp phần giám sát các hoạt động của cơ quan Đảng, nhà nước nhằm tăng cường sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; thường xuyên quan tâm xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ những người làm báo có phẩm chất chính trị vững vàng, chuyên môn cao và đạo đức nghề nghiệp trong sáng, tăng cường kỷ luật, kỷ cương. … Nhất là với mỗi nhà báo, những “chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng văn hóa” đây cũng là thời cơ để thể hiện bản lĩnh tính chuyên nghiệp của mình, trở thành người trợ giúp thông tin cho công chúng chứ không chỉ là người sáng tạo hay trình bày thông tin, hướng tới một nền báo chí chuyên nghiệp, hiện đại.

Minh Tư