Cần điều chỉnh mọi mặt liên quan đến những con đường

Cá biệt có công trình giá trị <50% tiền dự án. Tuy nhiên, chất lượng đường Việt Nam cũng phải dựa trên tiêu chuẩn quốc tế. Nhưng các bạn thử nghĩ xem, vì sao có những con đường bên nước ngoài có từ thời chiến tranh thế giới thứ 2 và đã tồn tại hàng mấy chục năm, mà vẫn sử dụng tốt, chỉ cần sửa chữa nhỏ. Còn ở Việt Nam, nếu công trình đưa vào chỉ 60-70% giá thực sự thì cũng phải tồn tại 20-30 năm chứ?

Còn về vấn đề xe quá tải, thì rõ ràng là hàng ngày các phương tiện chở hàng ở VN  thường chở quá tải 1-2, 3 lần. Ví dụ: xe 10 tấn có thể chở đến 30 tấn. Cá biệt những con đường có tuyến xe chở quặng chạy qua thì xe trọng tải toàn 60 tấn-80 tấn - bằng cả trọng lượng gấp đôi chiếc xe tăng T54 của Nga (40 tấn),  thì đường nào chịu nổi. Tình trạng quá tải tại các địa phương có xe chở quặng chạy qua đã đưa nhiều trên các phương tiện báo chí, người dân thậm chí đã bức xúc chặn đường bằng đá hộc, dùng chông... (ở huyện Bảo Thắng, Lào Cai) để chặn nhưng rồi cũng đành bất lực.

Đường mới cắt băng khánh thành, chỉ cần xe quá tải nặng chạy qua và sử dụng phanh thì lớp áo đường có thể bong ngay, bằng mắt thường chúng ta cũng nhìn thấy được lớp nhựa đường bong từng mảng. Còn về lâu dài thì lớp kết cấu của đường sẽ bị phá vỡ, gây lún, nứt, sập, giảm tuổi thọ của đường. Điều đó thể hiện ngay khi các bạn đi trên những con đường không thuộc quốc lộ. Trong khi trục chính và gần mỏ quặng thì đường luôn đẹp và bền đến hàng chục năm.

Nhìn từ nhiều phía tôi thấy cần điều chỉnh từ tất cả các mặt ở trên. Dự án nên để cho tư nhân tham gia quản lý vốn và khai thác thu phí (tránh tình trạng cha chung không ai khóc hay OPM - Other  people's money). Nhà nước kiểm soát chất lượng và thu thuế trên việc đấu thầu kinh doanh khai thác đường của doanh nghiệp (trừ các con đường mang tính chiến lược về an ninh quốc phòng).

Nếu làm được điều này, tôi nghĩ sẽ hạn chế được rất nhiều các phương tiện quá tải. Vì khi tư nhân khai thác quản lý, họ phải ngăn chặn xe quá tải để tăng độ bền của đường, tăng thời gian khai thác, tăng lợi nhuận. Điều đó là đương nhiên.

Chỉ có điều hơi đặc biệt, đó là những con đường chở quặng ở địa phương thì đường nội bộ do doanh nghiệp khai thác phải đầu tư. Còn chuyên chở theo tuyến đường nào thì phải đưa vào trong dự án khai thác chạy tuyến cố định, có trạm cân theo dõi về tải trọng (rất nhiều tiêu cực ở khâu này) .

Nhưng điều quan trọng nhất là gốc có thể khắc phục được mọi  vấn đề, thì có rất nhiều bạn biết nhưng không tiện nói ra ở đây. Tôi nghĩ vậy.

Trần Minh Thắng 

email:  thanhluansos@yahoo.com