Bộ trưởng TN-MT: Chỉ thị "đóng băng" đất tại 3 đặc khu không phù hợp pháp luật!

Bộ trưởng TN-MT nhận rất nhiều câu hỏi của các đại biểu Quốc hội về vấn đề quản lý đất đai trong phiên chất vấn chiều 4/6.

Đất đai sinh lợi mà người dân không được hưởng

Đại biểu Tạ Văn Hạ (Bạc Liêu) gửi tới Bộ trưởng câu hỏi đầu tiên là về tình trạng khiếu kiện về đất đai chiếm đến 70% các vụ việc khiến người dân bức xúc. Đại biểu cũng đề cập việc nhiều địa phương do ưu đãi đầu tư đã giao hàng vạn ha đất cho doanh nghiệp, nhất là đất ven biển cho các dự án “quây biển”, gây khó khăn cho cuộc sống, sinh hoạt, sản xuất của người dân.

Đáp lại, Bộ trưởng khẳng định, lý do ông đứng ở vị trí “ghế nóng” để trả lời chất vấn hôm nay chính là vì vấn đề khiếu kiện liên quan đến đất đai.

Khiếu nại đất đai tập trung vào 3 nhóm vấn đề. Nhóm vấn đề thứ nhất là về giá. Nhóm thứ 2 là về trình tự thủ tục xử lý. Đó chính là vấn đề liên quan đến quyền lợi của người dân. Nhóm thứ 3 là về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì liên quan đến nghĩa vụ tài chính của người dân.

Nguyên nhân các khiếu kiện là vì chính sách nhiều, thường xuyên thay đổi, giao thoa, có chính sách sau lại chặt hơn, quyền lợi ít hơn trước đó hoặc ngược lại nên người dân thắc mắc. Theo Bộ trưởng, trường hợp này, các bước giải quyết khiếu nại tố cáo nên xác định giới hạn sau cùng, nếu không được thì phải khởi kiện và giải quyết tại toà án chứ không thể đẩy lên các cấp chính quyền cao hơn.

“Còn việc thu hồi thì giá rẻ mà giao cho doanh nghiệp rồi giá đẩy lên rất cao thì cần có chính sách để ngăn chặn việc thay đổi giá trị gia tăng qua việc thu hồi đất mà người dân không được hưởng” – Bộ trưởng cảnh báo, việc giao đất không đấu giá, giao theo chỉ định hiện nay làm nảy sinh rất nhiều vấn đề.

Về câu hỏi thứ hai, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, biểu hiện ở Đà Nẵng khá rõ ràng cho hiện tượng “quây bờ biển” mà đại biểu đề cập. Vừa qua tỉnh uỷ, HĐND thành phố Đà Nẵng đã giải quyết rốt ráo việc này. Nguyên lý áp dụng là tạo hành lang từ 100m sát bờ biển trở ra không được đầu tư xây dựng. Việc xử lý như Đà Nẵng để lập lại trật tự là cần thiết.

“Bờ biển là để sử dụng chung, là của nhân dân chứ không phải của một doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân nào cả” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương chất vấn: “Bộ trưởng đánh giá thế nào về việc quản lý sử dụng đất đai ở đô thị hiện nay để gây nên tình trạng lãng phí đất đai ghê gớm”. Đại biểu nêu con số Hà Nội mới phát hiện gần 500 điểm trông giữ xe trái phép mà không biết khoản tiền này chảy đi đâu trong khi các trường học trong nội thành hầu hết cũng biến thành bãi trông giữ xe.

Trả lời câu hỏi, Bộ trưởng cho rằng, vai trò quản lý đất đô thị thuộc UBND các tỉnh, thành phố, cấp quận/huyện, phường/xã. Việc này phải căn cứ theo quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết của đô thị.

“Hà Nội không có đâu thêm đất được, chỉ có 7,5% quỹ đất cho giao thông tĩnh và giao thông động. Vậy nên nhu cầu bãi đỗ xe tại đô thị là rất lớn. Có nhiều quỹ đất thực tế có thể sử dụng vào mục đích làm bãi đỗ xe được nhưng vì quản lý yếu kém nên đã để cho đất được sử dụng với mục đích khác” – Bộ trưởng cho biết, do đó, trường học bị biến thành bãi đỗ xe đêm ngày là không hợp lý, không đảm bảo an toàn cho các hoạt động đặc thù ở đây.

10 năm trước, sốt đất tại khu sân bay Long Thành giống các đặc khu hiện nay

Đại biểu Phan Anh Khoa (Phú Yên) khái quát, việc giải phóng mặt bằng, dù là của địa phương nhưng Bộ TN-MT cũng có trách nhiệm sao để tránh tình trạng công tác thu hồi đất kéo dài, “treo” vô hạn, ảnh hưởng đời sống người dân.

Với việc giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng TN-MT phân tích, các quy chế như trung tâm phát triển quỹ đất đã thúc đẩy quá trình giải quyết việc đền bù, giải phóng mặt bằng.

Theo Bộ trưởng, vấn đề lớn nhất ở đây là phương pháp xác định giá đất có vấn đề nên thực tế giá đất đền bù thường thấp hơn rất nhiều giá đất thị trường. Việc xác định quỹ đất cũng chưa làm được đầy đủ, nhiều khu giải phóng mặt bằng chưa được làm hạ tầng đảm bảo đã bán đất. Vậy nên nhiều khu sau giải phóng mặt bằng với mức tiền được đền bù người dân không mua nổi đất ở khu tái định cư.

Bộ trưởng xác định các giải pháp là định giá sát thị trường và đưa hoạt động trung tâm phát triển quỹ đất hiệu quả hơn để chuẩn bị đất sạch ở nơi tái định cư, để cuộc sống người dân tái định cư đảm bảo hơn.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) đề cập, đất đai ở 3 khu vực dự kiến thành lập đặc khu kinh tế hết sức phức tạp và sôi động. Bộ trưởng có biết việc đó không? Các địa phương giải quyết thế nào, đã thực sự yên tâm chưa?

Bộ trưởng xác nhận tình trạng người dân khi nhìn thấy tiềm năng tại các đặc khu tương lai thì đổ dồn vào đầu tư đất đai. “Lỗi” của nhà nước ở đây là nhìn thấy quy luật đó nhưng lại chưa có giải pháp để ngăn chặn trước tình trạng này.

Bộ trưởng cho biết, từ 10 năm trước, đất đai ở khu vực làm sân bay Long Thành cũng xảy ra tình trạng tương tự mà dù chính quyền có dừng chứng nhận các giao dịch thì việc mua bán “ngầm” vẫn diễn ra.

Vấn đề sốt đất là đương nhiên nhưng nghiêm trọng hơn là việc chuyển đối mục đích sử dụng đất, từ đất rừng, đất đặc dụng thành đất xây dựng, hệ quả khó lường. Nếu các giao dịch trái pháp luật thì khi đền bù, thu hồi đất cần phải áp dụng sao cho công bằng.

Bình luận về việc tạm dừng, “đóng băng” mọi giao dịch nhà đất tại các khu vực này, Bộ trưởng cho rằng “hình thức ra chỉ thị không phù hợp với pháp luật hiện nay. Quốc hội cần ban hành Nghị quyết đặc thù để quản lý đất đai tại các đặc khu thì hiệu quả hơn”.

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, các địa phương cần xem xét lại hồ sơ quản lý hiện trạng đất đai để có chính sách công bằng, kiên quyết xử lý để những người đầu cơ không được hưởng lợi từ những giao dịch đất đai vào thời điểm “nhập nhoạng” như vừa qua.

P.Thảo