Bất động sản tăng giá: Người có nhà càng giàu, người chưa có càng khó

Giá nhà vượt xa thu nhập, lợi thế thuộc về người có tiền

Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho biết khả năng tiếp cận nhà ở đang giảm mạnh, ngay cả khi giả định giá nhà và thu nhập của người dân không đổi.

Theo tính toán của VARS, với một căn hộ 2 phòng ngủ giá khoảng 5 tỷ đồng, ngay cả nhóm hộ gia đình thu nhập cao (50 triệu đồng/tháng) cũng cần tới 8 năm nếu dành toàn bộ thu nhập để mua, hoặc 25 năm nếu tuân thủ nguyên tắc chi phí nhà ở không vượt quá 1/3 thu nhập hàng tháng.

Ngay cả nhà ở xã hội, vốn được thiết kế cho nhóm thu nhập thấp, nay cũng không còn “rẻ”. Với giá khoảng 1,5 tỷ đồng cho căn hộ 60 m2, hộ gia đình có thu nhập tối đa 40 triệu đồng/tháng (theo tiêu chí xét duyệt) vẫn phải tiết kiệm liên tục khoảng 10 năm mới đủ khả năng mua nhà. Con số này còn lớn hơn nếu tính thêm chi phí lãi vay.

Kết quả là khoảng cách giàu - nghèo trong sở hữu tài sản ngày càng cố định. Giá bất động sản tăng cao chủ yếu làm lợi cho nhóm đã sở hữu tài sản từ trước, trong khi phần lớn người dân cảm nhận “nghèo đi” dù kinh tế tăng trưởng, bởi chi phí nhà ở tăng nhanh hơn thu nhập.

Người có lợi thế tài chính và tài sản ban đầu tiếp tục nắm giữ nhiều bất động sản như công cụ tích lũy và đầu tư, hưởng lợi từ tăng giá đất đai. Ngược lại, người chưa có nhà đối mặt với nguy cơ phải thuê dài hạn, dù nỗ lực cải thiện thu nhập.

Sớm kiểm soát tốc độ tăng giá nhà đất

VARS nhận định, để thị trường bất động sản phát triển bền vững, tránh rủi ro cho nền kinh tế, cần sớm kiểm soát tốc độ tăng giá. Giải pháp trọng tâm là khơi thông nguồn cung nhà ở giá phù hợp. Khi nguồn cung được bổ sung đủ lớn, thị trường sẽ tự điều tiết theo quy luật cung - cầu.

Trước hết, cơ quan này đề xuất đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thi hành của hệ thống luật mới, đồng thời nâng cao năng lực thực thi tại các địa phương.

Bên cạnh đó, cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương trong việc điều chỉnh chính sách, nhằm bảo đảm tính linh hoạt theo từng khu vực, từng thời điểm, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội cũng như mức độ hoàn thiện hạ tầng, đô thị của mỗi vùng.

Một điểm nghẽn lớn khác là công tác giải phóng mặt bằng cũng cần được xử lý theo hướng minh bạch, hiệu quả, vừa rút ngắn thời gian triển khai cho doanh nghiệp, vừa đảm bảo quyền lợi của người dân.

Ngoài ra, VARS kiến nghị bãi bỏ quy định thu bổ sung 5,4%/năm trên tiền sử dụng đất chậm nộp đối với các dự án đã có quyết định giao hoặc cho thuê đất trước 1/8/2024 nhưng chưa xác định giá đất. Đồng thời, cần ban hành phương pháp tính tiền sử dụng đất rõ ràng, ổn định, giúp doanh nghiệp giảm chi phí, từ đó tạo dư địa giảm giá bán nhà.

Hội cũng cho rằng cần đa dạng hóa kênh huy động vốn để giảm phụ thuộc tín dụng ngân hàng, thông qua việc tái cấu trúc thị trường trái phiếu doanh nghiệp, phát triển Quỹ nhà ở quốc gia và các Quỹ đầu tư tín thác bất động sản (REITs) - tạo kênh dẫn vốn minh bạch và dài hạn.

VARS đồng thời đề xuất phát triển đô thị gắn với hạ tầng trọng điểm như đường vành đai, metro, cao tốc… nhằm mở rộng không gian đô thị, giảm áp lực giá đất trung tâm. Song song, cần phát triển thị trường cho thuê nhà chuyên nghiệp, thay đổi tâm lý “phải sở hữu nhà mới ổn định cuộc sống”.

Một giải pháp quan trọng khác là xây dựng hệ thống chỉ số cảnh báo sớm thị trường bất động sản, giúp cơ quan quản lý phát hiện sớm các dấu hiệu lệch chuẩn như đầu cơ, tăng giá bất thường hay mất cân đối cung - cầu.

Cuối cùng, VARS nhấn mạnh việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, nhà ở và giao dịch thống nhất, liên thông trên toàn quốc, gồm thông tin về quy hoạch, giá, pháp lý và biến động sử dụng đất - để tăng tính minh bạch, hạn chế đầu cơ và thao túng giá.