Vì sao nhà nước phải quản lý hoạt động từ thiện?

Từ thiện là một hành động tốt đẹp thể hiện tinh thần tương thân tương ái của dân tộc Việt Nam, điển hình nhất là trong mùa bão lũ 2020 tại các tỉnh miền trung hiện nay.

Mục đích của phần đông các quỹ và hoạt động từ thiện đều rất tốt đẹp nhưng cũng không thể loại trừ một số không nhỏ muốn lợi dụng hoạt động này để trục lợi, ví dụ như việc kêu gọi quyên góp nhưng sử dụng sai mục đích, thực hiện hoạt động rửa tiền, trốn thuế… Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến quản lý nhà nước.

Do vậy, việc quản lý hoạt động từ thiện sẽ giúp nghĩa cử này trở nên tốt đẹp, chính xác vào những đối tượng cần, đúng mục đích và tránh rủi ro không đáng có.

Luật gia Nguyễn Trọng Nghĩa (Công ty Luật TNHH LSX) cho rằng: Trên thực tế, pháp luật Việt Nam đã có quy định rõ ràng về hoạt động từ thiện cách đây 12 năm bởi nghị định số 64/2008/ND-CP. Tuy nhiên, nghị định này ngày càng thể hiện sự lạc hậu và không phù hợp đáp ứng theo sự phát triển của xã hội Việt Nam hiện nay khi quy định giới hạn quyền nhận tiền từ thiện:

Điều 5. Các tổ chức, đơn vị được tiếp nhận và phân phối tiền, hàng cứu trợ

1. Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Hội Chữ thập đỏ Việt Nam; cơ quan thông tin đại chúng của Trung ương, địa phương; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Hội Chữ thập đỏ các cấp ở địa phương.

2. Các quỹ xã hội, quỹ từ thiện quy định tại Nghị định số 148/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 9 năm 2007 của Chính phủ về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện.

3. Các tổ chức, đơn vị ở Trung ương được Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho phép; các tổ chức, đơn vị ở địa phương được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, cấp huyện cho phép.

Ngoài các tổ chức, đơn vị nêu trên, không một tổ chức, đơn vị, cá nhân nào được quyền tổ chức tiếp nhận tiền, hàng cứu trợ.

4. Đối với các cơ quan, tổ chức tiếp nhận tiền, hàng cứu trợ của tập thể, cá nhân thuộc đơn vị mình đóng góp để cứu trợ đồng bào, các địa phương bị thiên tai, hỏa hoạn, sự cố nghiêm trọng thì thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 9 Nghị định này.

Nhiều người nổi tiếng (đặc biệt trong Showbiz) là giới văn nghệ sỹ có sự yêu thích của cộng đồng, tạo được niềm tin đối với khán giả khi đứng lên kêu gọi sự ủng hộ thì nhận được rất nhiều phản ứng tích cực.

Nói đâu xa, mỗi khi bão lũ ta thường nghĩ tới MC Phan Anh với số tiền kêu gọi lên đến 24 tỷ, cao hơn con số đó gấp 5 lần đó là Ca sĩ Thủy Tiên trong đợt lũ năm nay. Nói vậy không phải để so sánh giữa việc ủng hộ cao hay thấp, hay đánh giá tấm lòng đối với những đồng bào đang gặp khó khăn mà theo Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa, vấn đề ở chỗ việc làm từ thiện hiện nay gần như theo dạng tự phát của mỗi cá nhân mà không có hành lang pháp lý phù hợp.

Luật gia Nguyễn Trọng Nghĩa chia sẻ, nhiều người sẽ nói rằng, từ thiện là từ tấm lòng, là tiền của tôi thì do tôi định đoạt, cần gì phải hành lang pháp lý cho phức tạp. Các cụ có câu:  “Quốc có quốc pháp, gia có gia quy”, mọi quan hệ trong xã hội đều cần sự rõ ràng về pháp lý để quản lý, việc quản lý không phải để tạo rào cản, quản lý là để điều chỉnh và phát triển hoạt động này.

Như vậy, nếu theo quy định hiện hành, việc những cá nhân - nghệ sĩ tự đứng lên vận động và thay mặt nhận tiền làm từ thiện hiện nay là chưa đúng với pháp luật. Để đúng đắn với quy định này thì các nghệ sĩ cần tạo lập lên những quỹ xã hội, quỹ từ thiện và chịu sự giám sát, quản lý, báo cáo một cách cồng kềnh hơn so với cá nhân thông thường.