Vì sao khoa học nước ta tụt hậu?

Đọc bài “Nhà khoa học đi đâu, về đâu?” của tác giả Trọng Nghĩa đăng trên Diễn đàn Dân trí, tôi đồng cảm với những suy nghĩ và trăn trở của tác giả về vai trò mờ nhạt của khoa học Việt Nam trong công cuộc xây dựng đất nước hiện nay.

Các nhà khoa học vẫn đang miệt mài làm việc nhưng hiệu quả nghiên cứu và ứng dụng là rất thấp. Có rất nhiều lý do có thể dẫn ra; ở đây, tôi chỉ xin nêu một vài điểm dễ nhận biết.

1. Các đề tài nghiên cứu không xuất phát từ nhu cầu thực tế của đời sốngax hội mà thường theo ý muốn chưa thật khách quan của người nghiên cứu cho nên kết quả nghiên cứu không thể đưa vào thực tiễn để tạo ra sản phẩm phục vụ cho mục đích cụ thể.

2.  Các nhà khoa học chưa thật sự dấn thân vào thực tiễn để tìm hiểu nhu cầu thực tế của sản xuất và đời sống vì vậy mà ít khi đi tới kết quả cuối cùng của công tác nghiên cứu, có hiện tượng dễ làm khó bỏ.

3.  Không có định hướng nghiên cứu dài hạn để tạo ra sản phẩm cuối cùng. Mỗi khi thay đổi lãnh đạo thì hướng nghiên cứu lại thay đổi, không có sự kế thừa hoặc tiếp nối các kết quả nghiên cứu trước đó nên rất khó làm được việc gì đến nơi đến chốn.

Nghiên cứu và ứng dụng KHCN là một nhiệm vụ rất khó khăn nhưng không phải là không làm được nếu các nhà khoa học thực sự dấn thân và có niềm đam mê mãnh liệt như những người nông dân mà bài báo đã nêu.

Bàn về việc tiếp thu thành tựu của thế giới hay sử dụng chuyên gia nước ngoài vào việc xây dựng các công trình kinh tế ở nước ta, có nhiều ý kiến cho rằng các cán bộ chuyên môn Việt Nam ta rất thông minh, giỏi giang, cái gì cũng làm được nhưng thực tế không phải như vậy. Cho đến nay đến một chiếc xe máy ta cũng chưa thể tự mình chế tạo được hoàn toàn thì không thể mạnh miệng nói đến cái gì to tát cả.   

Hoàng Dương

LTS Dân trí - Hoan nghênh tác giả bài viết trên là “người trong cuộc” có tinh thần tự phê bình nghiêm túc cho nên đã nêu khá rõ những nguyên nhân quan trọng thuộc về phia chủ quan của tình trạng hoạt động kém hiệu quả trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu khoa học - công nghệ của nước ta.

Bên cạnh những nguyên nhân chủ quan đó, còn không ít những nguyên nhân khách quan về cơ chế quản lý, về chính sách đầu tư cho hoạt động nghiên cứu - triển khai, chính sách trọng dụng nhân tài...

Trên thực tế, không thiếu những nhà khoa học Việt Nam làm việc ở nước ngoài, hoạt động trong môi trường làm việc thuận lợi, đã phát huy khá tốt năng lực chuyên môn và được đánh giá cao. Điều đó chứng tỏ đầu óc các nhà khoa học Việt Nam cũng như tinh thần làm việc sáng tạo của họ đâu có thua kém các nhà khoa học nước ngoài trong cùng một hoàn cảnh và điều kiện làm việc như nhau.