UBND. TP Bắc Giang thu hồi đất trái pháp luật

Xin luật sư cho biết, phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất mà UBND TP.Bắc Giang áp dụng đối với hộ ông Hùng có đúng quy định Luật Đất đai hiện hành?  

Việc thu hồi đất của UBND TP. Bắc Giang đối với hộ gia đình, cá nhân nằm trong chỉ giới thu hồi để thực hiện Dự án cải tạo, mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc là chủ trương đúng của UBND tỉnh Bắc Giang. Theo tôi, trong phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất đối với hộ ông Hùng, UBND TP. Bắc Giang không xem xét bồi thường về đất ở, không bố trí tái định cư, không bồi thường về đất và tài sản trên đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích nuôi trồng thuỷ sản là trái pháp luật.

Cụ thể: Tại điểm a, khoản 1 Điều 44, Nghị định 84/2007/NĐ- CP quy định: “Trường hợp thu hồi đối với đất sử dụng trước ngày 15/10/1993mà không có các loại giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều 50 Luật Đất đai, và được UBND xã xác nhận đất không có tranh chấp mà trên đất đang sử dụng có nhà ở và không thuộc một trong các trường hợp sử dụng đất quy định tại khoản 4, Điều 14 Nghị định này thì được bồi thường về đất ở trong hạn mức giao đất ở quy định tại khoản 2 Điều 83 và khoản 5 Điều 84 Luật đất đai”;

Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các Dự án nói chung và Dự án xây dựng cải tạo, mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc nói riêng, đối với các hộ dân nằm trong Dự án bị thu hồi đất phải bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư, họ không còn nơi ở nào khác thì tuỳ từng trường hợp cụ thể Nhà nước xem xét bố trí đất tái định cư hoặc hỗ trợ về đất ở theo quy định. Tuy nhiên, trường hợp hộ ông Hùng, UBND TP. Bắc Giang không bố trí đất tái định cư theo tôi, là sai quy định:

Theo quy định tại khoản 1 Điều 19 Nghị định 69/NĐ-CP và Điểm a, khoản 1, Điều 14 Quyết định 36/2011/QĐ-UBND của UBND tỉnh Bắc Giang quy định về điều kiện được bố trí tái định cư:“ Hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất ở thuộc một trong các trường hợp sau đây thì được bố trí tái định cư: Hộ gia đình, cá nhân phải di chuyển chỗ ở do bị thu hồi hết đất ở mà không còn chỗ ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất bị thu hồi...”

Như vậy,trên thửa đất số 132 gia đình ông Hùng vẫn đang ở ổn định lâu dài đất có nguồn gốc trước năm 1993, không có tranh chấp, có đăng ký hộ khẩu thường trú, nếu phải bàn giao đất cho chủ đầu tư hộ ông Hùng không còn có chỗ ở nào khác, do vậy hộ ông Hùng có đủ điều kiện được bố trí đất tái định cư theo quy định trên.

Thưa luật sư, phần diện tích thửa đất nông nghiệp hộ ông Hùng sử dụng vào mục đích nuôi trồng thuỷ sản do tự khai hoang. UBND TP. Bắc Giang cho rằng phần diện tích này là đất công ích, xin Luật sư cho biết quan điểm về vấn đề này?

Để xác định đất sử dụng vào mục đích công ích do xã, phường quản lý, với đất do tự khai hoang, bao chiếm phải căn cứ vào nguồn gốc đất, quá trình sử dụng và quản lý đất đai của Chính quyền xã, phường sở tại theo quy định pháp luật đất đai hiện hành. Nguồn gốc thửa đất số 140 của hộ gia đình ông Hùng có nguồn gốc do “tự khai hoang” có trước năm 1993, sử dụng vào mục đích nuôi trồng thuỷ sản, không có tranh chấp. Tuy nhiên, Quyết định số 1642/QĐ-UBND ngày 22/06/2012 của UBND TP. Bắc Giang về bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho rằng thửa đất 140 là đất công ích không được bồi thường về đất và tài sản trên đất.

Theo tôi thửa đất số 140 không phải là “đất công ích” bởi vì ở thời điểm đó Nhà nước chưa quy định về đất công ích. Kể từ Luật Đất đai 1993 (có hiệu lực từ 15/10/1993), Nhà nước mới có quy định về "đất công ích" trong khi hộ ông Hùng sử dụng đất từ trước năm 1993 đến thời điểm có Quyết định thu hồi đất Luật đất đai năm 2003 đang có hiệu lực, trong quá trình sử dụng đất giữa hộ ông Hùng và UBND phường Thọ Xương không có quyết định giao đất và ký kết hợp đồng giao thầu, khoán đất công ích đối với thửa đất 140. Do vậy, không thể cho rằng thửa đất 140 là đất “công ích”.

Hộ gia đình ông Hùng được bồi thường về đất nuôi trồng thuỷ sản theo quy định khoản 1 Điều 44 Nghị định 84 quy định: “Trường hợp đất đang sử dụng vào mục đích nông nghiệp mà người đang sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp thì được bồi thường, hỗ trợ đối với diện tích đất thực tế đang sử dụng nhưng diện tích được bồi thường, hỗ trợ không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệp quy định tại Điều 70 của Luật Đất đai và khoản 1 Điều 69 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP”.

Thời gian tới đây, UBND TP. Bắc Giang sẽ tổ chức thực hiện cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ ông Hùng, theo quan điểm luật sư việc cưỡng chế này có đúng pháp luật?

Cưỡng chế thu hồi đất là mộtviệc hệtrọng cầnphải tuân thủ theo đúng trình tự thủ tục được quy định tại Điều 32 Nghị định 69; nếu thực hiện cưỡng chế thu hồi đất không đúng quy định sẽ dẫn đến hậu quả khó lường không thể khắc phục như: gây thiệt hại về tài sản cho người có đất bị thu hồi, gây bất ổn về trật tự an toàn xã hội, làm giảm lòng tin của nhân dân vào Chính quyền địa phương nơi có đất bị thu hồi.

Việc cưỡng chế thu hồi đất hộ ông Vũ Mạnh Hùng do UBND TP. Bắc Giang tổ chức thực hiện trong thời gian sắp tới. Theo tôi không đúng về mặt pháp luật, trái với cả đạo lý. Bởi lẽ, UBND TP. Bắc Giang đã không xem xét bố trí tái định cho hộ ông Hùng để ổn định về chỗ ở sau khi toàn bộ đất ở bị thu hồi, mặc dù họ có đủ điều kiện bồi thường về đất ở, được bố trí tái định cư, thực hiện cưỡng chế thu hồi đất khi họ chưa được nhận tiền bồi thường, hỗ trợ; không ra Quyết định thu hồi đất riêng đối với từng hộ gia đình.

Trong trường hợp này, UBND TP, Bắc Giang đã vi phạm các quy định tại Điều 39 Luật Đất đai năm 2003 và Điều 32 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP của Chính phủ. Pháp luật về đất đai và Nghị định 69 chưa có quy định nào về việc tổ chức thực cưỡng chế thu hồi khi người có đất bị thu hồi chưa nhận tiền tiền bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Theo tôi được biết trong thời gian tới Chính phủ giao cho Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn cụ thể trường hợp thực hiện cưỡng chế khi người bị thu hồi đất không nhận tiền chi trả về bồi thường, hỗ trợ, không nhận nhà ở, đất ở tái định cư trình Chính phủ xem xét quyết định sửa đổi bổ sung Nghị định 69.