Học sinh giỏi phạm tội có được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự?

Như đã đưa tin, "tú bà" Vũ Nguyễn Nhật Vy (21 tuổi, ngụ quận Tân Bình, TPHCM) vừa được TAND cấp cao tại TPHCM tuyên phạt mức án 2 năm tù (giảm 1 năm so với án sơ thẩm) vì tội môi giới mại dâm.

Sau khi nghị án, HĐXX cho rằng hành vi của Nhật Vy là rất nghiêm trọng, xâm phạm tới trật tự quản lý hành chính của Nhà nước, thuần phong mỹ tục, nếp sống văn minh, đạo đức và làm mất trật tự trị an tại địa phương nên cần phải có mức án nghiêm khắc.

Bên cạnh đó, tòa ghi nhận cho bị cáo thêm một số tình tiết để giảm nhẹ một phần hình phạt cho "tú bà" này.

"Bị cáo là học sinh giỏi liên tục từ lớp 1 đến lớp 12 và đang là sinh viên đại học nên áp dụng thêm 1 tình tiết giảm nhẹ quy định tại điểm v, khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015. Đồng thời, bị cáo Vy có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, mẹ đã bỏ nhà đi xa còn cha bị ung thư giai đoạn cuối di căn sang phổi.

Vì vậy, HĐXX quyết định áp dụng khoản 1, Điều 54 Bộ luật Hình sự năm 2015 giảm nhẹ một phần hình phạt để bị cáo có cơ hội tiếp tục học đại học, chuộc lại lỗi lầm do mình gây ra, sớm trở thành công dân tốt cho xã hội", bản án nêu.

Theo Điểm v Khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 quy định "Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác" thì được xem xét giảm trách nhiệm hình sự.

Theo dõi vụ việc, nhiều độc giả tỏ ra bất ngờ và bày tỏ sự băn khoăn, học sinh giỏi phạm tội có thuộc trường hợp được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự?

Giải đáp băn khoăn này, luật sư Quách Thành Lực, Công ty luật Pháp trị cho biết các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là những tình tiết không có ý nghĩa về mặt định tội, định khung hình phạt mà chỉ có tác dụng giảm mức độ trách nhiệm hình sự trong phạm vi một khung hình phạt nhất định.

Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự không quy định trong các điều khoản của Phần các tội phạm như các tình tiết định tội, định khung mà được quy định riêng tại Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017.

Hiện nay, chưa có văn bản nào quy định về tình tiết Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác. Để được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội là học sinh giỏi Tòa án sẽ phải xem xét trong quá trình học tập người này có công hay đóng góp những gì cho xã hội, đất nước hay không để làm căn cứ giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Trên thực tế, nhà làm luật không thể quy định được các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự có ảnh hưởng đến mức độ nào đối với việc quyết định hình phạt bởi vì ý nghĩa của từng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tùy thuộc vào từng loại tội cụ thể, vào từng vụ án cụ thể. 

Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự có thể chia làm:

Những tình tiết ảnh hưởng đến mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội như: chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn; gây hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng,…

Những tình tiết phản ánh khả năng cải tạo, giáo dục của người phạm tội như: phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng; người phạm tội tự thú, người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải,…

Những tình tiết phản ánh hoàn cảnh đặc biệt của người phạm tội và do vậy đòi hỏi Tòa án phải xem xét đến khi quyết định hình phạt, để đảm bảo hình phạt đã tuyên có tính thực tế, phù hợp với các nguyên tắc của luật hình sự, chính sách của Nhà nước cũng như đáp ứng được mục đích trừng trị, giáo dục người phạm tội như: người phạm tội là phụ nữ có thai hoặc nuôi con nhỏ, người phạm tội là người già, người phạm tội là người có thành tích trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác,…

"Tú bà" mại dâm nghìn đô được giảm án nhờ... học giỏi văn

Luật sư Lực cho biết, trên thực tế đã có một số trường hợp được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nhờ học giỏi. Theo đó năm 2016 tại Quảng Ninh, một "tú bà" mại dâm nghìn đô được giảm án nhờ... học giỏi văn.

Vào tháng 3/2016, TAND TP. Hạ Long, Quảng Ninh đưa Trần Đức Thùy Liên (SN 1985, quê TP.HCM) và Đoàn Thị Ngọc Minh (SN 1990, quê TP.HCM) ra xét xử tội môi giới mại dâm.

Theo cáo trạng, Thùy Liên nhận được điện thoại của một đối tượng ở Hà Nội nhờ môi giới mại dâm. Liên gọi điện thoại cho Ngọc Minh nhờ tìm gái bán dâm với giá 1.000 USD/ngày/gái bán dâm, Minh sẽ được hưởng lợi 500 USD. Sau đó, Minh tìm được 1 gái bán dâm là Thùy Lâm (SN 1993), còn Liên tìm được 1 gái bán dâm là Thanh Hoa (SN 1986).

Sau khi tìm được người bán dâm, để nâng giá, Liên điện thoại thông báo cho người mua dâm là một trong hai gái bán dâm là người từng giành giải quán quân cuộc thi hotgirl và đang nổi đình nổi đám trên mạng. Người mua dâm đã đồng ý với mức giá mà Liên đưa ra cho Thùy Lâm là 7.000 USD/2 ngày, còn hotgirl giá 14.000 USD/2 ngày.

Các đối tượng bị bắt khi Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an (C45) kiểm tra hành chính khách sạn Hạ Long Plaza phát hiện và bắt quả tang.

HĐXX cho rằng hành vi của các bị cáo đã tiếp tay cho lối sống sa đọa, làm phát sinh những thói hư tệ nạn trong xã hội. Các bị cáo hám lợi mà đã lựa chọn con đường kinh doanh trên thân xác người phụ nữ…

Tuy nhiên, HĐXX cũng cho rằng trong quá trình điều tra và tại phiên tòa, 2 bị cáo đều khai báo thành khẩn, ăn năn hối cải. Riêng bị cáo Minh đã từng được Phòng Giáo dục Đào tạo huyện Hóc Môn, (TP.HCM) tặng giấy khen do là học sinh giỏi cấp huyện môn ngữ văn… nên cần xem xét giảm nhẹ một phần hình phạt cho các bị cáo. Chính vì vậy, HĐXX đã tuyên phạt Liên 42 tháng tù và Minh 27 tháng tù.

Hay tại tỉnh Khánh Hòa năm 2014, trong phiên xử phúc thẩm, TAND tỉnh Khánh Hòa đã chấp nhận kháng cáo, sửa một phần án sơ thẩm, giảm án cho bị cáo Nguyễn Hữu Hậu Phác (SN 1999, trú tại TP Cam Ranh) từ 3 năm tù xuống còn 2 năm tù về tội cố ý gây thương tích dẫn đến chết người. Được biết, bị cáo là học sinh khá giỏi của trường THCS Nguyễn Trọng Kỷ (TP Cam Ranh) có nhân thân tốt, phạm tội trong tinh thần bị kích động và còn vị thành niên.

Theo cáo trạng, khoảng 19 giờ ngày 23-12-2013 Phác cùng với Bùi Tấn Trung và nhóm bạn đến chơi tại khu vực tượng đài Bác Hồ ở công viên 18/10 (TP Cam Ranh). Trước khi đi, Phác cầm theo một con dao dùng để gọt củ sắn và phòng thân. Tại đây, nhóm của Phác gặp nhóm Văn Đức Thắng, Cao Văn Võ đang chơi đá bóng.

Vì trước đây giữa Trung, Phác và Thắng có mâu thuẫn nên giữa Thắng và Trung có lời qua tiếng lại nhưng sau đó nhóm Phác đi về.

Đến khoảng 20 giờ 30 cùng ngày, khi nhóm của Phác đang đi bộ trên đường Phạm Văn Đồng, đến khu vực đường Trần Phú, thấy Thắng chở Võ đi ngang qua.

Khi đến quán vỉa hè gần đó, thấy người quen Thắng dừng xe và kể chuyện có người dọa đánh nhưng người này không can thiệp, cũng không cho Trung can ngăn, để cả 3 tự xử. 

Sau đó, Thắng nhặt một cục đá, chạy đến đánh trúng vào vùng màng tang của Phác. Phác đạp Võ, đồng thời lấy dao xếp ra. Thắng lao vào dùng đá đập xượt qua cổ Phác, bị Phác đâm trúng hông trái. Võ lao vào định đánh cũng bị Phác đâm trúng lưng. Thắng và Võ được đưa đi cấp cứu nhưng ngày hôm sau Thắng đã chết.