Góc nhìn pháp lý toàn diện sau sự thật "kinh hoàng" tại tịnh thất Bồng Lai

Thưa luật sư, Tịnh thất Bồng Lai có được thành lập một cách hợp pháp không?

L.s Phan Vũ Tuấn: Tại khoản 14 Điều 2 Luật Tín ngưỡng Tôn giáo năm 2016 quy định “Cơ sở tôn giáo gồm chùa, nhà thờ, nhà nguyện, thánh thất, thánh đường, trụ sở của tổ chức tôn giáo, cơ sở hợp pháp khác của tổ chức tôn giáo."

Để một tổ chức tôn giáo liên quan đạo Phật được thành lập hợp pháp phải tuân theo những quy định của pháp luật và những quy tắc của Giáo hội phật giáo Việt Nam.

Tịnh thất Bồng Lai không được được thành lập hợp pháp khi không đáp ứng đủ các điều kiện được quy định tại Điều 18 Luật Tín ngưỡng tôn giáo năm 2016, đồng thời hoạt động tôn giáo của Tịnh thất Bồng Lai đã xâm hại đạo đức xã hội; xâm phạm thân thể, sức khỏe của người khác; Lợi dụng hoạt động tín ngưỡng, hoạt động tôn giáo để trục lợi. Bên cạnh đó, Tịnh thất Bồng Lai hoạt động nhưng không có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo (Điều 21 Luật Tín ngưỡng tôn giáo năm 2016).

Ngoài những quy định của pháp luật nêu trên, các cơ sở tôn giáo hoạt động cũng phải tuân theo hiến chương cũng như các quy định, quy tắc của giáo hội phật giáo Việt Nam.

Hiện nay, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Long An đã có Công văn gửi Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam và các cơ quan chức năng tỉnh Long An về những việc làm sai trái của nhóm người tự xưng "Tịnh thất Bồng Lai" ở xã Hòa Khánh Tây, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An và kiến nghị giải quyết theo đúng quy định của pháp luật nhằm ổn định trật tự an ninh xã hội và bảo vệ uy tín của giới Phật giáo nói chung và Phật giáo tỉnh Long An nói riêng.

Hòa Thượng Thích Minh Thiện - Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Long An đã có văn bản khẳng định "Tư thất Bồng Lai xã Hòa Khánh Tây không phải là cơ sở tự viện hợp pháp do Ban trị sự giáo hội phật giáo tỉnh quản lý". Những người đang sống và sinh hoạt tại đó không phải là tu sĩ phật giáo.

Do đó, không liên quan đến sự quản lý của giáo hội. Sự việc mang tính chất lợi dụng hình thức tu sĩ phật giáo để lừa gạt lòng tin của tín đồ phật giáo để trục lợi".

Do đó việc thành lập và hoạt động của Tịnh Thất Bồng Lai là trái quy định của pháp luật và các quy tắc của Giáo hội phật giáo Việt Nam.

Hành vi kêu gọi tiền từ thiện của Tịnh Thất Bồng Lai có vi phạm pháp luật không thưa luật sư?

L.s Phan Vũ Tuấn: Hành vi kêu gọi tiền từ thiện của Tịnh Thất Bồng Lai là vi phạm pháp luật. Bởi vì Tịnh Thất Bồng Lai không phải là cơ sở tôn giáo, không thuộc quản lý của Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Long An (khoản 14 Điều 2 Luật tín ngưỡng, tôn giáo 2016). Vì vậy, Tịnh Thất Bồng Lai không được phép tham gia hoạt động từ thiện cụ thể là kêu gọi từ thiện về cho tổ chức mình. Chỉ những tổ chức được cấp chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo mới được phép thực hiện (điểm d khoản 1 Điều 20 Luật tín ngưỡng, tôn giáo 2016).

Chế tài pháp luật nào có thể sẽ bị áp dụng cho Người đứng đầu của Tịnh Thất Bồng Lai thưa luật sư?

L.s Phan Vũ Tuấn: Trường hợp của Tịnh Thất Bồng Lai, có hai hành vi có thể sẽ bị áp dụng các chế tài pháp luật.

Thứ nhất, đối với hành vi kêu gọi từ thiện này có thể cấu thành tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" được quy định tại Điều 174 Bộ luật hình sự hiện hành. 

Cụ thể Tịnh Thất Bồng Lai bằng thủ đoạn của mình đã giả danh là cơ sở tôn giáo, để kêu gọi tiền từ thiện nhằm chiếm đoạt tiền, của cải của các nhà hảo tâm để thu lợi. Vì chưa có cơ sở để xác định chính xác số tiền mà Tịnh Thất Bồng Lai đã chiếm đoạt từ việc kêu gọi từ thiện, nên khung hình phạt cao nhất được áp dụng cho những người tham gia có thể lên đến tù chung thân.

Thứ hai, đối với hành vi nhận nuôi dưỡng trẻ mồ côi.

Ngày 25/5/2007 UBND huyện Bình Chánh có quyết định số 2632/QĐ-UBND về việc chấm dứt hoạt động Cơ sở Thánh Đức (sau này được đối tên là Tịnh thất Bồng Lai) do ông Lê Tùng Vân SN 1932 (người đứng đầu Tịnh Thất Bồng Lai) làm chủ hộ tại địa chỉ 2A109 ấp 2, xã Phạm Văn Hai với lý do hoạt động không đúng theo quy định của pháp luật, điều kiện vật chất, vệ sinh môi trường không đảm bảo, việc chấp hành đăng ký tạm trú tạm vắng và đăng ký nhận con nuôi không tuân thủ theo quy định của pháp luật

Đến 2015, ông Vân bán hết đất tại địa chỉ trên về tạm trú tại hộ bà Cao Thị Cúc ở ấp Lập Thành, xã Hòa Khánh Tây, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An và “hành nghề" nhận nuôi con nuôi làm từ thiện.

Theo đó, việc ông Vân “hành nghề" nhận con nuôi làm từ thiện là trái với quy định của pháp luật về nhận nuôi con nuôi. Cụ thể: ông Vân không có chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục những đứa trẻ mà ông nhận nuôi (điểm c khoản 1 Điều 14 Luật nuôi con nuôi 2010). 

Thêm vào đó, ông Vân lợi dụng việc nhận nuôi trẻ mồ côi để kêu gọi từ thiện nhằm trục lợi. Hành vi này sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính, mức phạt có thể lên đến 10 triệu đồng (Điều 50 Nghị định 110/2013/NĐ-CP).

Về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tôn giáo, Chính phủ đã đưa ra dự thảo về Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo nhưng chưa được thông qua. Vì vậy, mong rắng Nghị định này sẽ sớm được ban hành để xử lý các trường hợp mượn danh nghĩa tôn giáo để trục lợi như vụ việc của Tịnh thất Bồng lai này.