Chính quyền thua bẽ bàng trong vụ thu hồi “trắng” gần 3000m2 đất của dân như thế nào?

Đất của dân đủ điều kiện được cấp “sổ đỏ”, chính quyền “phớt lờ” như thế nào?

Báo Dân trí nhận được đơn kêu cứu khẩn cấp của ông Phạm Hồng Phương (SN 1963), trú tại tổ 18, khu 2A, phường Cao Xanh, TP Hạ Long. 

Ông Phương cho biết năm 1998, bố vợ ông đã cất công tôn tạo được mảnh đất hơn 4000m2 tại vị trí tổ 67B, khu 5, phường Cao Xanh, nay là tổ 69D, khu 6, phường Cao Xanh. Toàn bộ diện tích đất này đã được chuyển quyền thừa kế hợp pháp cho vợ chồng ông Phương khi bố ông qua đời.

Tuy nhiên, ngày 31/3/2016, UBND TP Hạ Long đã ra quyết định số 852/QĐ-UBND thu hồi 2950m2 đất của gia đình ông với phương án bồi thường, hỗ trợ kèm theo là không một đồng nào. Vì vậy, ông Phương quyết định khởi kiện UBND TP Hạ Long ra toà án.

Ngày 25/1/2018, TAND tỉnh Quảng Ninh mở phiên toà xét xử sơ thẩm công khai vụ án hành chính về khiếu kiện quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ sau khi thu hồi đất giữa người khởi kiện là ông Phạm Hồng Phương, người bị kiện là UBND TP Hạ Long. Người đại diện theo pháp luật của UBND TP Hạ Long là ông Phạm Hồng Hà, Chủ tịch UBND TP Hạ Long đã vắng mặt.

Người đại diện theo uỷ quyền của Chủ tịch UBND TP Hạ Long là ông Hoàng Quang Hải, Phó chủ tịch UBND TP Hạ Long.

Tại bản án số 04/2018/HC-ST, TAND tỉnh Quảng Ninh nhận định: Thứ nhất, bản chứng nhận nhà đất được UBND và UBMTTQ phường Cao Xanh lập ngày 30/9/2015 và các biên bản xác minh, biên bản họp để xác minh xem xét nguồn gốc, thời gian quản lý, sử dụng đất của gia đình ông Phương mà chính quyền cơ sở đã thực hiện không đúng quy định tại Khoản 4 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ.

Bởi lẽ: Quá trình lập biên bản xác nhận quá trình sử dụng đất, do gia đình ông Phương không có giấy tờ, chỉ có hoá đơn thu thuế đất năm 2010 và 2011; Gia đình ông Phương cũng đã có những khiếu kiện liên quan đến thời điểm tôn tạo, sử dụng đất, theo quy định của pháp luật bắt buộc phải thu thập ý kiến của những người đã từng cư trú cùng thời điểm bắt đầu sử dụng đất của người có yêu cầu xác nhận trong khu dân cư. Nhưng UBND và UBMTTQ phường Cao Xanh đã không thực hiện quy định bắt buộc này, dẫn đến việc xác nhận thời điểm bắt đầu sử dụng đất của gia đình ông Phương chưa đầy đủ dẫn đến không chính xác.

Do đó việc UBND TP Hạ Long đã căn cứ vào các tài liệu giấy tờ của cấp chính quyền và UBMTTQ phường Cao Xanh để xác định thời điểm bắt đầu và quá trình sử dụng đất, từ đó áp dụng luật để quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất của gia đình ông Phương với trị giá không đồng là chưa đầy đủ, dẫn đến chưa đảm bảo đúng quy định của pháp luật.

Thứ hai, Quan điểm của UBND TP Hạ Long cho rằng: Hộ ông Phương lấn đất (tự ý tôn tạo) sử dụng sau ngày 1/7/2014 (vi phạm quy hoạch xây dựng nhà điều hành sản xuất và chung cư than Hạ Long được UBND tỉnh Quảng Ninh phê duyệt ngày 21/12/2003 và quy hoạch tổng thể khu đô thị Cao Xanh - Hà Khánh) là chưa có căn cứ vì:

Bản đồ bàn giao mặt bằng xây dựng và quá trình triển khai đổ đất các dự án theo bản đồ hiện trạng nhà điều hành sản xuất và chung cư Công ty than Hạ Long năm 2004 (bút lục số 81) thể hiện: Vị trí mà gia đình ông Phương tôn tạo đất nằm ngoài phạm vi giao đất cho công ty; Bản đồ còn ghi khu đất mà gia đình ông Phương tôn tạo là bãi sú và khu đất mà gia đình ông Phương tôn tạo cũng không nằm trong Bản đồ dự án khu đô thị Cao Xanh - Hà Khánh.

Chỉ đến năm 2013, phê duyệt phương án khu dân cư tự xây khu 9 phường Cao Xanh thì khu đất mà gia đình ông Phương tôn tạo, sử dụng trước năm 2013 mới nằm trong quy hoạch và bị thu hồi.

TAND tỉnh Quảng Ninh cũng nhận định: Nếu như gia đình ông Phương lấn chiếm đất của các dự án thì các chủ dự án đã có đơn khiếu kiện hoặc đã bị các cơ quan chức năng đình chỉ, xử phạt. Nhưng người bị kiện (UBND TP Hạ Long) không xuất trình được các tài liệu gia đình ông Phương có vi phạm về lấn chiếm đất các dự án để chứng minh.

Đối chiếu các quy định pháp luật nêu trên với việc gia đình ông Phương đã tôn tạo sử dụng đất từ trước năm 2013 là bãi sú, đất đổ thải (được nêu trong phương án bồi thường hỗ trợ khi thu hồi đất). Nếu như không có dự án khu tự xây khu 9 phường Cao Xanh năm 2013 thì rõ ràng gia đình ông Phương có đủ điều kiện được UBND cấp tỉnh xem xét cấp GCNQSDĐ như trích dẫn của pháp luật.

Chưa kể đến việc gia đình ông Phương đi kiện cũng đã có chứng cứ đó là: Các xác nhận của nhiều công dân về việc gia đình ông Phương tôn tạo, sử dụng đất tại thời điểm trước năm 2004 và bản đồ giao đất cho Công ty than Hạ Long năm 2004 cho thấy ngay sát, giáp ranh với phần đất của công ty được giao có các ký hiệu biểu thị các dấu hiệu của việc tôn tạo bãi sú mà gia đình ông Phương đã thực hiện. Nhưng UBND TP Hạ Long đã không vận dụng và áp dụng luật để bồi thường hỗ trợ cho gia đình ông Phương là việc thực hiện không đảm bảo được quyền lợi hợp pháp của công dân mà pháp luật quy định.

Không bồi thường, hỗ trợ tài sản trên đất bị thu hồi cho dân trái pháp luật ra sao?

TAND tỉnh Quảng Ninh cho rằng: Việc vận dụng và áp dụng pháp luật của UBND TP Hạ Long đối với nội dung không bồi thường, hỗ trợ tài sản trên đất bị thu hồi cho gia đình ông Phương là không đúng pháp luật.

“Rõ ràng tất cả các điểm quy định của Điều 92; Điều 64 và Điều 65 Luật đất đai, gia đình ông Phương tôn tạo, sử dụng đất không vi phạm, vì thế tài sản trên đất gồm: nhà cửa, các công trình phụ, kè đá và hàng nghìn khối đất đá để tôn cao mặt bằng, mà nếu như dự án khu dân cư tự xây không cần phải đổ thêm đất đá và tạo mặt bằng cũng có thể phân lô, cấp, bán cho dân (các tài sản, công trình quá trình tôn tạo, xây dựng không bị xử phạt hành chính), thì khi thu hồi đất phải bồi thường, hỗ trợ cho hộ gia đình, cá nhân đã có công tôn tạo, xây dựng các công trình trên đất theo đúng các quy định của pháp luật”, TAND tỉnh Quảng Ninh nhận định.

Vì vậy, sau khi xem xét toàn diện, khách quan tất cả các bằng chứng, lời khai, tài liệu liên quan sự việc, TAND tỉnh Quảng Ninh kết luận: Quyết định số 853/QĐ-UBND ngày 31/3/2016 của UBND TP Hạ Long về việc phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ sau khi thu hồi đất đối với gia đình ông Phương là không đúng pháp luật, không đảm bảo các quyền lợi chính đáng của công dân khi bị nhà nước thu hồi đất.

Vì vậy, thay mặt Hội đồng xét xử, Thẩm phán - Chủ toạ phiên toà Bùi Văn Nhương đã tuyên chấp nhận nội dung và yêu cầu khởi kiện của ông Phạm Hồng Phương.

Tuyên bố: Huỷ toàn bộ Quyết định số 853/QĐ-UBND ngày 31/3/2016 của UBND TP Hạ Long về việc phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ sau khi thu hồi đất đối với gia đình ông Phương.

Yêu cầu UBND TP Hạ Long phải chỉ đạo các cấp có thẩm quyền tiến hành các thủ tục pháp luật để xác định lại thời điểm tôn tạo và quá trình sử dụng đất của ông Phạm Hồng Phương, từ đó vận dụng và áp dụng các quy định pháp luật thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất của gia đình ông Phương.

Những tưởng sau bản án công minh của TAND tỉnh Quảng Ninh, người dân sẽ được đảm bảo quyền lợi chính đáng. Thế nhưng, đã hơn 1 năm trôi qua, ông Phương cho biết gia đình ông vẫn chưa hề được UBND TP Hạ Long giải quyết các nội dung toà tuyên án.

Để làm rõ sự việc, PV Dân trí liên hệ với TAND tỉnh Quảng Ninh. Lãnh đạo văn phòng TAND tỉnh Quảng Ninh đã hết sức nhiệt tình tra cứu hồ sơ và khẳng định với PV Dân trí: Bản án số 04/2018/HC-ST đến nay không hề bị kháng cáo, hay kháng nghị và đã có hiệu lực pháp luật.

Nghe câu chuyện éo le của người dân trong sự việc, vị lãnh đạo Văn phòng TAND tỉnh Quảng Ninh cho rằng đến thời điểm hiện tại UBND TP Hạ Long đã không tự nguyện thi hành án, người dân được toà tuyên thắng cần làm đơn đề nghị TAND tỉnh Quảng Ninh ra quyết định yêu cầu thi hành án hành chính. Ông Phương cho biết đã thực hiện thủ tục này gửi đến TAND tỉnh Quảng Ninh.

Ngày 10/5, PV Dân trí đã liên hệ làm việc đề nghị cung cấp các thông tin liên quan đến sự việc với UBND TP Hạ Long. Lãnh đạo văn phòng UBND TP Hạ Long đã tiếp nhận nội dung, đồng thời cho biết sẽ báo cáo lãnh đạo, sớm hồi âm đến Báo Dân trí.

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc đến bạn đọc.

Anh Thế