Cách xác định loại đất để được bồi thường khi không rõ mục đích sử dụng

Vậy dựa vào căn cứ nào để xác định đúng mục đích sử dụng đất để khi bị thu hồi được bồi thường theo giá đất ở?.

Trả lời:

Luật sư Quách Thành Lực, Giám đốc Công ty luật Pháp trị - Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, trước khi đi sâu vào căn cứ pháp lý, cần lấy ví dụ minh họa cho dễ hiểu như sau:

Năm 2002 một thôn ở tỉnh B đã bán đất ao thùng cho người dân. Giá thu tiền của thôn là 8 triệu đồng cho 240 m2. Theo bảng giá đất áp dụng cho năm 2002 thì một m2 đất ở khu dân cư nông thôn, xã đồng bằng với đất hạng 1 giá tối thiểu 6.000 đồng - giá tối đa 38.600 đồng.

Lấy số tiền chia cho số m2 đất thì người dân đã trả hơn 33.000 đồng cho một m2. Chiếu theo bảng giá đất thì số tiền này ứng với giá đất ở. Do vậy việc bồi thường đất ở cho người dân khi Nhà nước thu hồi là có cơ sở.

Theo đó, khi người dân bị thu hồi đất nếu loại đất thu hồi là đất ở thì giá có thể lên tới cả trăm triệu đồng; nhưng nếu là đất nông nghiệp thì chỉ được bồi thường vài trăm nghìn đồng. Bởi vậy việc xác định loại đất quyết định đến việc sau khi được bồi thường người dân có một gia tài để sinh cơ, lập cơ nghiệp mới hay chỉ vài ngàn bạc lẻ, tán gia bại sản.

Để xác định loại đất cần căn cứ vào các quy định pháp luật được nêu tại điều 11, Luật đất đai năm 2013, điều 3 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, điều 3 Nghị định 01/2017/NĐ-CP. Theo đó xác định loại đất căn cứ vào:

Các thông tin ghi trên giấy tờ về quyền sử dụng đất, ghi loại đất gì thì xác định theo loại đất đó. Nếu không có giấy tờ về quyền sử dụng đất, đất hình thành không phải do lấn chiếm, chuyển mục đích sử dụng đất trái phép thì loại đất được xác định theo hiện trạng; đất hình thành do lấn chiếm thì xác định mục đích sử dụng đất theo nguồn gốc, quá trình quản lý, sử dụng;

Tuy nhiên các xác định mục đích này chỉ áp dụng được cho các loại: Đất có giấy tờ (điều 100 Luật đất đai năm 2013); Đất sử dụng không có giấy tờ (điều 101 Luật đất đai năm 2013); đất có vi phạm pháp luật về đất đai trước ngày 01/07/2014 (điều 22, Nghị định 43/2014/NĐ-CP).

Còn riêng với đất giao không đúng thẩm quyền thì việc xác định loại đất khi Nhà nước thu hồi, bồi thường lại có những quy định riêng, cụ thể tại Nghị định 47/2014/NĐ-CP và Nghị định 01/2017/NĐ-CP.

Cụ thể như sau:

"Điều 11. Bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất có nguồn gốc được giao không đúng thẩm quyền trước ngày 01 tháng 7 năm 2004 nhưng đã nộp tiền để được sử dụng đất mà chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Đất có nguồn gốc được giao không đúng thẩm quyền trước ngày 15/10/1993 và có giấy tờ chứng minh về việc đã nộp tiền cho cơ quan, tổ chức để được sử dụng đất đối với diện tích đất được giao mà chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì người đang sử dụng đất được bồi thường về đất đối với diện tích và loại đất được giao.

Đất có nguồn gốc được giao không đúng thẩm quyền từ ngày 15 tháng 10 năm 1993 đến trước ngày 01 tháng 7 năm 2004 và có giấy tờ chứng minh đã nộp tiền để được sử dụng đất đối với diện tích đất được giao mà chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì người đang sử dụng đất được bồi thường như sau:

a) Trường hợp có giấy tờ chứng minh đã nộp tiền để được sử dụng đất đối với diện tích đất được giao theo đúng mức thu quy định của pháp luật đất đai năm 1993 thì được bồi thường về đất đối với diện tích và loại đất được giao; nhưng phải trừ đi số tiền sử dụng đất phải nộp (nếu có) theo quy định của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Đất có nguồn gốc được giao không đúng thẩm quyền trước ngày 01/7/2004 nhưng không có giấy tờ chứng minh đã nộp tiền để được sử dụng đất đối với diện tích đất được giao - thì người đang sử dụng đất được bồi thường về đất đối với diện tích và loại đất được giao nhưng phải trừ đi số tiền sử dụng đất phải nộp (nếu có) theo quy định của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất".

Theo quy định trên cũng có thể hiểu đơn giản rằng việc xác định mục đích sử dụng đất, loại đất được giao dựa trên thông tin ghi trên giấy tờ giao đất, thực tế giao dịch giữa bên giao đất và bên nhận đất hoặc dựa vào giá thu tiền sử dụng đất để xác định.

Nếu người sử dụng đất đóng tiền sử dụng đất tương ứng với giá đất ở theo bảng giá đất hằng năm tại thời điểm giao đất thì phải xác định đất người dân sử dụng là đất ở. Do vậy số lượng tiền sử dụng đất người dân đã đóng quyết định việc xác định loại đất.