Bình Định: Lo sông “nuốt” nhà, dân phản đối khai thác cát!

Dân chạy… trốn khi lũ về?

Theo phản ánh của người dân xóm Gò Cát, trước đây đoạn sông Kôn qua xóm Gò Cát không xảy ra tình trạng sạt lở nghiêm trọng như hiện nay. Thế nhưng, từ những năm 2012, nạn khai thác cát ồ ạt thì hai bên bờ sông Kôn bị sạt lở kinh hoàng. Nhất là mỗi khi lũ lớn đổ về, sông Kôn “nổi giận” tàn phá hoa màu, thậm chí đã có nhà dân bị lũ quật ngã.

Dẫn chúng tôi ra bờ sông Kôn, đoạn xóm Gò Cát, bà Phan Thị Sáu (71 tuổi), cho biết: “Đoạn chú đang đứng là đất trồng bắp, trồng đậu của gia đình tôi và nhiều hộ dân khác, nhưng nay thành bãi cát không thể canh tác. Các năm lũ lớn 2013 và 2017 làm xói lở, khoét sâu vào vườn tược, đất canh tác của người dân mà nguyên nhân chính là từ khai thác cát mà ra”.

Theo ghi nhận, con đường mòn dẫn xuống khu vực khai thác cát, gia đình bà Sáu đã chôn trụ bê tông giữa đường để ngăn chặn không cho xe ra vào khai thác, vận chuyển cát đi. “Tháng trước, khi doanh nghiệp đưa máy múc vào để khai thác cát, nhưng người dân tập trung kiên quyết ngăn cản, người dân còn tháo cả bình ác quy xe máy múc nên họ buộc phải dừng. Nếu người dân không quyết liệt thì khi lũ lớn về nhà cửa của dân sớm muộn cũng bị cuốn hết xuống sông”, bà Sáu lo lắng.

Còn bà Bùi Thị Xuân (71 tuổi, cùng ở xóm Gò Cát), bức xúc: “Hồi xưa, bờ sông cách nhà tôi 40-50 chục mét, nếu sạt lở thế này thì ai dám xây nhà làm gì. Năm 2016, lũ lớn nhà tôi bị lũ làm sập nhà nhưng nguyên nhân chính cũng từ khai thác cát gây ra. Hiện nay, bờ sông đang tiếp tục xói lở, cứ tình hình này, tôi lo sợ mùa mưa tới, nhà sẽ bị cuốn đi mất. Mấy năm gần đây, mỗi khi lũ lớn về người dân phải đi nơi khác lánh nạn”.

“Cứ xây bờ kè thì muốn làm gì làm”

Qua tìm hiểu, việc khai thác cát mà người dân phản ảnh do Công ty TNHH MTV An Vũ (trụ sở ở phường Nguyễn Văn Cừ, TP Quy Nhơn) thực hiện. Công ty này được UBND tỉnh Bình Định cho thuê 2,2 ha đất tại bãi bồi sông Kôn đoạn chảy qua Gò Cát, khu vực Long Quang để khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường vào ngày 11/4/2018. Thời hạn cho thuê kể từ ngày ký đến ngày 13/3/2020. Công ty này cũng thực hiện đầy đủ thủ tục pháp lý trước khi tiến hành khai thác. Tuy nhiên, vừa qua khi công ty này bắt đầu thực hiện khai thác cát thì vấp sự phản ứng của người dân do lo ngại sạt lở xảy ra.

Theo ông Nguyễn Bốn, Chủ tịch UBND phường Nhơn Hòa, thừa nhận việc bà con lo lắng là có cơ sở, bởi hiện tượng bờ sông sạt lở là có. Tuy nhiên, nguyên nhân dẫn tới hiện trạng này một mặt do hoạt động khai thác cát ở những năm trước và do ảnh hưởng từ lũ lụt.

“Tôi nghĩ với trữ lượng cát được UBND tỉnh phê duyệt cho Công ty TNHH MTV An Vũ là 11.000 m³ cát/năm và được cắm mốc cụ thể cũng không ảnh hưởng gì mấy khi có lũ nhỏ, nhưng lũ lớn thì đáng lo ngại. Việc dân kiến nghị xây bờ kè là đúng vì chỉ có vậy mới chấm dứt hiện tượng sạt lở. Hiện nay, phường đã báo cáo vấn đề này lên UBND thị xã An Nhơn xin nguồn vốn của tỉnh để triển khai và tỉnh cũng đang tìm nguồn vốn để hỗ trợ địa phương”, ông Bốn cho hay.

Ông Bốn thông tin thêm: “Sắp tới, phường sẽ phối hợp cùng các đơn vị chức năng và đơn vị khai thác tổ chức đối thoại với dân. Chúng tôi sẽ công khai tất cả hồ sơ pháp lý được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đồng thời, cũng mời bà con ra khu vực mỏ cát được tỉnh cấp phép cho Công ty TNHH MTV An Vũ khai thác để chỉ rõ tọa độ, mốc giới và yêu cầu bà con giám sát hoạt động khai thác của đơn vị. Bên cạnh người dân giám sát, phường cũng tăng cường giám sát. Nếu doanh nghiệp vi phạm phường sẽ xử lý nghiêm khắc”.

Trong khi đó, trên 70 hộ dân sinh sống ngay cạnh bờ sông Kôn ở xóm Gò Cát đều mong muốn chính quyền địa phương phải xây dựng bờ kè, trước khi cho doanh nghiệp vào khai thác. “Cứ xây dựng bờ kè xong xuôi để người dân yên tâm sinh sống thì muốn họ khai thác gì khai thác, còn chừng nào chưa làm thì người dân còn phản đối”, bà Nghiêm Thị Đĩnh (52 tuổi) nói.

Doãn Công