Bí ẩn sổ đỏ trên mảnh đất “ma” tại Hoài Đức: Một thửa đất hai lần thu thuế?

Như Dân trí đã đưa tin, liên quan đến việc cấp sổ đỏ cho gia đình bà Nguyễn Thị Ái, công văn số 45/UBND của UBND xã Đức Thượng đã khẳng định thửa đất số 75 thuộc tờ bản đồ 4B có địa chỉ tại thôn Nhuệ, xã Đức Thượng, huyện Hoài Đức, TP Hà Nội, diện tích 321m² là đất thổ cư được cấp GCNQSDĐ ngày 15/5/1991 cho ông Nguyễn Văn Tác (hiện gia đình ông Tác vẫn đang quản lý, sử dụng thửa đất này).

Trong khi đó, thửa đất ông Thọ chuyển nhượng cho bà Ái là vào tháng 3/2004 được xác định là đất canh tác có địa chỉ tại khu Rảnh, thôn Cao Xá, xã Đức Thượng với diện tích 285m² Thửa đất này của ông Thọ có nguồn gốc là do ông Thọ nhận chuyển nhượng từ ông Ngô Khắc Quy và đã được cơ quan chức năng cấp sổ đỏ với mục đích sử dụng là đất canh tác.

Những thông tin này cho thấy rằng cùng một thửa đất trên thực tế nhưng lại có hai sổ đỏ khác nhau, ở hai vị trí khác nhau trên hồ sơ và đang được xác định có hai mục đích sử dụng khác nhau. Quan trọng hơn là trong suốt thời gian hơn 10 năm kể từ khi nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất từ ông Thọ đến nay, hàng năm bà Ái đều đóng thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đối với thửa đất nhận chuyển nhượng nói trên.

Vậy, vai trò và trách nhiệm của các cơ quan quản lý đất đai, cơ quan chịu trách nhiệm thu và nộp tiền thuế sử dụng đất trong trường hợp này được thể hiện như thế nào?

Đánh giá về vấn đề này, Luật sư Nhâm Mạnh Hà thuộc Công ty Luật TNHH Đông Hà Nội cho biết:

Thứ nhất, cần phải làm rõ trách nhiệm của UBND các cấp trong công tác quản lý đất đai.

Theo quy định tại Điều 53 Luật Đất đai năm 2003, Điều 34 Luật Đất đai năm 2013 thì UBND các cấp thực hiện việc thống kê, kiểm kê đất đai theo đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn. Việc thống kê đất đai được tiến hành mỗi năm một lần, trừ năm thực hiện kiểm kê đất đai còn việc kiểm kê đất đai được tiến hành 05 năm một lần; Bản đồ hiện trạng sẽ được lập 05 năm một lần gắn liền với việc kiểm kê đất đai. Như vậy, thông qua việc kiểm kê, thống kê này, các cơ quan quản lý đất đai các cấp mà trước hết là UBND cấp xã phải nắm được hiện trạng sử dụng đất tại địa phương và tiến hành chỉnh lý, đề nghị chỉnh lý thông tin trên hồ sơ nếu có phát hiện sai sót.

Trong vụ việc này, bà Ái đã nhận chuyển nhượng đất của ông Thọ và được cấp sổ đỏ cách đây hơn 10 năm. Điều này có nghĩa là ít nhất việc sử dụng đất của gia đình bà Ái, ông Thọ và ông Tác đã trải qua một lần kiểm kê, thống kê của UBND xã Đức Thượng. Việc UBND xã tiến hành kiểm kê, thống kê nhưng vẫn để xảy ra hiện tượng sai lệch trong hồ sơ và hiện trạng sử dụng đất của người sử dụng đất cho thấy UBND xã Đức Thượng đã có sai phạm trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.

Sai phạm này có thể thuộc một trong hai khả năng đó là: Đã có lỗi cố ý của một số cán bộ thuộc UBND xã trong việc điều tra, lập và quản lý hồ sơ về việc sử dụng đất nhằm mục đích vụ lợi nào đó; Trong trường hợp không phải các cán bộ xã cố tình thực hiện không đúng các quy định về kiểm kê, thống kê đất đai thì rõ ràng trong vụ việc này các  cán bộ có liên quan đã không thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình dẫn đến việc “bỏ lọt” sai phạm và làm sai lệch hồ sơ thửa đất so với hiện trạng sử dụng đất.

Sở dĩ có thể khẳng định như vậy bởi vì rõ ràng nếu việc điều tra, xác minh về hiện trạng sử dụng đất thực tế được thực hiện đúng quy trình của pháp luật thì không thể xảy ra việc cùng một thửa đất nhưng lại do hai người đứng tên trên hai sổ đỏ khác nhau và có mục đích sử dụng khác nhau.

Thứ hai, cần làm rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý việc thu và nộp thuế.

Trong vụ việc này, bà Ái đã đóng thuế sử dụng đất phi nông nghiệp hàng năm kể từ khi được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất thửa số 75 tờ bản đồ 4B từ ông Thọ - năm 2004 đến nay. Trong khi đó trên thửa đất này, ông Thọ cũng được cấp GCNQSDĐ với loại đất được xác định là đất nông nghiệp, sau khi nhận chuyển nhượng từ ông Quy và vẫn có tên trên hồ sơ quản lý của cơ quan chức năng, nên đương nhiên ông Thọ phải có trách nhiệm đóng thuế đất nông nghiệp. Mặt khác, đối với diện tích đất trước đó mang tên thửa số 75 tờ bản đồ 4B, nay tách thành hai thửa 75a và thửa 75b thì các con của ông Tác - những người nhận tặng cho quyền sử dụng đất từ ông Tác chắc chắn cũng đóng thuế hàng năm với loại thuế sử dụng đất phi nông nghiệp.

Như vậy, việc xác định ông Thọ có đóng thuế sử dụng đất nông nghiệp hay không cũng như việc bà Ái và ông Tác, các con ông Tác có nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp hay không sẽ có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xác định trách nhiệm của cơ quan thuế trong vụ việc này. Cụ thể:

Trường hợp ông Thọ có nộp thuế sử dụng đất nông nghiệp với thửa đất nhận chuyển nhượng từ ông Quy và gia đình ông Tác cũng nộp thuế sử dụng đất đối với thửa đất của gia đình mình đang sử dụng.

Vậy nếu xét theo vị trí của thửa đất trên giấy tờ về quyền sử dụng đất thì cả bà Ái và gia đình ông Tác đều đóng thuế cho cùng một thửa đất (cùng đóng thuế cho thửa đất số 75 thuộc tờ bản đồ 4B). Còn nếu xét theo vị trí chính xác của thửa đất trên thực tế thì ông Thọ và bà Ái cùng đóng thuế cho một thửa đất nhưng đóng thuế cho hai loại đất khác nhau (cùng đóng cho thửa đất có nguồn gốc là nhận chuyển nhượng từ ông Quy). Như vậy, rõ ràng dù xét trên giấy tờ hay thực tế sử dụng đất thì một thửa đất đã phải chịu thuế tới 2 lần. Điều này là hoàn toàn trái với quy định của pháp luật về thuế.

Căn cứ theo quy định tại Điều 8, Điều 9 Luật quản lý thuế năm 2006 và khoản 5, 6 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật quản lý thuế năm 2012 thì một trong những trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan quản lý thuế là: Yêu cầu người nộp thuế cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế, giải thích việc tính thuế, khai thuế, nộp thuế; Giám định để xác định số thuế phải nộp của người nộp thuế theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Tức là, theo quy định này thì cơ quan thuế có trách nhiệm xác định, giám định để xác định số thuế phải nộp của người nộp thuế. Điều này cũng có nghĩa là trong quá trình thu thuế, ngoài việc căn cứ vào hồ sơ khai thuế của người nộp thuế, cơ quan thuế cũng có quyền xác minh để làm rõ về số thuế của người nộp thuế phải nộp. Việc có hai thửa đất nhưng có nhiều GCNQSDĐ và có ba chủ thể cùng nộp thuế là điều hoàn toàn vô lý mà cán bộ thuế buộc phải đặt ra nghi ngờ và xác minh rõ trước khi thu thuế của người sử dụng đất mới là thực hiện đúng trách nhiệm, quyền hạn của mình theo quy định của pháp luật.

Trường hợp ông Thọ không nộp thuế sử dụng đất thì cán bộ thuế cũng đã không thực hiện đúng trách nhiệm, quyền hạn của mình theo quy định của pháp luật bởi:

Một là, theo quy định của Luật thuế sử dụng đất nông nghiệp 1993 và các văn bản hướng dẫn thi hành thì cá nhân sử dụng đất vào sản xuất nông nghiệp đều phải nộp thuế sử dụng đất nông nghiệp. Ở đây, ông Thọ đã nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp từ ông Quy năm 2003 và được cấp sổ đỏ cho thửa đất này do đó ông Thọ cũng có trách nhiệm phải nộp thuế sử dụng đất nông nghiệp.

Hai là, về trình tự xác định diện tích tính thuế: Theo quy định tại Thông tư số 89-TC/TCT ngày 09/11/1993 quy định chi tiết thi hành Luật thuế sử dụng đất nông nghiệp thì diện tích tính thuế được xác định như sau:

- Hộ sử dụng đất tự kê khai diện tích đất được giao, đất nhận khoán … theo mẫu biểu hướng dẫn của cơ quan thuế và gửi bản kê khai đó đến UBND cấp xã đối với các hộ nộp thuế lập sổ thuế tại xã và đến Chi cục thuế đối với các hộ nộp thuế lập sổ thuế tại huyện, đúng thời gian và địa điểm theo quy định tại Điều 9 Nghị định số 74/CP ngày 25-10-1993 của Chính phủ;

- Đội thuế xã giúp Uỷ ban nhân dân xã tiếp nhận tờ khai, kiểm tra, đối chiếu tờ khai của từng hộ nộp thuế với các tài liệu hiện có đã nói ở trên, xác định diện tích tính thuế của từng hộ.

Trong quá trình xác định diện tích tính thuế sử dụng đất nông nghiệp, cơ quan thuế phải cùng Hội đồng tư vấn thuế xã xem xét cụ thể từng trường hợp, nếu thấy tờ khai chưa chính xác thì phải đề nghị chủ hộ kê khai lại và phải tổ chức kiểm tra điển hình để xác định đúng diện tích đất chịu thuế của những hộ kê khai chưa chính xác.

Đội thuế xã thông báo kết quả xác định diện tích tính thuế cho từng hộ nộp thuế, tổng hợp và giúp UBND xã báo cáo UBND huyện và Chi cục thuế.

Như vậy, theo quy trình này thì cơ quan thuế có trách nhiệm xem xét về việc kê khai và nộp thuế sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân. Do đó, việc ông Thọ đã nhận chuyển nhượng và sử dụng đất nông nghiệp nhưng không đóng thuế mà cơ quan thuế không có bất cứ hành động này để yêu cầu ông Thọ nộp thuế theo đúng quy định của pháp luật cho thấy rằng cơ quan thuế đã có sai sót và không thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của mình.

Từ những yếu tố ở trên có thể thấy rằng, rất khó để khẳng định rằng UBND các cấp và cơ quan thuế không hề biết về việc cùng một thửa đất nhưng có tới hai chủ sử dụng đất khác nhau mà đều được pháp luật công nhận. Hi vọng rằng những kết luận sắp tới đây của Thanh tra huyện Hoài Đức sẽ làm sáng tỏ được tất cả các vấn đề trên, xác định rõ trách nhiệm, sai phạm của tất cả các cơ quan và xử lý theo đúng quy định của pháp luật để lấy lại sự công bằng cho người sử dụng đất và sự trong sạch của bộ máy chính quyền.

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc đến bạn đọc!

Anh Thế