Từ khi mang thai đến sau sinh, lao động nữ được hưởng những chế độ nào?

Chế độ thai sản dành cho người lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc được quy định chặt chẽ trong Luật BHXH năm 2014.

Từ khi triển khai chế độ này theo Luật BHXH năm 2014, số lượt người được giải quyết hưởng chế độ thai sản không ngừng tăng lên qua các năm. Theo BHXH Việt Nam, trong 6 năm (từ năm 2016 đến 2021) đã có trên 10 triệu lượt người được giải quyết hưởng chế độ thai sản.

Theo Luật BHXH năm 2014, đối tượng thụ hưởng chế độ thai sản bao gồm lao động nữ mang thai, lao động nữ sinh con, người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng tuổi; lao động nữ mang thai hộ và người mẹ nhờ mang thai hộ; người lao động đặt vòng tránh thai, thực hiện các biện pháp triệt sản.

Trong các đối tượng trên, nhóm hưởng chế độ thai sản nhiều nhất là lao động nữ mang thai và sinh con. Chế độ thai sản dành cho nhóm lao động nữ bao gồm nhiều khoản trợ cấp bao phủ toàn diện quá trình mang thai và sinh con.

1, Chế độ khi khám thai

Theo Điều 32, trong thời gian mang thai, lao động nữ được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để đi khám thai 5 lần, mỗi lần 1 ngày.

Trường hợp người lao động ở xa cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc người mang thai có bệnh lý hoặc thai không bình thường thì được nghỉ 2 ngày cho mỗi lần khám thai.

2, Chế độ khi sẩy thai, nạo, hút thai, thai chết lưu hoặc phá thai bệnh lý

Theo Điều 33, trong trường hợp lao động nữ mang thai bị sẩy thai, nạo, hút thai, thai chết lưu hoặc phá thai bệnh lý thì được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền.

Thời gian nghỉ việc tối đa trong trường hợp trên được quy định như sau: 10 ngày nếu thai dưới 5 tuần tuổi; 20 ngày nếu thai từ 5 tuần tuổi đến dưới 13 tuần tuổi; 40 ngày nếu thai từ 13 tuần tuổi đến dưới 25 tuần tuổi; 50 ngày nếu thai từ 25 tuần tuổi trở lên.

3, Chế độ khi sinh con

Theo Điều 34, khi sắp đến kỳ sinh nở, lao động nữ được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để sinh con (trước thời điểm dự sinh tối đa không quá 2 tháng).

Thời gian lao động nữ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trước và sau khi sinh con là 6 tháng.

Trường hợp lao động nữ sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ 2 trở đi, cứ mỗi con, người mẹ được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản thêm 1 tháng.

Trường hợp sau khi sinh con, nếu con dưới 2 tháng tuổi bị chết thì lao động nữ được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản 4 tháng tính từ ngày sinh con.

Nếu con từ 2 tháng tuổi trở lên bị chết thì lao động nữ được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản 2 tháng tính từ ngày con chết. Tuy nhiên, thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản không vượt quá 6 tháng.

4, Chế độ khi mẹ qua đời sau sinh

Điều 34 cũng quy định chuyển chế độ thai sản cho người thân thụ hưởng khi lao động nữ chẳng may qua đời sau khi sinh con.

Cụ thể, trường hợp chỉ có mẹ tham gia BHXH hoặc cả cha và mẹ đều tham gia BHXH mà mẹ chết sau khi sinh con thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản đối với thời gian còn lại của người mẹ.

Trường hợp lao động nữ tham gia BHXH nhưng không đủ điều kiện về thời gian đóng (đóng BHXh từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi; hoặc đóng BHXH từ đủ 12 tháng trở lên mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền thì phải đóng BHXH từ đủ 3 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con), sau khi sinh con mà chết thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản cho đến khi con đủ 6 tháng tuổi.

Nếu người cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng tham gia BHXH không nghỉ việc, vẫn đi làm bình thường thì ngoài tiền lương còn được hưởng chế độ thai sản đối với thời gian còn lại của mẹ.

Trong trường hợp chỉ có cha tham gia BHXH mà mẹ chết sau khi sinh con hoặc gặp rủi ro sau khi sinh nên không còn đủ sức khỏe để chăm sóc con theo xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền thì cha được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản cho đến khi con đủ 6 tháng tuổi.

5, Trợ cấp một lần khi sinh con

Theo Điều 38, sau khi sinh con, lao động nữ còn được nhận trợ cấp một lần. Mức trợ cấp cho mỗi con bằng 2 lần mức lương cơ sở tại tháng lao động nữ sinh con.

Trường hợp sinh con nhưng chỉ có cha tham gia BHXH thì cha được trợ cấp một lần bằng 2 lần mức lương cơ sở tại tháng sinh con cho mỗi con.

6, Dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản

Theo Điều 41, lao động nữ ngay sau thời gian hưởng chế độ thai sản, trong khoảng thời gian 30 ngày đầu làm việc mà sức khỏe chưa phục hồi thì được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe.

Số ngày nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe do người sử dụng lao động và Ban Chấp hành công đoàn cơ sở quyết định, trường hợp đơn vị sử dụng lao động chưa thành lập công đoàn cơ sở thì do người sử dụng lao động quyết định.

Thời gian nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe được quy định như sau: Tối đa 10 ngày đối với lao động nữ sinh một lần từ 2 con trở lên; Tối đa 7 ngày đối với lao động nữ sinh con phải phẫu thuật; Tối đa 5 ngày đối với các trường hợp khác.

Mức hưởng chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản một ngày bằng 30% mức lương cơ sở.