Số lao động rút BHXH một lần tăng do tâm lý sắp thay đổi chính sách

Sợ thay đổi chính sách ảnh hưởng quyền lợi

Tại phiên họp toàn thể lần thứ 9 của Ủy Ban Xã hội ngày 8/5, bà Nguyễn Thị Thu Hà, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng, liên quan đến việc rút bảo hiểm xã hội một lần, các số liệu thống kê cho thấy tỷ lệ lao động nữ chiếm rất cao. Trong các nghiên cứu, người lao động rút tiền để giải quyết những vấn đề tài chính cần thiết, cấp bách.

Dưới góc độ chính sách, đây là vấn đề xã hội rất lớn. Việc này, bà Hà đề nghị Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đánh giá tác động về giới một cách thấu đáo. Liên quan đến chính sách, nên tính cách hỗ trợ để người lao động đảm bảo an ninh thu nhập trong trường hợp cần thiết.

Về giải pháp kéo giảm số người rút bảo hiểm xã hội một lần, bà Nguyễn Thị Như Ý, Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Đồng Nai cho rằng, cần tiếp tục tuyên truyền, phân tích cụ thể để người lao động thấy được những thiệt hại khi rút bảo hiểm xã hội một lần so với việc chờ để nhận lương hưu về sau.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Đồng Nai chỉ ra thực tế, thời gian qua, người lao động nghe thông tin trong thời gian tới sẽ thay đổi chính sách, quy định hưởng bảo hiểm xã hội một lần một cách không toàn diện, đầy đủ. Sợ bị ảnh hưởng quyền lợi nên nhiều người đã quyết rút... trước. Nữ đại biểu Quốc hội khuyến cáo, thời gian tới cần có giải pháp thiết thực hơn cho vấn đề này.

Giải quyết hài hòa nhu cầu trước mắt và lợi ích lâu dài

Về vấn đề này, Phó tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Lê Hùng Sơn thông tin, hiện cả nước có 17,1 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội, trong đó, 51,2% là lao động nữ.

Theo số liệu thống kê từ 2016-2022, số người rút bảo hiểm xã hội một lần là 4,84 triệu người, trong đó có 1,24 triệu người sau khi rút bảo hiểm xã hội quay trở lại hệ thống. Như vậy, còn 72,3% người hưởng bảo hiểm xã hội một lần nhưng không thấy quay lại đóng bảo hiểm xã hội.

Ông Sơn cho biết, trong số những người rút bảo hiểm xã hội một lần, có 55% là lao động nữ. Gánh nặng cơm, áo, gạo tiền đè lên vai người phụ nữ nặng hơn.

Nhiều doanh nghiệp FDI tìm cách không dùng lao động nữ ngoài 30 tuổi. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần.

Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, thực trạng trên phụ thuộc vào tình hình kinh tế, việc làm, thu nhập. Song qua nghiên cứu cho thấy một phần nguyên nhân của việc rút bảo hiểm xã hội một lần phụ thuộc vào nếp sống, đặc trưng vùng miền.

Vị này lấy ví dụ, nếu khu vực Đồng bằng sông Hồng chỉ có 2,23% số người tham gia bảo hiểm xã hội rút một lần, thì miền Đông Nam Bộ có 5,01% rút một lần và vùng Đồng bằng sông Cửu Long là 10,76%.

Qua khảo sát, Bảo hiểm xã hội Việt Nam nhận định, lao động từ 20-30 tuổi chiếm 41,52% tổng số người rút bảo hiểm xã hội một lần và lao động từ 30-40 tuổi chiếm 38,6%.

Trong 4 tháng đầu năm 2023, số người rút bảo hiểm xã hội một lần là 369.800 người, tăng hơn 20% so với cùng kì. Ông Sơn phân tích, nguyên nhân việc này một phần do áp lực về kinh tế, mất việc, phần khác do tâm lý của người lao động trước thông tin sửa đổi quy định về rút bảo hiểm xã hội một lần. 

Tình trạng diễn ra, tiêu biểu như tại TP Thủ Đức, huyện Hóc Môn (TPHCM), người lao động xếp hàng chờ rút bảo hiểm.

"Ban soạn thảo dự Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đã lật đi, lật lại vấn đề, xem xét nhiều khía cạnh gắn với thực tiễn tình hình kinh tế, xã hội để đưa ra thêm một phương án quy định người lao động được rút tối đa không quá 50% thời gian tham gia. Đây là phương án hài hòa giữa nhu cầu trước mắt và lợi ích lâu dài của người lao động. Tuy nhiên người lao động truyền tai nhau, thông tin không đầy đủ dẫn đến tâm lý lo sợ chính sách thay đổi", ông Sơn chỉ rõ.

Lãnh đạo BHXH Việt Nam cũng phân tích, hiện nay, trong 22% tiền lương dùng để đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất hàng tháng, chủ sử dụng lao động đóng 14%, người lao động chỉ đóng 8%.

Theo nguyên lý thiết kế này, 14% chủ sử dụng lao động đóng bảo hiểm đã chiết khấu vào giá thành của sản phẩm hàng hóa. Khi tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, xã hội chấp nhận bỏ tiền trả cho quyền lợi này, một phần vì người lao động, một phần vì an sinh xã hội nói chung.