Đóng bảo hiểm 20 năm ở mức thấp nhất, hưởng lương hưu mức nào?

Ngày 14/6, Dân trí đăng tải bài viết "Điều kiện nào để đóng BHXH 20 năm 75 triệu, hưởng hưu trí 600 triệu đồng?" phản ánh về cách tính lương hưu cho người lao động, theo chuyên gia tại BHXH TPHCM. 

Những con số đại diện cơ quan bảo hiểm xã hội đưa ra từ tình huống giả định khiến một số độc giả băn khoăn. Cụ thể, tình huống giả định là người lao động lựa chọn mức đóng BHXH tự nguyện thấp nhất 297 nghìn đồng/tháng thì tổng số tiền đóng BHXH trong 20 năm (trong đó được Nhà nước hỗ trợ 10 năm) là khoảng 75,2 triệu đồng. Khi đó, mức hưởng lương hưu của nam khoảng 1,1 triệu đồng/tháng, nữ là khoảng 1,4 triệu đồng/tháng.  

Theo BHXH TPHCM, tuổi thọ trung bình của người Việt hiện nay là 71 tuổi với nam và 76,4 tuổi với nữ; tuổi nghỉ hưu là 60 tuổi 6 tháng với nam, 55 tuổi 8 tháng với nữ. Theo đó, nam giới có số năm hưởng lương hưu trung bình là 10 năm 4 tháng. Với nữ giới, con số này là 20 năm 6 tháng.

Theo các "thông số" chung này, tổng mức lương hưu, tiền mai táng phí, tiền tuất, tiền BHYT của nam giới hưởng sau khi nghỉ hưu là hơn 176,4 triệu đồng, của nữ giới là khoảng 396 triệu đồng.

Con số gây băn khoăn với một số độc giả là về mức lương hưu 1,1 triệu đồng/tháng với lao động nam và 1,4 triệu đồng/tháng với lao động nữ sau 20 năm đóng bảo hiểm xã hội. Độc giả cho rằng, theo nguyên tắc, đóng bảo hiểm 20 thì chỉ hưởng lương hưu bằng 45% mức lương làm cơ sở đóng bảo hiểm, tức người lao động chỉ nhận được khoảng 700.000 đồng tiền lương hưu mỗi tháng. 

Để trả lời thắc mắc trên, đại diện BHXH TPHCM giải thích cụ thể.

Trước hết, căn cứ Luật BHXH Việt Nam, công thức chung để tính mức hưởng lương hưu của mọi người lao động tham gia BHXH như sau:

Trong đó, "tỷ lệ hưởng" được quy định: Lao động nam nghỉ hưu từ năm 2022 trở đi: Đóng đủ 20 năm BHXH thì được hưởng 45%. Sau đó, cứ thêm mỗi năm được tính thêm 2%. Mức hưởng tối đa là 75%.

Lao động nữ đóng đủ 15 năm BHXH thì được hưởng 45%. Sau đó, cứ thêm mỗi năm được tính thêm 2%. Mức hưởng tối đa là 75%.

"Mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH (MBQTN)" được tính theo công thức:

"Thu nhập tháng đóng BHXH" là thu nhập đã được điều chỉnh theo hệ số trượt giá ban hành tại thời điểm nhận lương hưu, được tính: 

Trong đó, "hệ số trượt giá" được quy định hằng năm do Bộ LĐ-TB&XH công bố.

Từ quy định tính lương hưu này, có thể diễn giải, 20 năm đóng bảo hiểm có tổng là 240 tháng. 

Gọi "T" là mức thu nhập đăng ký đóng BHXH tự nguyện. 

"t" là hệ số trượt giá. Hệ số trượt giá này hàng năm sẽ do Bộ LĐ-TB&XH công bố căn cứ vào chỉ số trượt giá. (t1, t2, … t20 tương ứng với hệ số trượt giá của 20 năm tham gia BHXH tự nguyện).

"C" là mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện sau khi điều chỉnh trượt giá (C1, C2, … C240 tương ứng với mức thu nhập đăng ký đóng BHXH tự nguyện sau khi điều chỉnh trượt giá ở tháng thứ nhất, thứ 2, … thứ 240).

"X" là tổng mức thu nhập đăng ký đóng BHXH tự nguyện sau khi đã tính trượt giá.

"Lb" là lương bình quân toàn bộ quá trình đóng BHXH tự nguyện = X/240

Do đó, giả định người lao động nghỉ hưu tại thời điểm tháng 6/2022 tức là bắt đầu đóng BHXH tự nguyện từ 6/2002. Người lao động đóng bảo hiểm tự nguyện ít nhất là 297.000 đồng/tháng với mức lương là 1,5 triệu đồng/tháng (bằng mức thu nhập chuẩn nghèo nông thôn 2022).

Khi áp dụng cách tính trên, ta sẽ ra được mức lương hưu của nam là 1.186.650 đồng/tháng; nữ là 1.450.350 đồng/tháng. 

Dương Thùy