Dân loay hoay tìm kế thoát nghèo sau "công trình ánh sáng"

Gần 30 năm, làng tái định cư vẫn chưa… an cư

Vào khoảng năm 1995, người dân các làng Kênh, Tum và Jút (xã Ia Phí, huyện Chư Păh, Gia Lai) đã nhường đất để phục vụ xây dựng đại công trình thủy điện Ia Ly. Người dân đã di dời chỗ ở theo diện tái định cư. Chính quyền cũng hỗ trợ xây dựng và cấp đất sản xuất với mong muốn giúp bà con được an cư, lạc nghiệp.

Thể nhưng, gần 30 năm qua, 3 làng nêu trên vẫn thuộc diện đặc biệt khó khăn của xã nói riêng và huyện nói chung.

Ba làng có khoảng 326 hộ dân với trên 1.400 nhân khẩu. Trong đó, 100% là người đồng bào dân tộc thiểu số Jrai. Các làng này đều nằm lọt thỏm giữa núi non, cách xa trung tâm xã hơn 10 km. Theo thống kê của xã, tại 3 làng đang có khoảng 152 căn nhà đã xuống cấp, tiềm ẩn nguy cơ đổ sập, đe dọa tính mạng của người dân. Cùng với đó, cơ sở hạ tầng, vật chất, đường xá đi lại còn khó khăn và xa trạm y tế, trường học nên đã ảnh hưởng đến việc duy trì số học sinh.

Ông Rơ Châm Thuyn - Thôn trưởng làng Tum, xã Ia Phí - cho biết: "Khi dân làng mình về nơi tái định cư thì thiếu đất sản xuất, cây trồng phụ thuộc nhiều vào thời tiết không cho đảm bảo năng suất. Dù có sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và các mạnh thường quân nhưng cũng chỉ là trong chốc lát. Nhà dân thì xuống cấp hết rồi, nắng nóng gió thốc, trời mưa thì nhà ướt".

Gia đình ông Rơ Châm Vich (làng Tum, xã Ia Phí) là một trong những hộ gia đình khó khăn của xã. Căn nhà của ông chưa đầy 30 m2 nhưng có đến 4 thế hệ với 9 nhân khẩu cùng chung sống. Để nuôi sống 9 miệng ăn, cả nhà ông Vich chỉ trông chờ vào 3 sào rẫy cà phê. Những đứa con của ông Vich cũng không có việc làm ổn định, ai thuê làm gì đó. Chính vì vậy mà kinh tế gia đình khó khăn chồng chất khó khăn.

Ông Vích kể: "Năm 1995, tôi nhường lại đất để làm thủy điện nên cả gia đình chuyển đến nơi này sinh sống. Từ khi về làng tái định cư ở, nhà tôi khó khăn nhiều lắm. Cây trồng không hiệu quả, đi làm thuê cũng không có việc thường xuyên. Nhà thì đông người, tiền hỗ trợ khi di cư cũng tiêu hết rồi nên tôi không biết làm gì cả. Hiện nay, tôi mong muốn có thêm ít đất sản xuất để trồng nông nghiệp, nuôi sống cả gia đình".

Loay hoay giúp dân thoát nghèo

Ông Rơ Châm Kiểu - Thôn trưởng làng Jút, xã Ia Phí - chia sẻ: "Dân làng thiếu đất sản xuất. Ở đây, bà con chỉ trông chờ vào vụ mì nên cảnh thiếu đói vào mùa giáp hạt thường xuyên xảy ra. Mình cũng vận động bà con cố gắng đi làm thuê các công ty cao su, trồng mì gần địa phương để có thêm thu nhập lo cho gia đình". 

Những năm qua, chính quyền địa phương đã ưu tiên hỗ trợ người dân 3 làng tái định cư bằng những chính sách cụ thể như, đa dạng sinh kế, chăn nuôi bò, giống cây trồng vật nuôi, khuyến khích người dân đi lao động các tỉnh phía Nam.

Đồng thời, tuyên truyền bà con dân làng thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí góp phần xóa đói giảm nghèo. Tuy nhiên, vẫn không thể giúp người dân nơi đây thoát nghèo.

Ông Rơ Châm Laoh, Chủ tịch UBND xã Ia Phí, thông tin: "Năm 1995, dân 3 làng đã nhường đất để làm Thủy điện Ia Ly. Thời đó, mỗi người dân được hỗ trợ tiền và xây cất nhà ở tại khu tái định cư bây giờ. Do thổ nhưỡng cằn cỗi, khí hậu nắng nóng nên bà con chỉ trồng được cây ngắn ngày như lúa, mì, cuộc sống bấp bênh.

Chính quyền địa phương đã đề nghị các cấp xem xét, hỗ trợ nhiều nguồn nhằm tạo sinh kế cho bà con. Cùng với đó, tập trung vào đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, nhà ở, giúp người dân an sinh xã hội.

Ông Nay Kiên, Chủ tịch UBND huyện Chư Păh, cho biết: Nhiều năm qua, huyện cũng đã tạo mọi điều kiện cho bà con tại 3 làng phát triển sản xuất bằng cách đưa các mô hình cây trồng, vật nuôi để tăng thu nhập. Tuy nhiên, bà con làng tái định cư vẫn khó khăn bởi thiếu tư liệu sản xuất, đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp. Mặc dù, bà con đã được đền bù, được hưởng các chính sách của nhà nước nhưng cũng không thể đáp ứng được nhu cầu cuộc sống.

Lãnh đạo huyện Chư Păh chia sẻ, chính quyền địa phương mong rằng tập đoàn EVN, Nhà máy Thủy điện nên có chính sách riêng cho làng tái định cư đang thiếu đất sản xuất để người dân phát triển kinh tế hơn. Đồng thời, các cấp bổ sung các nguồn kinh phí để đầu tư cơ sở hạ tầng, kinh tế - xã hội cho các làng tái định cư, ưu tiên cho địa bàn có các công trình thủy điện để huyện nâng cao đời sống của bà con.

Theo ông Đoàn Tiến Cường, Giám đốc Công ty Thủy điện Ia Ly thông tin, ngay khi xây dựng công trình thủy điện thì Ban quản lý dự án đã thực hiện các thủ tục xây dựng và bàn giao mặt lại cho chính quyền, người dân khu tái định cư. Nhiều năm nay, vào các dịp lễ tết, công ty cũng hỗ trợ nhu yếu phẩm và quà cho người dân thuộc các làng tái định cư.