Chế tài xử lý việc trốn đóng BHXH: Sao để không "lấy đá ghè chân mình"?

Phát biểu trong phiên họp sáng 17/8 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự án Luật bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công cho biết, nội dung này được cộng đồng doanh nghiệp đặc biệt quan tâm.

Vi phạm tài chính, nên xử lý về kinh tế và tài chính

Theo Chủ tịch VCCI, việc xây dựng các quy định về BHXH cần hài hòa, bảo đảm cho doanh nghiệp phát triển mới tạo nguồn thu, việc làm và nâng lượng đóng BHXH lên. Đó là cách nâng cao quy mô, chất lượng của Quỹ BHXH, thực hiện an sinh xã hội tốt hơn.

Liên quan quy định tại Điều 43 về trốn đóng BHXH bắt buộc, Chủ tịch VCCI băn khoăn khi Luật hiện hành có hành vi chậm đóng BHXH, còn dự thảo luật sửa đổi đã loại bỏ hành vi này.

Ủng hộ có chế tài với hành vi trốn đóng BHXH nhưng Chủ tịch VCCI phản ánh, chậm đóng BHXH cũng là thực tế trong cuộc sống, loại bỏ hành vi này là chưa hợp lý.

"Điều này ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh của Việt Nam, các doanh nghiệp nước ngoài thấy khi vào Việt Nam rất dễ rơi vào trạng thái vi phạm pháp luật", ông Công nói về đề nghị khôi phục khái niệm "chậm đóng BHXH".

Về tình trạng trốn đóng BHXH, trong các chế tài được bổ sung nhằm xử lý hành vi này, Chính phủ đề xuất giải pháp ngừng sử dụng hóa đơn đối với người sử dụng lao động trốn đóng BHXH từ 6 tháng trở lên; hoãn xuất cảnh đối với người sử dụng lao động trốn đóng BHXH từ 12 tháng trở lên.

Chủ tịch VCCI cho biết về định hướng này, nhiều doanh nghiệp không đồng tình, bởi đây là việc cản trở hoạt động của doanh nghiệp.

"Doanh nghiệp mong muốn nếu vi phạm tài chính thì xử lý về kinh tế và tài chính, không nên xử bằng hình thức này. Hơn nữa pháp luật cũng đã có chế tài khác rồi", ông Công nêu quan điểm.

Dẫn chứng một doanh nghiệp bị hỏa hoạn, khó khăn chậm nộp BHXH sau đó bị quy thành trốn đóng BHXH, ông Công phân tích, nếu đúng lúc đó buộc ngừng sử dụng hóa đơn, doanh nghiệp không hoạt động kinh doanh được nữa, coi như mất cơ hội phục hồi.

"Nếu quy định như vậy doanh nghiệp không thể phát triển kinh doanh được, nghĩa là chúng ta "lấy đá ghè chân mình", muốn có nhiều người tham gia BHXH hơn nhưng quy định làm nguồn thu hẹp lại", Chủ tịch VCCI lo ngại.

Lãnh đạo VCCI kiến nghị nên chuyển thành chế tài hành chính, có thể quy định mức phạt tăng dần theo thời gian chậm nộp BHXH sẽ hợp lý hơn. Ông nói thêm, Bộ Luật Hình sự cũng có chế tài với những đối tượng trốn đóng BHXH nên không cần tăng cường thêm trong Luật này vì sẽ bị trùng lắp.

Đề cập vấn đề này cuối  phiên thảo luận, Bộ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung nhận định, xử lý chậm đóng, trốn đóng BHXH, nợ đọng BHXH là vấn đề khó.

"Chúng tôi sẽ cố gắng phân hai loại ra, chậm đóng khác, trốn đóng khác. Chúng tôi sẽ nghiên cứu thêm Nghị quyết 05 của Hội đồng thẩm phán, vì trong đó nói tương đối rõ thế nào là chậm đóng, thế nào là trốn đóng, nhưng nếu để đưa vào luật, phải cụ thể hóa, chi tiết hơn", Bộ trưởng Dung cho biết.

Đề nghị giảm mức đóng BHXH

Góp ý thêm về tỷ lệ đóng BHXH, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cho biết, với quy định hiện hành, chỉ có Singapore và Trung Quốc có mức đóng BHXH cao hơn Việt Nam. Còn lại, nhiều nước trong khu vực có mức đóng thấp hơn Việt Nam rất nhiều, ví dụ Indonesia 10%, Philippines 8%, Thái Lan 5%.

"Tỷ lệ đóng BHXH của Việt Nam áp với doanh nghiệp hiện là 17%, nếu cộng cả các phần đóng góp của người lao động, cả bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp thì tỷ lệ đóng lên tới 32%. Mức đóng cao sẽ ảnh hưởng tới sức cạnh tranh của doanh nghiệp, đồng nghĩa đơn hàng ít đi", ông Công cảnh báo.

Theo ông, để nuôi dưỡng nguồn thu và phát triển BHXH, cần xem xét, cân nhắc tỷ lệ đóng BHXH hợp lý.

Chủ tịch VCCI nêu kiến nghị của các hiệp hội doanh nghiệp là xem xét giảm mức đóng xuống khoảng 20%, trong đó doanh nghiệp đóng 15%, người lao động đóng 5%.

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) gồm 9 chương và 136 điều, sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV vào tháng 10 tới.