Quan hệ Việt-Mỹ là bài học cho thế giới: Không thể đứng nhìn

TS Bùi Ngọc Sơn, Trưởng phòng Kinh tế thế giới, Viện Nghiên cứu chính trị thế giới đã nói như vậy. Ông kỳ vọng mối quan hệ Việt - Mỹ sẽ có nhiều bước tiến lớn trong tương lai.

PV:- Thưa ông, chuẩn bị cho chuyến thăm của Tổng thống Obama tới Việt Nam, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã tổng kết lại mối quan hệ Việt Nam - Mỹ và cho rằng: ''Mỹ và Việt Nam một lần nữa đã chứng tỏ rằng những quốc gia từng thù hận có thể trở thành đối tác, thậm chí trong thế giới phức tạp mà chúng ta đang chứng kiến hôm nay... Đây cũng là một bài học đầy ý nghĩa và đúng lúc cho cả thế giới''. Ông bình luận thế nào về phát biểu trên? Theo ông, bài học quan hệ Việt Nam - Mỹ có ý nghĩa như thế nào trong thế giới ngày hôm nay?

TS Bùi Ngọc Sơn: Bài phát biểu của ông Kerry thực tế đang nhắc lại lời của cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton. Dù vậy, lời nhắc lại cần được nhìn nhận trong hai bối cảnh giữa quá khứ và hiện tại để hiểu rõ hơn bản chất của vấn đề.

Nếu trong quá khứ, bài phát biểu của ông Bill Clinton đưa ra trong bối cảnh Việt - Mỹ mới bước vào giai đoạn bình thường hóa mối quan hệ, vấn đề tư tưởng, giao thương giữa hai nước còn nhiều e ngại. Hôm nay, trong bối cảnh thế giới đầy biến động, hành vi tranh chấp trên Biển Đông của Trung Quốc đang có nhiều hành vi leo thang, gây căng thẳng, Việt Nam đang bị một sức ép rất lớn. Về phía Mỹ, chính phủ nước này cũng đang lo lắng về sự trỗi dậy của Trung Quốc bằng những động thái không hòa bình. Trong hoàn cảnh đó, nếu Việt Nam có tìm kiếm một sự ủng hộ từ một nước lớn như Mỹ cũng là cần thiết và có lợi cho cuộc bảo vệ lợi ích của mình.

Ngược lại, Mỹ xích lại gần Việt Nam cũng là vì lợi ích của chính nước này trên Biển Đông đồng thời, Mỹ đang thể hiện rõ hơn chiến lược xoay trục tại khu vực châu Á Thái Bình Dương trong thời gian gần đây.

Như vậy, có thể hiểu rằng, tự hoàn cảnh đang kéo hai nước Việt – Mỹ gần với nhau hơn và tự hoàn cảnh đang khiến hai nước xích lại gần nhau, cùng bắt tay, hợp tác bảo vệ quyền lợi, lợi ích của cả hai bên. Từ thực tế đó, mà Việt - Mỹ từ chỗ là thù địch, đối đầu đang dần trở thành đối tác, bạn bè.

Về lĩnh vực kinh tế, nếu để ý sẽ thấy trong các bài phát biểu gần đây Mỹ đều thừa nhận Việt Nam đang có những chuyển đổi mạnh mẽ, nền kinh tế đang chuyển dần sang nền kinh tế thị trường. Đây chính là mấu chốt của bước tiến mới trong quan hệ giao thương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ và điều này cũng đang được Hoa Kỳ cổ vũ và ủng hộ mạnh mẽ.

Tất cả điều đó đang cho thấy rõ ràng đã có một sự thay đổi rất lớn trong quan điểm của hai nước về tăng cường mối quan hệ song phương cũng như nhận thức rõ ràng về vai trò của hai bên trong vấn đề đảm bảo an ninh tại khu vực Biển Đông, cũng như an ninh, an toàn cả khu vực và thế giới.

PV:- Quả thật, sau 20 năm bình thường hóa quan hệ Việt-Mỹ, mối quan hệ hai nước được phát triển trong tất cả các lĩnh vực, trong đó, có nhiều mối liên kết mang tính định hình trật tự thế giới như TPP. Theo ông, bước chuyển từ đối tác tốt sang bạn bè tốt trong quan hệ Việt - Mỹ có sớm xảy ra hay không và vì sao?

TS Bùi Ngọc Sơn: Tôi tin trong tương lai, mối quan hệ giữa hai nước sẽ tốt dần lên thông qua sự cam kết cùng nhau hợp tác, phát triển, cùng bảo đảm an toàn, an ninh hàng hải toàn khu vực. Thực tế, sự hợp tác này là vì lợi ích của cả Mỹ và Việt Nam chứ không vì riêng lợi ích của một nước nào.

Sự ra đời của Hiệp định thương mại Thái Bình Dương (TPP) cùng sự tham gia của Việt Nam đã cho thấy đây là cơ hội thắt chặt hơn mối quan hệ giữa hai nước.

PV:- Trong vấn đề biển Đông, chính Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius cho biết, các hành động bành trướng của Trung Quốc trên biển Đông đã kéo gần quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam. Mỹ cũng đang ngày càng có hành động quyết liệt hơn nhằm bảo vệ quyền tự do hàng hải ở khu vực này. Ông đánh giá thế nào về sự tham gia tích cực của Mỹ vào vấn đề biển Đông? Việt Nam được hưởng lợi thế nào nếu ngày càng có nhiều tiếng nói chính nghĩa phản đối hành động ngang ngược của Trung Quốc ở khu vực này?

TS Bùi Ngọc Sơn: Trước hết cần phải khẳng định, sự xuất hiện của Mỹ trên Biển Đông là vì lợi ích của chính họ trước tiên.

Nhưng về phía Việt Nam ngay từ thời nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải cũng đã phải thừa nhận, Mỹ có vai trò rất quan trọng trong vấn đề Biển Đông, đặc biệt là vai trò trong vấn đề đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải toàn khu vực.

Trong hoàn cảnh hiện nay, sự ngang ngược của Trung Quốc cùng những động thái bồi lấp xây đảo nhân tạo; xây đường băng và mới đây là đưa máy bay quân sự ra các đảo nhân tạo cho thấy an ninh khu vực đang bị đe dọa. Việc này không chỉ phía chuyên gia mà ngay cả phía Chính phủ Mỹ cũng nhiều lần nêu quan ngại đồng thời đề nghị Trung Quốc chấm dứt ngay những hành động gây căng thẳng leo thang trên Biển Đông.

Trước sự trỗi dậy mạnh mẽ với thái độ hung hăng, bất chấp luật pháp quốc tế của Trung Quốc, thì Mỹ với tiềm lực là một siêu cường về kinh tế càng không thể khoanh tay đứng nhìn. Khi động chạm tới quyền lợi sẽ buộc Mỹ phải xuất hiện.

Sự xuất hiện của Mỹ không chỉ bằng lời nói trong những bài phát biểu, Mỹ đang chứng tỏ một chiến lược xoay trục sang khu vực châu Á Thái Bình Dương một phần để bảo vệ vị trí số một, ngăn chặn sự trỗi dậy của Trung Quốc. Đồng thời, cũng là tăng cường hợp tác phát triển kinh tế với các nước đồng minh trong khu vực.

Điều này càng chứng tỏ vị trí quan trọng của Biển Đông trong chiến lược phát triển kinh tế toàn cầu, do đó, sự xuất hiện của Mỹ là hiển nhiên.

Về phía Việt Nam, cần nhận thức đầy đủ và rõ ràng vai trò của mình trên Biển Đông, qua đó, tranh thủ thật nhiều tiếng nói ủng hộ từ phía Mỹ cũng như từ phía cộng đồng thế giới. Khi có sự xuất hiện của Mỹ và nhiều nước khác tức là sẽ có nhiều sự quan tâm hơn, nhiều tiếng nói cùng lên tiếng phản đối Trung Quốc và bảo vệ Việt Nam hơn.

PV:- Sau chuyến thăm của Tổng thống Obama, theo ông dự đoán, liệu mối quan hệ Việt - Mỹ có nâng lên một tầm cao mới hay không? Xin ông phân tích cụ thể.

TS Bùi Ngọc Sơn: Tôi tin rằng mối quan hệ này sẽ đạt tới tầm cao mới. Nếu những lời đồn đoán về việc Mỹ sẽ xóa bỏ lệnh cấm vận vũ khí cho Việt Nam nó sẽ là bước tiến quan trọng giúp Việt Nam có thêm nhiều tiềm lực để củng cố quốc phòng, an ninh cũng như có nhiều lựa chọn hơn nữa trong vấn đề an ninh quốc phòng.

PV:- Xin cảm ơn ông!

Theo Lam Lam

Đất Việt