Dân sinh
Fica
DTiNewsTPHCM:
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm hầm vũ khí của biệt động Sài Gòn
(Dân trí) - Sau khi dự lễ kỷ niệm 50 cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân sáng 31/1, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đến thăm căn hầm chứa vũ khí của ông Năm Lai (quận 3, TPHCM). Đây là nơi tập kết vũ khí và lực lượng đánh vào Dinh Độc Lập của biệt động Sài Gòn năm 1968.
TBT Nguyễn Phú Trọng thăm căn hầm bí mật của chiến sĩ biệt động Sài Gòn (Video: Phạm Nguyễn)
Ông Năm Lai (còn có bí danh Mai Hồng Quế) đã mất năm 2002. Tiếp đón và trực tiếp làm “hướng dẫn viên” cho Tổng Bí thư là bà Năm Lai cùng các con cháu. Ngoài ra còn có ông Bảy Hôn (tức Phan Văn Hôn), chiến sĩ biệt động từng tham gia vào cuộc tấn công dinh Độc Lập Tết Mậu Thân 50 năm trước.
Căn nhà 287/70 Nguyễn Đình Chiểu (phường 5, quận 3, TPHCM) này là nơi vợ chồng ông Năm Lai đã xây dựng một hầm vũ khí bí mật từ năm 1965. Tại đây, Tổng Bí thư đi thăm hỏi các nhân chứng lịch sử về quá trình đào hầm cũng như việc vận chuyển vũ khí từ ngoại thành vào kho cất giấu, chuẩn bị cho cuộc tấn công.
Bà Đặng Thị Thiệp (vợ Anh hùng lực lượng vũ trang Trần Văn Lai, bí danh Năm Lai) đã kể lại câu chuyện chồng mình bí mật đào hầm và vận chuyển vũ khí cho đến năm 1968 với Tổng Bí thư. Theo lời kể của bà Năm Lai, trong số 8 chuyến chở vũ khí về đây cất giấu, chồng bà đã trực tiếp đi 3 chuyến.
Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Lai đã xây dựng một hầm vũ khí tuyệt đối bí mật tại nhà số 287/68-70-72 Nguyễn Đình Chiểu (phường 5, quận 3, TPHCM ngày nay). Khi đó, được sự thống nhất của chỉ huy đơn vị, với vỏ bọc là nhà thầu khoán Dinh Độc Lập, ông Năm Lai đã 3 căn nhà liền kề để tiến hành sửa sang, xây hầm bí mật.
Ngoài căn hầm bí mật với lối vào từ nắp hầm ở phòng khách, ông Lai còn đào thêm căn hầm bên cạnh rộng hơn, chuẩn bị tập kết vũ khí. Song khi ấy chiến dịch tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 nổ ra nên công việc dừng lại. Suốt thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, ông Năm Lai còn mua nhiều căn nhà khác để đào hầm nuôi giấu cán bộ, làm hộp thư bí mật....
Sau khi các chiến sĩ biệt động bị bắt, địch cho người đến bắn phá căn nhà này vì nghi ngờ đây là nơi trú ngụ của đội biệt động. Sau chiến dịch Mậu Thân, ông Năm Lai bị tịch thu toàn bộ nhà cửa, tài sản. Sau giải phóng, con trai ông Năm Lai đã mua lại những ngôi nhà này và phục dựng lại hầm bí để mọi người đến thăm quan.
Tổng Bí thư đứng trước những hình ảnh người chiến sĩ biệt động Sài Gòn hi sinh được đặt trang trọng trong căn hầm
Cũng tại đây, ông Phạm Văn Hôn (đồng đội của Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Lai) kể lại trận chiến cách đây 50 năm. Đội 5 của Biệt động Sài Gòn – Gia Định có 15 người đã nhận vũ khí từ căn hầm bí mật nhà ông Năm Lai và tấn công vào Dinh Độc Lập. Cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt từ đêm Mùng 1, rạng sáng Mùng 2 Tết cho đến trưa Mùng 3. Đội của ông đã hy sinh 8 người, còn 7 người bị bắt.
Tổng Bí thư xúc động và bày tỏ lòng cảm phục với sự quả cảm, anh dũng của chiến sĩ biệt động thành. Ông đi tham quan căn hầm bí mật, vũ khí được trưng bày nơi đây và nghe kể về cách sử dụng vũ khí chiến đấu của lực lượng biệt động Sài Gòn – Gia Định. Tổng Bí thư cũng đánh giá cao công tác bảo quản vũ khí, kỷ vật sau hàng chục năm.
Sau khi tham quan kiến trúc ngôi nhà lịch sử, Tổng Bí thư mong muốn gia đình bà Đặng Thị Thiệp cố gắng gìn giữ và phát huy khu di tích độc đáo, nơi gắn liền với chiến công của biệt động Sài Gòn trong trận Xuân Mậu Thân 1968.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chúc sức khỏe và động viên những người chiến sĩ biệt động Sài Gòn đã anh dũng chiến đấu trong trận Xuân Mậu Thân.
Ông Trần Văn Lai còn gọi là Năm Lai, sinh ra tại Thái Bình và sớm tham gia cách mạng. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, thống nhất đất nước, ông có vai trò rất lớn đối với đội biệt động Sài Gòn, là người thiết lập nhiều đường dây vận chuyển vũ khí, khí tài và bản đồ đường cống ngầm của Sài Gòn cho lực lượng cách mạng tham gia đánh trận Mậu Thân năm 1968.
Ông cũng là người đã hiến tặng nhiều tài sản của mình cho cách mạng.
Trong những năm chiến tranh căng thẳng, hoạt động trong lòng Sài Gòn, ông là một nhà thầu khoán thành đạt, giàu có với nhiều tài sản có giá trị được hiến cho cách mạng. Khi đất nước thống nhất, ông trở về làm một người dân thường.
Ông qua đời năm 2002.
Căn hầm nằm dưới ngôi nhà chính giữa (nhà số 287/70) có kích thước dài hơn 8m, ngang 2m, cao 2,5m, trát xi măng dày để chống thấm. Trong hầm có 4 cửa thông qua các nhà bên cạnh đề phòng trường hợp bị địch tập kích. Gần 3 tấn vũ khí đã từng được bí mật vận chuyển vào căn hầm.
Ngoài hầm bí mật dưới lòng đất, căn nhà này còn có một hầm nổi để chiến sĩ biệt động có thể ẩn náu và cũng là hướng thoát thân.
Đêm mồng 1, rạng sáng mồng 2 Tết Mậu Thân 1968, 15 chiến sĩ đội 5 Biệt động Sài Gòn – Gia Định tập trung tại căn hầm nhận vũ khí. Dưới sự chỉ huy của đồng chí Tô Hoài Thanh (Ba Thanh), cả đội đã thực hiện trận đánh táo bạo, vang dội trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1968.
Sau khi các chiến sĩ biệt động bị bắt, địch cho người đến bắn phá căn nhà này vì nghi ngờ đây là nơi trú ngụ của đội biệt động.
Căn hầm chứa vũ khí năm xưa đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia năm 1989.
Quốc Anh - Phạm Nguyễn
