Vụ án Hà Văn Thắm: “Nghiêm khắc với chủ mưu, nhân văn với người làm công”

Trả lời chất vấn của đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) về bài học kinh nghiệm trong xét xử vụ Hà Văn Thắm (Oceanbank), Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình cho rằng tuy chưa tổng kết nhưng dư luận đánh giá đây là vụ án minh bạch, tranh tụng đến cùng, rất nghiêm khắc và có bản án phân hoá tội phạm.

“Đây là cuộc chiến không khoan nhượng với tham nhũng, cử tri mong đợi bài học kinh nghiệm từ vụ Hà Văn Thắm, trong cải cách tư pháp. Vụ án công khai minh bạch, tranh tụng đến cùng có bản án phân hóa tội phạm”- ông Bình nói.

Theo ông, từ khi có Nghị quyết 01/2013, thẩm phán ngại cho án treo với án kinh tế tham nhũng. Hội đồng xét xử đã tuyên 34 án treo. Vụ Hà Văn Thắm là đại án nhưng nghiêm khắc với những chủ mưu cầm đầu và nhân văn với người làm công ăn lương. Bản án cần thiết để cảnh tỉnh và răn đe.

Ông Bình cho rằng bài học vụ án này có 4 vấn đề. Thứ nhất, xác định đúng tội danh. Tại lần xét xử sơ thẩm thứ nhất, tòa đã trả lại hồ sơ để viện kiểm sát xác định đúng tội danh và lần thứ 2 thì viện kiểm sát đã xác định được đúng tội danh.

Thứ hai, việc tranh tụng trong vụ án này là công khai, minh bạch, không hạn chế số lượng người tham gia.

Thứ 3, phiên tòa xét xử phân hóa được bản án. Bản án rất nghiêm minh đối với bị cáo đứng đầu và nhân văn đối với những người lần đầu phạm tội và ở mức độ nhẹ, thành khẩn khai báo.

Thứ 4, Hội đồng xét xử đã làm hết chức năng của mình từ trách nhiệm dân sự đến khởi tố vụ án ngay tại tòa và kiến nghị các cấp xử lý các cán bộ khác.

“Thẩm phán né xử án treo”

Đại biểu Nguyễn Thị Thảo (Nghệ An) phản ánh hiện án đánh bạc bị xử lý rất nhẹ, thậm chí tuyên án treo nhiều thì có phải do có tiêu cực không?

Đáp lại, Chánh án Nguyễn Hoà Bình khẳng định, bản thân án treo là chế định tích cực đủ điều kiện răn đe, phòng ngừa do lỗi vô ý, lấy đồng tiền làm phương tiện phạm tội như lạm dụng tín nhiệm, tội giao thông, cho vay nặng lại.

“Đại biểu hỏi có lạm dụng án treo hay không?. Trên thế giới tỷ lệ án treo chiếm khoảng 60% số bản án, chúng ta đang là 20%, thấp hơn nhiều và tập trung ở 3 loại án: án giao thông (46%), đánh bạc (37%) và tổ chức đánh bạc (35%). Án treo và phạt tiền là một trong những giải pháp, hình phạt không giam giữ thực hiện theo nguyên tắc của Nghị quyết 49”- ông Bình nói.

“Có tiêu cực không? Báo cáo Quốc hội, chúng tôi vừa tổng kết, tâm lý của các thẩm phán chủ toạ phiên toà rất ngại xử án treo, làm tỷ lệ không giam giữ thấp hơn nhiều so với thế giới. Khi xử án treo thì bị kiểm tra, rồi dư luận, báo chí đặt câu hỏi,… nên thẩm phán né xử án treo. Còn trong vụ việc cụ thể, đại biểu thấy vụ nào thẩm phán tiêu cực trong xử án treo thì phải ánh lại để chúng tôi có kiểm tra, xử lý”- ông Bình thẳng thắn.

Trước lo lắng của đại biểu Quốc hội về việc đảm bảo bí mật đời tư, bí mật kinh doanh khi TAND Tối cao công khai bản án lên mạng internet, Chánh án Nguyễn Hoà Bình nhấn mạnh đây là một trong những đột phá của ngành năm 2017.

“Việc này có nhiều tác dụng, đảm bảo quyền tiếp cận thông tin theo quy định của Hiến pháp. Đây cũng là chủ trương, tuân thủ nguyên tắc hoạt động của toà án là công khai minh bạch. Thông qua việc đó, chúng tôi đề cao trách nhiệm của thẩm phán, đặt bút viết bản án là biết rằng sau đây mấy ngày người dân sẽ biết bản án nên cẩn trọng hơn trong câu cú, lời lẽ của bản án”- ông nói.

Việc đưa bản án lên mạng cũng là cơ chế để người dân và cơ quan tố tụng giám sát hoạt động của toà, đánh giá chất lượng của toà án xem ai làm tốt, yếu và năng lực phẩm chất năng lực ra sao.

Đến thời điểm này, TAND Tối cao đã công bố trên 32.000 bản án, thu hút gần 1,4 triệu người dân truy cập theo dõi và đa số các ý kiến góp ý tích cực về nội dung các bản án.

“Chúng tôi đã có nghị quyết về chuyện này, chỉ có một số bản án được công khai, có những bản án không được công khai như liên quan đến an ninh quốc gia, vị thành niên. Khi công khai phải mã hoá tên của những người liên quan trong bản án, địa chỉ từ quận, huyện trở xuống được mã hoá; tỉnh và thành phố, tên thẩm phán và nội dung bản án không được mã hoá để người dân giám sát. Mã hoá như thế này, bí mật đời tư được bảo đảm, thế giới người ta cũng làm nhiều rồi”- Chánh án TAND Tối cao thông tin.

Thế Kha