Việt Nam đảm nhiệm vai trò trung tâm Đông Nam Á về cảnh báo thiên tai

Sáng 28/6, Tổng cục Khí tượng Thủy văn - Bộ Tài nguyên và Môi trường - tổ chức hội nghị công bố Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét trong khu vực Đông Nam Á (SEAFFGS). 

Hệ thống cảnh báo sạt lở đất trị giá 1,3 triệu USD

Năm 2017, Tổ chức Môi trường và Biến đổi khí hậu Canada (ECCC) và Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) đã xây dựng dự án Khả năng chống chịu tác động của các hiện tượng khí tượng thủy văn qua việc tăng cường các hệ thống cảnh báo sớm thiên tai ở các quốc đảo nhỏ đang phát triển và Đông Nam Á.

Dự án được thiết kế dựa trên sự tích hợp các sáng kiến của WMO với trọng tâm là lũ quét, sạt lở đất và thời tiết nguy hiểm, gồm hệ thống hướng dẫn lũ quét, chương trình dự báo thời tiết nguy hiểm.

Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét khu vực Đông Nam Á là một hợp phần quan trọng của dự án, Việt Nam được chấp thuận là đại diện trung tâm vùng của SEAFFGS, gồm 4 nước thành viên: Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan.

Với vai trò trung tâm vùng, Việt Nam sẽ quản lý 2 máy chủ đặt tại Tổng cục Khí tượng thủy văn, cung cấp thông tin liên lạc, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực duy trì đường truyền, dữ liệu, bảo trì, vận hành hệ thống để cung cấp dữ liệu và trao đổi cho các Trung tâm Khí tượng thủy văn tại khu vực Đông Nam Á; chịu trách nhiệm phối hợp với các nước thành viên trong khai thác và sử dụng các sản phẩm của SEAFFGS nhằm nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở.

Dự án có tổng kinh phí 1,3 triệu USD, được tài trợ theo hình thức hỗ trợ kỹ thuật không hoàn lại.

Dữ liệu của Việt Nam đã được tích hợp gồm 10 radar, 370 trạm mưa tự động, đường bao hành chính quận, huyện, xã, sản phẩm Nowcasting dự báo mưa, sản phẩm dự báo mưa số trị từ mô hình WRF do Việt Nam cung cấp và sản phẩm dự báo mưa WRF từ hệ thống FFGS của Ủy hội sông Mekong (MRCFFGS).

WMO và HRC đang phát triển thêm mô-đun về sạt lở cho Việt Nam hoàn thành và tổ chức đào tạo trực tuyến vào tháng 3/2022, tích hợp trên nền SeAFFGS, các quốc gia khác phát triển trong năm 2023. 

Bà Hwirin Kim - Trưởng bộ phận Dịch vụ Thủy văn và Tài nguyên nước (HWR) của Tổ chức Khí tượng thế giới WMO - cho biết: "Đông Nam Á là khu vực chịu rất nhiều ảnh hưởng xấu từ lũ quét và sạt lở đất vào mùa mưa. Đó là lý do vì sao chúng tôi chọn khu vực Đông Nam Á để xây dựng hệ thống định hướng cảnh báo lũ quét. Hệ thống này sẽ giúp cho các nước Đông Nam Á nâng cao năng lực cảnh báo lũ quét, sạt lở đất, từ đó góp phần giảm thiểu những tác hại do lũ quét, sạt lở đất gây ra".

Nói về vấn đề quản lý nguồn nước ở sông Mekong, ông Monichot So Im - Phó Tổng giám đốc Cơ quan Khí tượng Campuchia - nhấn mạnh, một điều rất quan trọng trong quản lý nguồn nước trên lưu vực sông Mekong là sự hợp tác giữa Việt Nam - Campuchia và các nước Đông Nam Á. Trong đó, một điều quan trọng không kém đó là chia sẻ dữ liệu và công nghệ quản lý.

"Hệ thống SEAFFGS rất quan trọng cho cảnh báo lũ quét, sạt lở đất ở Campuchia. Chúng ta sẽ có sẽ có những thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất kịp thời, từ đó có thể sơ tán người dân khỏi những vùng có nguy cơ cao", ông Monichot So Im nói.

Giảm thiệt hại do thiên tai bằng cách nâng cao chất lượng dự báo

Trao đổi với báo chí bền lề hội thảo, GS Trần Hồng Thái  - Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn - cho biết, ngành khí tượng thủy văn đang cố gắng, nỗ lực đưa mức thiệt hại do thiên tai, lũ lụt gây ra về mức tiệm cận 0, bằng cách nâng cao chất lượng dự báo.

"Việt Nam có 19 - 21 loại hình thiên tai. Trong những năm qua, ngành khí tượng thủy văn đã quan tâm tới tất cả các loại hình này và có kế hoạch đầu tư để từng bước giải quyết những vấn đề lớn. Cái khó nhất và đe dọa nhiều nhất, đó là bão với cường độ gió lớn, mức độ, phạm vi ảnh hưởng rộng. Công tác dự báo cường độ, quỹ đạo bão… đã được cải thiện. Trong bối cảnh đó, thiên tai do thủy văn, lũ quét, sạt lở đất ngày càng trầm trọng. Ghi nhận trong năm qua, thiên tai chủ yếu gây hậu quả, thiệt hại về tài sản, tính mạng con người chủ yếu là sạt lở đất", ông Trần Hồng Thái chia sẻ.

Cũng theo ông Thái, từ năm 2014, ngành thủy văn đã đưa bản tin cảnh báo sạt lở đất vào trong bản tin hàng ngày. Chúng ta đã từng bước tiếp cận khoa học công nghệ, nghiên cứu các ngưỡng mưa, các khu vực sạt lở và đã có bản đồ phân vùng ở những nơi thường xuyên xảy ra sạt lở đất; đã có bản đồ 1/5000 đánh giá, phân vùng những nơi nguy hiểm, những nơi đe dọa đến chúng ta đã dự báo được…

Để có thể cảnh báo, dự báo sạt lở đất tốt hơn, chúng ta cần những công nghệ tích hợp. Từ năm 2018 đến nay, chúng ta đã tận dụng tất cả các nguồn hỗ trợ, từng bước sử dụng công nghệ tích hợp, radar, vệ tinh… trong công tác dự báo. 

"Việc tiếp nhận vai trò trung tâm vùng của dự án này, chúng ta có 6 năm chuẩn bị. Chúng ta đã cùng với các chuyên gia của Hoa Kỳ đóng góp để hoàn thiện mô hình. Ngày hôm nay, chính thức mô hình này đã hoàn thiện và đưa vào sử dụng. Chúng tôi tin rằng, trong quá trình triển khai, vấn đề cảnh báo lũ quét, sạt lở đất sẽ được nâng lên về chất lượng; khẳng định vai trò của Việt Nam trong việc đưa ra các ý kiến đối với các quốc gia về công tác dự báo khí tượng - thủy văn này để bản tin càng ngày càng chính xác hơn", ông Trần Hồng Thái chia sẻ.