Viễn thông đã bỏ độc quyền rất xuất sắc, khi nào ngành điện hết độc quyền?

Sáng 29/8, Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 6 cho ý kiến vào dự án Luật Điện lực sửa đổi.

Điều 5 dự thảo luật quy định Nhà nước giữ độc quyền về điều độ hệ thống điện quốc gia; đầu tư các dự án điện hạt nhân, thủy điện đa mục tiêu, các nguồn, lưới điện khẩn cấp và lưới truyền tải điện quan trọng từ cấp điện áp 220kV trở lên và vận hành các công trình này sau khi hoàn thành dự án đầu tư xây dựng.

Nhà nước cũng độc quyền vận hành lưới truyền tải điện, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế tư nhân đầu tư, xây dựng.

Nêu ý kiến về nội dung này, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế Đinh Ngọc Minh đặt hàng loạt câu hỏi: "Sửa Luật Điện lực lần này có chống được độc quyền hay không? Nhà nước độc quyền tới đâu, giao lại đầu tư cho các ngành kinh tế khác thế nào?".

Dẫn chứng từ câu chuyện của ngành viễn thông, đại biểu Minh cho rằng ngành viễn thông đã bỏ độc quyền rất xuất sắc. "Cách đây mấy chục năm, gọi một cuộc điện thoại mất mấy nghìn đồng, một tháng lương dùng điện thoại cũng hết, nhưng hiện giờ chúng ta dùng rất thoải mái, rất tốt", Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế lấy ví dụ.

Quay trở lại với nội dung dự thảo Luật Điện lực sửa đổi, ông Minh băn khoăn khi dự thảo Luật hiện nêu quy định Nhà nước độc quyền trong truyền tải điện, nhưng chưa nêu cụ thể ở cấp độ nào. "Đến khi nào hết độc quyền, đến khi nào người dân ít phép tắc hơn, tham gia vào thị trường nhiều hơn, và mọi thứ phải minh bạch", ông Minh đặt vấn đề.

Báo cáo giải trình, tiếp thu của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nêu rõ, Thường trực Ủy ban nhất trí bổ sung các nội dung về chính sách của Nhà nước về phát triển điện lực. Tuy vậy, cơ quan này đề nghị rà soát và làm rõ về những chính sách được quy định tại Điều 5 dự thảo Luật để đảm bảo tính khả thi và tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động các nhà đầu tư và quản lý nhà nước hiệu quả hơn.

Cụ thể, theo Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, cần cân nhắc nội dung quy định tại điểm d khoản 5 vì Nhà nước không nên độc quyền toàn bộ phần truyền tải mà chỉ nên độc quyền phần truyền tải cao áp và siêu cao áp (từ trên 35kV trở lên).

Bên cạnh đó, cơ quan này góp ý nên rà soát quy định Nhà nước độc quyền đầu tư các dự án nhà máy thủy điện đa mục tiêu, các dự án nguồn điện khẩn cấp, lưới điện khẩn cấp, bởi quy định như hiện tại phạm vi là quá rộng, sẽ làm hạn chế cơ hội huy động nguồn lực xã hội để phát triển điện lực.

Giải trình về nội dung này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài cho biết Nhà nước sẽ chủ yếu độc quyền trong điều độ hệ thống điện. Còn đầu tư, Nhà nước độc quyền với các dự án đa mục tiêu, công trình quan trọng, đảm bảo vận hành ổn định hệ thống điện quốc gia, như các nhà máy thủy điện Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu…

Liên quan tới độc quyền trong truyền tải điện, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho hay Nhà nước chỉ độc quyền các lưới điện cao áp, siêu cao áp (trên 35kV trở lên), còn các đường dây mang tính liên kết sẽ thực hiện xã hội hóa.

Để đảm bảo mục tiêu an ninh năng lượng theo Nghị quyết số 55 của Bộ Chính trị, một số lĩnh vực xương sống sẽ phải độc quyền Nhà nước, còn các lĩnh vực khác sẽ xã hội hóa, theo ông Hoài.

Ông nhấn mạnh nguyên tắc giảm độc quyền tối đa nhưng vẫn đảm bảo an toàn, an ninh năng lượng theo định hướng của Đảng và Nhà nước.

Dự thảo Luật Điện lực sửa đổi gồm 9 chương, 121 điều, nếu đủ điều kiện dự kiến được thông qua tại kỳ họp thứ 8 theo quy trình rút gọn một kỳ họp.