Về bản nghèo sắp chìm nghỉm trong lòng hồ thủy điện

Mênh mông đường vào Xốp Cháo

Thỏa thuận 600.000 đồng để vào Xốp cháo, ông chủ thuyền còn nói thêm: “Đấy là nhà báo vào với bà con ta lấy thế thôi, chứ mùa này nước lên, đi nguy hiểm lắm, Nếu không phải nhà báo ta lấy 800.000 ngàn đấy nha”. Con thuyền xé nước lao băng băng, để lại sau lưng những vạt cây đã chìm nghỉm trong nước lòng hồ, chỉ còn lại ngọn.

“Biết nước dâng sẽ ngập hết gỗ nên làm thủy điện người ta cũng tận thu hết gỗ rồi đó chú, chứ hồi chưa làm cái thủy điện này, gỗ ở đây bạt ngàn, những cây to đến mấy người ôm. Đấy chú thấy mấy cái cành cây nhô lên ở kia không. Hồi xưa đó là cây gỗ lim cao nhất rừng đấy, chúng tôi đi rừng chỉ cần nhìn cái cây đó để nhắm hướng thôi”, ông chủ thuyền nói như độc thoại. Cách đây mấy năm khi ông còn đi rừng lấy củi kiếm cái ăn, dòng sông chúng tôi đang đi chỉ là một dòng khe nhỏ. Giờ người ta ngăn đập làm thủy điện, rừng càng bị thu hẹp, nước dâng mênh mông, ông chuyển sang làm nghề lái thuyền đưa khách từ thị trấn vào sâu trong lòng hồ. Những chuyến đi phải tính tiền triệu để bù lại những hiểm nguy có thể gặp dọc đường.

Điểm trường tiểu học chìm sâu trong nước, chỉ còn mái tôn. Đám trẻ đứng ngồi trên những bộ bàn ghế ít ỏi sơ tán được để... câu cá

Giữa lòng hồ thủy điện Bản Vẽ mênh mông nước, không một bóng người, xung quanh núi rừng thâm cung... Và chuyện lái đò không nhớ nổi đường vào dù là người địa phương đã không biết bao nhiêu bận đưa khách vào Xốp Cháo khiến chúng tôi không khỏi hoang mang. Phải mất hơn 1 giờ dò dẫm trong cái mùi thum thủm đặc quánh của hàng nghìn, hàng vạn xác động thực vật chìm ngâm trong nước lâu ngày, chúng tôi mới thở phào nhẹ nhõm khi ông lái à lên một tiếng: Đây rồi!

Xốp Cháo sẽ chìm trong biển nước

Đập vào mắt chúng tôi là hình ảnh toàn bộ khuôn viên điểm trường Tiểu học Xốp Cháo đã chìm ngỉm trong biển nước. Phía xa là những ngôi nhà bà con dân bản đang ráo riết tháo dỡ đưa lên đồi cao. “Phải tháo dỡ thôi chú ơi. Nước lòng hồ này dâng lên nhanh quá, ít hôm nữa bản ta đây sẽ chìm trong nước thôi. Cứ đà này, nước sẽ dâng tiếp, cơ hồ một nửa bản sẽ bị xóa sổ luôn đấy”, chị Cụt Thị My cho biết. Người đàn bà này đang ghé một vai cùng với mấy thanh niên trong bản nâng cái cột nhà to tướng lên đồi.

Xốp Cháo biệt lập giữa lòng hồ thủy điện Bản Vẽ. Không chợ, không đường đi, không điện, không phương tiện liên lạc, không trạm xá... Như cách nói của ông lái đò thì đây là bản “Toàn không”.

Dân bản đang hối hả dỡ nhà chạy nước

Và học sinh nơi đây, trước thềm năm học mới sẽ không trường, không lớp và dĩ nhiên thầy cô có nhiều khả năng không được giảng dạy. Trưởng bản Lô Trung Thông đứng nhìn trong xa xăm của con nước lên, mặt buồn rười rượi bảo: “Cả bản ta đợt này phải chuyển đi nơi khác thôi nếu không nó sẽ bị chìm như ngôi trường này. Giờ hết đường đi rồi, trường học đã chìm. Ta đang huy động những gia đình nào có nhà ở phía dưới phải tháo dỡ và di dời ngay, chứ không thể để chìm như trường học. Hôm trước bà con ta đi rẫy hết, trở về thì nước đã nhấn chìm hết rồi. Bà con ta mong lắm lãnh đạo các cấp phải làm gì đó để cho bản ta có trường, có lớp cho các cháu đi học chớ”.