Vai trò tàu ngầm Kilo trong “phòng thủ chủ động” của hải quân Việt Nam (1)

Đây là sự kiện quan trọng, đánh dấu cột mốc lịch sử trong quá trình xây dựng lực lượng Hải quân Việt Nam chính quy, hiện đại.

Tàu ngầm Kilo (định danh của NATO) là loại tàu ngầm thông thường lớp Varshavyanka thuộc Project 636 của Nga, có chiều dài 72,6m, lượng giãn nước 2.300 tấn khi nổi và 3.100 tấn khi lặn dưới nước. Nó sử dụng động cơ diezen - điện công suất 5.900hp, cho phép tàu có thể đạt vận tốc 19 hải lý/h khi lặn và 11 hải lý/h khi nổi; hoạt động bình thường dưới độ sâu 300m, tối đa 350m, khả năng hành trình liên tục trên biển 45 ngày, thủy thủ đoàn 52 người.

Kilo có tính năng kỹ thuật ưu việt trong số các tàu ngầm thông thường

Hiện nay, các phiên bản khác nhau của tàu ngầm Kilo đã được xuất khẩu sang 7 nước bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Iran, Ba Lan, Romani, Algeria và Việt Nam, các phiên bản hiện đại nhất hiện nay thuộc các dự án xuất khẩu cho Việt Nam, Algeria và tàu ngầm nâng cấp của Ấn Độ. Theo số liệu không chính thức, hiện nay tổng số tàu đã xuất khẩu là 48 chiếc, số lượng đang hoạt động là 33 chiếc.

Trong quá trình thiết kế tàu ngầm Varshavyanka thuộc dự án 636, các kỹ sư thiết kế Nga đã xem xét và phân tích kỹ những kinh nghiệm đúc kết được trong nhiều năm sản xuất, vận hành ở nhiều vùng khác nhau, trong điều kiện thời tiết, khí hậu khác nhau của các tàu ngầm đã xuất khẩu thuộc các dự án Y641, Y641K, 877EKM, đang được trang bị cho hải quân nhiều nước trên thế giới.

Để đánh giá mức độ ưu việt của mỗi loại tàu ngầm động cơ thông thường người ta đều xuất phát từ 5 tiêu chí cơ bản, bao gồm 3 tiêu chí tính năng kỹ thuật là: phạm vi tác chiến và khả năng hoạt động dài ngày; độ ồn, mức độ bộc lộ radar và hệ thống sonar quan trắc. 2 tiêu chí còn lại thuộc về tính năng tác chiến là sức mạnh của hệ thống vũ khí và khả năng tác chiến đa nhiệm. Xét trên cả 5 tiêu chí thì tàu ngầm Kilo đều thuộc loại tiên tiến nhất trên thế giới.

Về tiêu chí thứ nhất: Các tàu ngầm thuộc dự án 636MV của Việt Nam đều được trang bị hệ thống duy trì sự sống mới, cải thiện điều kiện sinh hoạt của thủy thủ đoàn khiến tàu có khả năng hành trình liên tục 45 ngày. Còn về phạm vi tác chiến thì Kilo có hành trình tối đa khoảng 9.600km, lặn sâu 350m. Khả năng phóng tên lửa ở độ sâu 40-50m, giúp Kilo có thể hoạt động ngay cả ở những vùng biển nước nông, khoảng 100m.

Về độ ồn và khả năng bộc lộ radar: Tàu ngầm Kilo không sử dụng công nghệ động lực AIP, nhưng với thiết kế vỏ 2 lớp và được phủ ngói cách âm công nghệ mới, nên đã làm giảm tối đa rung chấn vỏ tàu và truyền động đến chân vịt. Độ yên tĩnh của tàu ngầm Kilo đã được khẳng định hầu như tuyệt đối, thể hiện qua biệt danh mà NATO đặt cho nó là “Black Hole” (Hố đen trong lòng đại dương).

Đối với tiêu chí thứ 3, tàu ngầm Kilo 636 MV được lắp đặt hệ thống sonar MGK 400E loại cải tiến. So với hệ thống sonar MGK 400E trên các tàu ngầm thế hệ cũ, nó cũng có cùng cự ly thám trắc, nhưng hệ thống sonar MGK 400E loại cải tiến được trang bị bộ xử lý tín hiệu tốc độ cao đa chức năng và có mức độ số hóa cao hơn, rút ngắn thời gian xử lý thông tin, nâng cao hiệu quả tác chiến và khả năng sinh tồn của tàu ngầm.

Ngoài ra, tàu ngầm Kilo còn được trang bị thiết bị thông tin vô tuyến tiên tiến với 2 dải sóng dài và sóng ngắn (khi lặn sử dụng sóng dài, khi nổi dùng sóng ngắn) và hệ thống thông tin vệ tinh với nhiều chế độ truyền dẫn số liệu khác nhau, cho phép tàu có nhiều sự lựa chọn về mặt thông tin liên lạc. Vì yêu cầu bảo mật nên các tham số kỹ thuật của hệ thống thông tin trên tàu đều không được tiết lộ.

Hệ thống vũ khí mạnh giúp tàu có thể hoàn thành nhiều nhiệm vụ

Tàu ngầm Kilo Việt Nam được trang bị đầy đủ các hệ thống vũ khí để đảm nhận các nhiệm vụ tác chiến mặt nước, đối ngầm, đối đất và phòng không. Vũ khí chính của nó là các loại thủy lôi và ngư lôi chống ngầm; tên lửa hành trình chống hạm và đối đất, cùng với hệ thống tên lửa phòng không để tự vệ trước các phương tiện săn ngầm của đối phương. Những loại vũ khí đa dạng này đều có uy lực rất mạnh, tạo nên khả năng tác chiến đa nhiệm cho tàu ngầm Kilo.

Tàu ngầm Kilo được trang bị 6 ống phóng với 18 quả ngư lôi loại 533mm, 6 quả nạp sẵn trong ống phóng và 12 quả dự trữ trong hệ thống nạp tự động. Các loại ngư lôi dành cho Kilo gồm: ngư lôi chống ngầm TEST-71MKE (đầu đạn 205kg), 53-65KE (đầu đạn nặng 200kg, tầm bắn 40km, xuyên sâu xuống mặt nước 500m). Đặc biệt, tàu được trang bị ngư lôi siêu khoang có tốc độ nhanh nhất thế giới VA-111 Shkval.

Ngư lôi cũng có thể sử dụng để tấn công tàu mặt nước trong điều kiện cận chiến nhưng ở tình huống này là rất mạo hiểm vì khi đó tàu ngầm phải tiếp cận mục tiêu trong phạm vi hiệu quả của ngư lôi, vì thế cũng nằm trong phạm vi sát thương của ngư lôi trên chiến hạm và trực thăng của kẻ địch, nếu không diệt gọn được mục tiêu trong phát đạn đầu thì tàu ngầm rất dễ bị tổn thương. Vì thế, ngư lôi chủ yếu sử dụng trong chiến đấu với các loại tàu ngầm đối phương là phù hợp.

Về tên lửa ngầm đối hạm, Việt Nam được Nga cung cấp tên lửa hành trình chống hạm 3M-54E và để ngỏ khả năng trang bị phiên bản nâng cấp của nó, thuộc loại tiên tiến nhất trong thế hệ Club-S, có tính năng vượt trội là 3M-54E1, được mệnh danh là “sát thủ hàng không mẫu hạm”.

Tên lửa 3M-54E1 có tầm bắn 300km, xa hơn hẳn 3M-54E (220km), nhưng điểm quan trọng nhất của nó là đầu đạn nặng gần gấp đôi (400kg), có khả năng tấn công phá hủy tuần dương hạm hoặc khu trục hạm hàng vạn tấn, đánh bị thương thậm chí là đánh chìm hàng không mẫu hạm. Nếu không, chỉ với tên lửa 3M-54E với đầu đạn 250kg, Kilo cũng dư sức tiêu diệt các tàu khu trục hạng nặng tầm 1 vạn tấn và các tàu hộ vệ chống ngầm thường có lượng giãn nước chỉ vài ngàn tấn.

Kilo có khả năng tiêu diệt cả một cụm tàu mặt nước, vì nó được trang bị các  loại tên lửa chống hạm có tầm phóng xa, ngoài tầm với của các thiết bị trinh sát tàu ngầm trên các tàu khu trục, hộ vệ chống ngầm, thường chỉ có phạm vi hiệu dụng khoảng 10 hải lý. Hơn nữa, các loại ngư lôi trên tàu mặt nước chỉ có tầm phóng trên 10km, còn kém rất xa so với cự li tấn công của thế hệ tên lửa hành trình chống hạm Club-S. Vì thế, các tàu mặt nước thường phải trang bị các trực thăng săn ngầm để nâng cao phạm vi tác chiến chống ngầm.

Sức mạnh của hệ thống tên lửa chống hạm Club-S khiến ngay cả Mỹ cũng khiếp sợ. Hải quân Mỹ đánh giá các tên lửa dòng 3M-54 của Nga là mạnh nhất thế giới, vượt xa các tên lửa hành trình chống hạm thế hệ YJ-6, YJ-8 của Trung Quốc, Exocet của Pháp và Harpoon của chính họ. Vì vậy, hải quân Mỹ đã phải chế tạo riêng 1 loại tên lửa bia GQM-163A “Coyote” siêu đắt (515.000 USD/quả), mô phỏng tính năng của tên lửa Club-S để tập đánh chặn.

Loại tên lửa mô phỏng này có chiều dài 9,4m, trọng lượng 800kg, được trang bị tên lửa đẩy nhiên liệu rắn và động cơ phản lực ramjet, có tầm bắn 110km với vận tốc cao nhất lên tới 2.600km/h. Hải quân Mỹ đã chế tạo ít nhất 39 quả tên lửa chống hạm sử dụng động cơ phản lực ramjet này để giúp các chiến hạm huấn luyện khả năng đối phó với tên lửa hành trình chống hạm siêu tốc của Nga.

Đặc biệt là tàu ngầm Kilo 663MV được trang bị tên lửa hành trình đối đất 3M-14E, có tầm bắn lên tới 290km. Đây là loại tên lửa đối đất tiên tiến nhất của Nga, một đòn tiến công tàng hình cực kỳ lợi hại từ dưới mặt nước, rất khó bị phát hiện và đánh chặn. Ngay cả Trung Quốc hiện cũng không có tàu ngầm thông thường nào có uy lực tấn công đối đất như 636MV. Loại tên lửa tấn công mặt đất này sẽ giúp đỡ đắc lực cho hải quân Việt Nam trong hình thái “phòng thủ chủ động”, tức là phòng thủ từ xa.

Tàu ngầm Kilo với hành trình tối đa khoảng 9.600km, sẽ có khả năng tiếp cận tấn công các căn cứ hải quân, các điểm tập kết binh lực, kho tàng, bến bãi; tiêu diệt và phá hủy hoặc làm tổn thất nặng nề quá trình chuẩn bị lực lượng tấn công của đối phương, giúp ta có thời gian chuẩn bị lực lượng và phương án đối phó hữu hiệu. Ngoài ra, nó còn có khả năng phá hủy các công sự trận địa kiên cố trên đảo, hỗ trợ hỏa lực cho các lực lượng đổ bộ.

Theo Nguyễn Ngọc

An ninh thủ đô