Từ “nghiện yêu” đến “cuồng yêu”

​Năm 2013, hiện tượng “cuồng yêu” trở nên phổ biến khi hàng loạt vụ giết người yêu, giết bạn gái với thủ đoạn dã man đã xảy ra. Gần đây nhất là vụ Trần Anh Tú đâm chết bạn gái tại Nghệ An vào ngày 25/12 khiến dư luận hoang mang.

Dưới đây là bài viết của bà Võ Thị Hoàng Yến, thạc sĩ chuyên ngành Hành vi ứng dụng và phát triển con người, Giám đốc Trung tâm Khuyết tật & Phát triển (DRD), phân tích nguyên nhân dẫn đến hành động “cuồng yêu” và lời khuyên cho bạn trẻ khi rơi vào hoàn cảnh này.

Tình yêu và nỗi ám ảnh, sự lệ thuộc

Theo nhà tâm lý Elaine Hatfield và đồng nghiệp của bà, có 2 loại tình yêu: yêu thương và yêu nồng nàn say đắm. Yêu thương nghĩa là một tình yêu bao gồm sự yêu mến, tôn trọng lẫn nhau, gắn bó và tin tưởng. Yêu thương thường được phát triển khi 2 bên cảm thấy hiểu nhau và chia sẻ sự tôn trọng nhau.

Tình yêu nồng nàn say đắm là khi 2 bên cảm thấy những cảm xúc dữ dội, hấp dẫn nhau về tình dục, yêu mến nhau nhưng luôn bồn chồn khắc khoải. Khi cảm xúc mạnh mẽ về nhau được đáp lại, họ cảm thấy hân hoan và mãn nguyện. Tình yêu không được đáp lại thường tạo ra cảm giác chán nản và tuyệt vọng. Tình yêu say đắm đến khi bạn gặp được người giống như mẫu người yêu lý tưởng mà bạn đã hình dung, và khi bạn cảm thấy rạo rực trong lòng khi có mặt người ấy.

Lý tưởng nhất là tình yêu say đắm sau đó trở thành sự yêu thương. Hầu hết chúng ta đều mong ước có được cả 2 tình yêu này, nhưng điều này hiếm khi xảy ra.

Nhu cầu được yêu thương là chính đáng, nhưng để thoả mãn nhu cầu này chúng ta lại mất quá nhiều thời gian và mối bận tâm làm ảnh hưởng đến những yếu tố khác của cuộc sống, nghĩa là ta đang nghiện yêu, nghĩa là ta đang có một tình yêu không lành mạnh: luôn bị ám ảnh, lệ thuộc, muốn gắn bó một cách thái quá…

Điều đáng sợ nhất là khi tình yêu say đắm trở thành nỗi ám ảnh hay sự lệ thuộc. Khi bạn phải khổ sở duy trì một mối quan hệ thì cũng giống như bạn đang bị chứng cảm cúm hoặc nhức nửa đầu không bao giờ chấm dứt. Và khi bạn đang bệnh, bạn thường không còn là chính mình nữa. Khi bạn giành hết sự gắn bó của mình cho một người, bạn đang trong cơn “nghiện yêu” hay đang bị ám ảnh, lệ thuộc.

Những người nghiện yêu mù quáng gắn bó tình cảm của mình cho một người thường không có khả năng phân tích tình huống thực tế. Họ đặt tất cả ảo tưởng của mình vào người đó và tin rằng đó là người duy nhất có thể làm cho mình hạnh phúc.

Khi nghiện yêu, bạn sẽ cảm thấy bất ổn vì luôn khao khát nhìn thấy biểu hiện yêu thương của người bạn yêu. Nó cũng giống như người không bao giờ thoả mãn được cơn đói của mình và làm méo mó nhận thức với thực tế. Điều này thường dẫn đến sự đau khổ không đáng có hay những hành vi không lành mạnh.

Ranh giới mong manh giữa tình yêu và nỗi ám ảnh

Có một ranh giới khó thấy và nguy hiểm giữa yêu và nỗi ám ảnh. Tình yêu là một cảm xúc lành mạnh phát triển giữa hai người sau một thời gian tìm hiểu để hoàn toàn biết nhau, cả những ưu điểm và khuyết điểm. Sự ám ảnh hoàn toàn khác. Lúc đầu nó trông rất giống tình yêu. Nó cũng làm tim bạn đập rộn ràng và bạn cũng không nghĩ được điều gì khác ngoài người đó. Nhưng nó làm bạn ngày càng trở nên ngạt thở.

Khi hai người yêu nhau, họ vẫn duy trì tính cách và những mối quan tâm của bản thân. Họ không cảm thấy bị đe doạ khi người kia chọn giành thời gian cho gia đình hoặc bạn bè mà không có mình. Họ vui mừng và tự hào khi người yêu mình thành đạt dù trong sự thành đạt đó không bao gồm mối quan hệ của 2 người.

Với nỗi ám ảnh, người bị ám ảnh hầu như không thể nào thiếu được người kia. Người bị ám ảnh cảm thấy người mình yêu cần phải ở bên cạnh mình mỗi ngày và họ cần biết chính xác khi không ở cạnh mình thì người kia đang ở đâu, với ai. Cảm giác ghen tỵ, bất an bắt đầu len lỏi vào mối quan hệ của 2 người. Người bị ám ảnh nghi ngờ rằng người mình yêu đang lừa dối mình, rằng tất cả những điều người đó nói hay làm đang cho thấy cảm giác của mình là đúng.

Người bị ám ảnh sẽ giành quá mức thời gian của mình tìm cách làm người kia hài lòng để người kia không lừa dối hay rời bỏ mình. Họ có thể gọi thật nhiều cú điện thoại hoặc gửi thật nhiều tin nhắn, email trong ngày. Họ có thể làm nhiều thơ, nhạc cho người kia. Họ sẽ tìm mọi cách để ở cạnh người kia khi có thời gian và luôn lên kế hoạch cho mỗi phút giây bên cạnh người kia. Họ tìm cách để người kia không giành thời gian cho gia đình hay bạn bè, trở nên giận dữ hoặc ghen tỵ khi người kia chọn giành thời gian cho người khác.

Khi không được như ý muốn, người bị ám ảnh có thể tự huỷ hoại bản thân mình, sẽ có những lời lẽ lăng mạ hoặc có khi bạo hành thân thể người kia để sau đó lại hết sức ăn năn hối hận, hứa hẹn sửa đổi. Tuy nhiên, họ vẫn đổ lỗi cho người kia là nguyên nhân gây ra cơn tức giận hay sự hung hăng của họ. Dần dần, họ làm cho người kia trở nên bất lực và phụ thuộc giống hệt như mẫu người mà họ muốn có bên cạnh mình. Người bị ám ảnh làm như thế để duy trì sự kiểm soát của họ với người kia.

Người bị vướng vào mối quan hệ với người bị ám ảnh dần dần nhận ra điều này, nhưng thường là sau khi mối quan hệ đã trở nên ngột ngạt. Một khi điều này xảy ra, bạn sẽ thấy khó thoát ra mà không cảm thấy  tội lỗi (vì người bị ám ảnh cực kỳ đau khổ). Trong những trường hợp thái quá, người bị ám ảnh có thể bạo hành, hãm hiếp, săn đuổi, thậm chí là giết người kia.

Nên làm gì khi gặp kẻ nghiện yêu?

Những người bị ám ảnh thường tìm kiếm người có những tính cách mà họ muốn bản thân mình có được. Người bị ám ảnh không thật sự yêu người kia mà yêu cái ảo tưởng của mình, cái hình ảnh mà họ tưởng tượng ra cho người kia.

Khi bạn nhận ra những dấu hiệu mình là đối tượng của một tình yêu ám ảnh, bạn nên tìm ngay sự giúp đỡ, nhưng phải hết sức khéo léo vì nếu không bạn đang vô tình “đổ dầu vô lửa” và gây nguy hiểm cho chính mình.

Người bị ám ảnh cũng cần được giúp đỡ. Họ cần được trị liệu về nhận thức, một phương pháp tham vấn được xem là hiệu quả nhất cho những người bị ám ảnh trong tình cảm. Phương pháp này giúp họ nhận ra những suy nghĩ vô lý của mình, xác định lại giá trị bản thân, tăng lòng tự trọng, và nhận ra rằng không phải người đó là người duy nhất hay phương cách duy nhất đáp ứng được nhu cầu tình cảm của mình.

Thạc sĩ Võ Thị Hoàng Yến
Giám đốc DRD