Truy thu trên 200 tỷ đồng sau thanh tra tại TKV

Qua thanh tra việc quản lý, khai thác và kinh doanh than tại TKV giai đoạn 2006-2009, TTCP đã phát hiện, từ tháng 8/2008 về trước, các đơn vị khai thác, chế biến than chưa được cấp phép nhưng vẫn hoạt động. TTCP khẳng định, hành vi trên là vi phạm quy định của Luật khoáng sản năm 1995. Ngoài ra, qua kiểm tra 9 công ty khai thác than, cơ quan chức năng đã phát hiện 7 công ty không có hệ thống xử lý nước thải mỏ, không ký quỹ phục hồi môi trường; tám công ty không có giấy phép xả thải vào nguồn nước. Cùng với đó là các sai phạm như: khai thác vượt công suất so với giấy phép hoặc ngoài ranh giới được cấp phép; được cấp phép khai thác hầm lò nhưng lại tổ chức khai thác lộ thiên…

TTCP còn phát hiện, một số đơn vị của TKV không quản lý được ranh giới mỏ, để các đối tượng khác vào khai thác làm thất thoát tài nguyên và gây ô nhiễm.

Đặc biệt nghiêm trọng khi các đơn vị của TKV còn thuê đơn vị khác thực hiện một số khâu trong khai thác than trái quy định. Cụ thể, Công ty Cổ phần kinh doanh than Cẩm Phả nhận thầu tại Công ty Cổ phần than Cọc Sáu, Đèo Nai rồi lại thuê đơn vị khác thực hiện. Bên cạnh đó, Công ty Cổ phần đầu tư thương mại và dịch vụ của TKV đã thuê 21 đơn vị bên ngoài thực hiện tất cả các công đoạn khai thác than, kể cả việc vận chuyển than ra khỏi khai trường (trong khi TKV đã nghiêm cấm thuê đơn vị ngoài vận chuyển than).

TTCP còn chỉ ra những bất cập liên quan đến hỗ trợ giá than đối với đơn vị sử dụng than lớn như xi măng. Đơn cử, việc bán than cho các nhà máy xi măng được trợ giá bằng khoảng 50% so với giá bán than xuất khẩu. Tuy nhiên, mục đích trợ giá của Chính phủ chưa hoàn toàn đạt được do xi măng và clinker sản xuất không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu. Trong khi đó, các nhà máy sản xuất xi măng phần lớn có yếu tố liên doanh nước ngoài và nước ngoài thường có tỷ lệ góp vốn lớn nên phần lớn lợi ích có được từ việc trợ giá than cho xi măng trở thành trợ giá cho phía nước ngoài. Theo tính toán của Thanh tra Chính phủ, từ năm 2006 đến tháng 9/2010, TKV bị thiệt hại khoảng 160 tỷ đồng do trợ giá xi măng. Như vậy trợ giá bán than đã “âm thầm” rơi vào túi các nhà đầu tư nước ngoài.

Bên cạnh đó, TTCP còn chỉ ra những sai phạm trọng hoạt động xuất khẩu than và than lậu. Cụ thể, từ năm 2006 đến giữa năm 2010, TKV đã xuất khẩu trên 99 triệu tấn than cả chính ngạch và tiểu ngạch. Tuy nhiên do thiếu kiểm tra, giám sát chặt chẽ nên đã để xảy ra tình trạng một số chủ hàng thông đồng với cán bộ, nhân viên tập đoàn gian lận về số lượng, chủng loại than. Các cơ quan chức năng đã phát hiện, việc xuất lậu than đi Trung Quốc trong giai đoạn trước năm 2008 đã vượt tầm kiểm soát của chính quyền địa phương, buộc các cơ quan chức năng phải triển khai các đợt cao điểm để xử lý vi phạm, tịch thu trên 192.000 tấn than trị giá hơn 99 tỷ đồng. “Việc xuất lậu than rầm rộ dẫn đến tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, công nhân viên trong các cơ quan quản lý nhà nước và TKV tiếp tay cho việc mua bán, vận chuyển tiêu thụ than trái phép” - TTCP nêu rõ.

Sau khi chỉ ra các sai phạm tại TKV, TTCP đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo hoàn thiện chính sách pháp luật về than và kiểm điểm đối với một số tập thể, cá nhân liên quan. Ngoài ra, TTCP đã yêu cầu xử lý truy thu trên 200 tỷ đồng gồm các khoản thuế tài nguyên, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu của TKV; đồng thời chuyển cơ quan điều tra Bộ Công an tiếp tục xem xét làm rõ việc khai khống số lượng than tận thu để xuất khẩu hơn 2,8 triệu tấn than không có nguồn gốc của Tập đoàn Indevco; kèm với đó là việc giao UBND tỉnh Quảng Ninh làm rõ nguồn gốc trên 1 triệu tấn than tận thu của Công ty TNHH Hải Đăng.

Thế Cường - Việt Thắng