Tranh luận "nóng" về kết quả lấy ý kiến luật giáo dục

Theo báo cáo của Chính phủ thì Chính phủ đã tổ chức lấy ý kiến nhân dân về toàn bộ dự thảo luật, nhưng có định hướng tập trung vào 11 nhóm vấn đề trọng tâm, bằng nhiều hình thức thích hợp.

Có 53/63 sở giáo dục đào tạo gửi báo cáo với 812.591 ý kiến; 195 phiếu góp ý kiến của Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực, 57 công đoàn giáo dục các tỉnh, 20 công đoàn Giáo dục trường đại học với 353.113 người tham gia góp ý; 13 văn bản góp ý của Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, các tổ chức xã hội- xã hội nghề nghiệp và xã hội, hiệp hội; 31 hội thảo, hội nghị, tọa đàm; 130 bài báo.

Chính phủ đánh giá, kết quả lấy ý kiến nhân dân cho thấy sự quan tâm sâu sắc của các tầng lớp nhân dân đối với dự thảo luật, với trên 1 triệu lượt ý kiến góp ý.

Về kết quả cụ thể, đa số các nhóm vấn đề, trong đó có đầu tư cho giáo dục, trách nhiệm của nhà nước, nâng trình độ chuẩn được đào tạo của giáo viên, chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa, thi tốt nghiệp trung học phổ thông, tuyển sinh đại học... đều được đồng thuận cao và Chính phủ tiếp thu theo đa số.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, có 4 vấn đề phức tạp và còn có nhiều ý kiến khác nhau, Chính phủ báo cáo xin ý kiến UB Thường vụ Quốc hội là về chính sách tiền lương của nhà giáo; chính sách không thu học phí đối với học sinh thuộc diện phổ cập; việc phân công công tác cho sinh viên sư phạm sau khi tốt nghiệp; quy định cụ thể nhiệm vụ của các bộ trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước về giáo dục.

Con số tỷ lệ đồng thuận thấp nhất cũng trên 96%, cao nhất đến trên 99%.

Những con số này khiến các thành viên UB Thường vụ Quốc hội băn khoăn. Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải nêu con số khác, có vấn đề của luật, theo báo cáo điều tra dư luận của Viện nghiên cứu dư luận xã hội có 52% đồng ý còn kết quả lấy ý kiến của Bộ thì cho thẩy tỷ lệ trên 99% đồng ý. Những con số “vênh” nhau đó, theo bà Hải, phụ thuộc vào việc lựa chọn đối tượng để lấy ý kiến.

Chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mà lấy ý kiến các giáo sư đại học trong khi đại học không sử dụng sách này thì đối tượng chưa được bao quát lắm, bà Hải nhận xét.

Băn khoăn của bà Hải còn ở kết quả đồng thuận về quy định về học phí đến trên 99,5%, trong khi nếu theo quy định này thì tới đây chi phí tiền lương, chi phí đào tạo và các chi phí khác… sẽ dồn hết vào tiền túi của người dân. Phản ứng này khác với “logic” thường thấy ở các lần tăng viện phí, học phí, tăng giá điện… lâu nay!

Theo Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga, lấy ý kiến nhân dân để có kết quả xác thực thì phải có 4 nội dung là đối tượng lấy ý kiến, phương pháp lấy thế nào, các vấn đề  xin ý kiến có mấu chốt không và tổng hợp ra sao?

Vấn đề đưa ra xin ý kiến thì theo bà Nga đã đúng trọng tâm, nhưng số lượng trên 1 triệu lượt ý kiến là thế nào, 1 lượt là bao nhiêu người, kết quả trên 1 triệu lượt trên gần một trăm triệu dân thì có phải ý kiến đa số không?

Về đánh giá kết quả lấy ý kiến nhân dân cho thấy sự quan tâm sâu sắc, bà Nga dẫn báo cáo của Chính phủ là trong hệ thống chỉ có 53/63 sở GD-ĐT góp ý, còn 10 sở chạy đi đâu, có phải các sở ở tỉnh lớn không. Ngoài ra cũng chỉ có 20 trường đại học tham gia góp ý, hay các trường khác chưa được hỏi....

Với kết quả như vậy, bà Nga đặt câu hỏi: “Nói tiếp thu đa số ý kiến nhân dân và cứ đa số là phải tiếp thu thì có ổn không?”.

Quan điểm của Chủ nhiệm UB Tư pháp là phải tiếp tục lấy tiếp ý kiến và phải tiếp thu hợp lý, tránh tình trạng đã lấy ý kiến nhân dân là phải tiếp thu.

Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Khắc Định phân tích từ khía cạnh pháp lý, việc lấy ý kiến người dân về luật giáo dục sửa đổi lần này bản chất là tham khảo thêm nhân dân để hoàn chỉnh luật chứ không phải trưng cầu ý dân theo quy trình quy định tại Điều 26 luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Dự luật đã qua 2 “vòng” thảo luận tại Quốc hội thì việc trưng cầu ý kiến, nếu có, sẽ do UB Thường vụ Quốc hội quyết định chứ không phải để Chính phủ làm.

“Vậy nên chúng tôi thấy báo cáo không nên dùng khái niệm “đa số nhân dân” đồng ý hay không đồng ý về nội dung nào mà chỉ là đa số người được lấy ý kiến. Và thực tế, không phải trường hợp nào phía đa số cũng là đúng. Vậy nên việc tiếp thu các nội dung phải theo ý kiến đúng, còn những ý kiến không tiếp thu thì cũng cần giải trình cụ thể” – ông Định chỉ rõ, việc tiếp thu, đến giai đoạn này cũng thuộc “sân” của UB Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đồng tình với phân tích này. Bà nhấn mạnh, trong trưng cầu ý dân dự thảo luật mới buộc phải tiếp thu theo ý kiến đa số, việc lấy ý kiến lần này có ý nghĩa tham khảo để các cơ quan hoàn thiện dự thảo luật.

P.Thảo