Thiệt hại về kinh tế do hút thuốc lá lớn gấp 5 lần nguồn thu thuế

Thông tin này được Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan đề cập trong báo cáo gửi đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Bộ trưởng Y tế là một trong ba thành viên Chính phủ sẽ đăng đàn trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội cuối năm nay. Bà sẽ trả lời về nhiều nhóm vấn đề liên quan y tế, trong đó có công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, chất kích thích, nhất là trong môi trường học đường…

Báo cáo nội dung này, Bộ trưởng Y tế nhắc đến sự xuất hiện của thuốc lá mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - những sản phẩm được nhận diện "gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe, kinh tế, xã hội và môi trường sống, ảnh hưởng trực tiếp đến các đối tượng thanh, thiếu niên".

Bộ trưởng Y tế cho biết hiện chưa có cơ chế pháp lý quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; khái niệm này chưa có trong luật, cũng chưa giao cho cơ quan nào quy định về quy chuẩn, hay tiêu chuẩn quản lý chất.

Theo bà Lan, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã được Tổ chức Y tế Thế giới và nhiều chuyên gia y tế cảnh báo là độc hại, gây nghiện, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của con người, đặc biệt là giới trẻ.

Tổ chức Y tế Thế giới đã có 2 văn bản chính thức gửi Chính phủ, Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam.

Bộ trưởng Y tế cũng dẫn đánh giá của Hội Kinh tế y tế, cho thấy thiệt hại về kinh tế do hút thuốc lá tính sơ bộ lớn gấp 5 lần so với nguồn thu từ thuế mang lại. Đặc biệt tính chất gây nghiện, pha trộn ma túy ngày càng phổ biến và tinh vi đã được Bộ Công an cảnh báo.

Nhưng thực tế, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hấp dẫn và thu hút giới trẻ như hướng đến phong cách sống thời thượng; kiểu dáng, hương vị đa dạng, hấp dẫn và lại có giá rất rẻ, nên giới trẻ dễ dàng sở hữu các sản phẩm này.

Thậm chí, theo Bộ trưởng Y tế, còn có tình trạng sử dụng các thần tượng của giới trẻ để quảng bá sản phẩm độc hại này

"Theo báo cáo tổng hợp, gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh riêng năm 2023 có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng", Bộ Y tế nêu rõ và chỉ ra bất cập khi chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe.

Đối với thuốc lá theo Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhận định thuế thuốc lá của Việt Nam còn thấp.

Theo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá theo tỷ lệ là 75% và giá tính thuế là giá xuất xưởng. Tỷ lệ thuế thuốc lá trong giá bán lẻ tại nước ta chỉ chiếm 38,8% - thấp hơn so với trung bình của các quốc gia có thu nhập trung bình là 59% giá bán lẻ.

Mức này cũng chỉ bằng một nửa của hầu hết các nước ASEAN và thấp hơn rất nhiều so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới là 70%-75% giá bán lẻ. 

Đưa ra giải pháp, Bộ trưởng Y tế cho biết sẽ sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và trình ban hành Nghị quyết của Quốc hội về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thuốc lá mới khác.

Bộ Y tế cũng xây dựng lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm thuốc lá đảm bảo đến năm 2030 mức thuế đạt tỷ trọng trên giá bán lẻ theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới, để đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá theo mục tiêu chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá.