Sự thật về chuyện “hàng trăm học sinh bất ngờ bị…lấy máu”

“Không có chuyện lấy máu từng xô”

Những ngày vừa qua, dư luận không khỏi “giật mình” trước những thông tin: “Nghệ An - Hàng trăm học sinh bất ngờ bị…lấy máu” được đăng tải trên báo chí. Nội dung bài báo phản ánh, ngày 20/12/2012, hàng trăm em học sinh của hai trường THCS Châu Hồng và Châu Tiến, huyện Quỳ Hợp (Nghệ An) bị một tổ chức “không rõ ở đâu” lấy máu làm xôn xao dư luận người dân miền núi hẻo lánh.

Tác giả bài báo dẫn lời thuật của một số học sinh, phụ huynh về quy trình lấy máu: “Các em được nhà trường tập trung lại và yêu cầu tất cả phải cho bác sỹ lấy máu mà không phải giải thích lý do”, các bác sỹ “lấy máu sau đó bơm vào cái bao như bàn tay, rồi nhiều bàn tay góp lại đầy xô, đầy xô này, họ mang lên xe cất, tiếp tục lấy xô khác”. Thậm chí, cách dùng kim tiêm của các bác sỹ cũng hết sức “rùng mình” là “hết kim nên cả nhóm hàng chục em đều dùng chung một kim”.

Sau khi mô tả lại việc các bác sỹ “rút máu” từ các cháu học sinh, tác giả có nêu lên việc không ai trả lời thấu đáo về vụ việc trên. Tác giả chỉ được trả lời, đây là một nghiên cứu của Trường Đại học Y Khoa Vinh, được UBND tỉnh Nghệ An cho phép. Trước thông tin trên, nhiều người rất hoang mang và nghi ngại về những “khuất tất” trong việc lấy máu ở hai trường THCS Châu Hồng và Châu Tiến.

Để tìm hiểu thực hư câu chuyện trên, sáng 6/1, PV Dân trí  có cuộc trao đổi với Tiến sỹ Nguyễn Trọng Tài - Hiệu trưởng trường ĐH Y Khoa Vinh thì được biết, UBND tỉnh Nghệ An giao cho Trường Đại học Y khoa Vinh nghiên cứu đề tài khoa học “Hậu quả của hôn nhân cận huyết thống”. Đề tài này do Tiến sỹ Nguyễn Cảnh Phú, Phó hiệu trưởng trường ĐH Y Khoa Vinh làm chủ nhiệm.

Trường ĐH Y khoa Vinh đã tổ chức 2 đoàn lấy 1.250 mẫu máu để phục vụ đề tài “Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh Thalassemia và một số yếu tố liên quan ở trẻ em dân tộc Thái và Mông ở Nghệ An”. Sau khi đoàn thứ nhất đi tiền trạm về, ngày 20/12/2012 đoàn thứ hai gồm 10 cán bộ, kỹ thuật viên đã về xã Châu Hồng lấy mẫu máu 213 học sinh. “Sau khi được UBND tỉnh giao thực hiện đề tài, chúng tôi đã làm đúng các bước theo quy định. Quy trình lấy máu, bảo quản, vận chuyển máu được thực hiện theo trình tự nghiêm ngặt. Mỗi học sinh chúng tôi chỉ lấy 2ml tại tĩnh mạch cánh tay để xét nghiệm chứ không có chuyện lấy từng bịch lớn rồi đựng trong những xô như thông tin bài báo nêu. Một kim tiêm dùng để lấy máu của 4 cháu lại càng không đúng”, Tiến sỹ Tài khẳng định.

Có “thiếu sót” trong tuyên truyền

Tiến sỹ Nguyễn Trọng Tài - Hiệu trưởng trường ĐH Y Khoa Vinh thừa nhận có “thiếu sót” về tuyên truyền, vận động cho học sinh, phụ huynh trong việc tổ chức lấy máu của hơn 200 học sinh trường THCS Châu Hồng và Châu Tiến, huyện Quỳ Hợp (Nghệ An) khiến một số học sinh, phụ huynh hoang mang, phản ứng.

“Do đoàn công tác lấy mẫu máu trên diện rộng tại nhiều trường trong nhiều xã của huyện nên đoàn tiền trạm chỉ báo cáo với UBND huyện, Phòng GD-ĐT, phòng y tế huyện, trạm y tế xã Châu Hồng và hiệu trưởng hai trường trên chứ không trực tiếp vận động, tuyên truyền cho học sinh và phụ huynh biết ý nghĩa của việc lấy mẫu máu để thực hiện đề tài khoa học. Nghĩ rằng các cơ quan được tiền trạm đã làm chu đáo công tác tuyên truyền nên khi đoàn bác sĩ và kỹ thuật viên đến trường là thực hiện đồng loạt việc lấy mẫu máu ngay”, Tiến sỹ Tài nói.

Được biết, ngày 24/12/2011, UBND tỉnh Nghệ An đã có quyết định số 5697/QĐ - UBND về phê duyệt danh mục 38 đề tài, dự án khoa học - công nghệ cấp tỉnh năm 2012 thuộc nhiều lĩnh vực. Trong đó có đề tài “Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh Thalassemia và một số yếu tố liên quan ở trẻ em dân tộc Thái và Mông ở Nghệ An". Nội dung của đề tài là: Điều tra dịch tễ học về tỷ lệ bệnh Thalassemia, điều tra khả năng đáp ứng điều trị bệnh Thalassemia của các cơ sở y tế so với nhu cầu điều trị bệnh của người dân. Đề tài được chuyển giao kỹ thuật phát hiện, chuẩn đoán và điều trị bệnh Thalassemia cho trường ĐH Y Khoa Vinh.

Tiến sỹ Nguyễn Cảnh Phú - Phó hiệu trưởng trường ĐH Y Khoa Vinh, chủ nhiệm đề tài trên cho biết: “Đề tài này rất có ý nghĩa vì rất nhiều các cháu ở vùng cao Nghệ An mắc bệnh Thalassemia di truyền - bệnh thiếu máu do tan huyết bẩm sinh. Bệnh này vô cùng nguy hiểm, làm suy thoái giống nòi. Nguyên nhân của bệnh là do hôn nhân cận huyết. Vì việc xét nghiệm máu là vô cùng có ý nghĩa để xác định có bệnh hay không, nên các kỹ thuật viên được tập huấn kỹ càng, trang thiết bị được trang bị hiện đại. Trước đây nước ta chưa xét nghiệm được mẫu này, bây giờ ở Bệnh viện Nhi Trung ương đã làm được”.

Tiến sỹ Phú cho biết thêm: “Chúng tôi gửi đi 1200 mẫu máu thu được để xét nghiệm thì đã xác định hơn 100 cháu mắc căn bệnh nguy hiểm này, tỷ lệ rất cao, gần 10%. Tôi nghĩ, sau khi đề tài được công bố thì rất nhiều người, rất nhiều cơ quan phải quan ngại về căn bệnh Thalassemia di tuyền do hôn nhân cận huyết tại các dân tộc vùng cao. Sau khi có kết quả chúng tôi sẽ gửi về nhà trường, địa phương cũng như có biện pháp tuyên truyền để hạn chế tình trạng này”.

Ông Hoàng Văn Hảo - Phó GĐ Sở Y tế Nghệ An cho biết: “Đây là một đề tài khoa học cấp tỉnh và được UBND tỉnh Nghệ An giao cho Trường Đại học Y khoa Vinh nghiên cứu đề tài khoa học “Hậu quả của hôn nhân cận huyết thống”. Bởi trong những năm qua, trên địa bàn tỉnh Nghệ An tình trạng hôn nhân cận huyết khá phố biến, gây hậu quả nghiêm trọng cho nòi giống sau này nên tỉnh có chủ trương và giao cho Trường ĐH Y Khoa Vinh thực hiện đề tài này”.

Chiều 6/1, PV Dân trí đã có cuộc trao đổi ngắn với ông Nguyễn Thanh An - Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp. Ông An khẳng định: “Việc làm trên của Trường ĐH Y Khoa Vinh đã được thông qua huyện và chúng tôi đồng ý vì đây là một nghiên cứu khá mới và rất có ý nghĩa. Tuy nhiên, công tác tuyên truyền chuẩn bị chưa được tốt. Sau đó, chủ tịch xã (2 xã Châu Hồng và Châu Tiến) đã nói rõ với người dân và ai cũng đồng tình. Còn nói mấy cháu lấy máu chung một kim tiêm là điều không có và nói nhảm. Tôi đã hỏi rõ vấn đề này rồi, không có chuyện đó”.

Còn ông Kim Văn Hường - Chủ tịch Châu Hồng cũng bức xúc trước việc một số thông tin không chính thống và cho rằng đó là phản ánh sai sự thực. Trả lời PV Dân trí, ông Kim Văn Hường nói: “Trước khi thực hiện dự án này, đoàn đã thông qua Phòng giáo dục huyện và đã được phòng giáo dục đồng ý. Đoàn về làm việc với hai trường, xã đều có đầy đủ về mặt hồ sơ. Và khoảng 3 ngày sau, đoàn mới đi về 2 trường (trường cấp 1 có 130 3m, THCS có 213 em) để thực hiện lấy máu và có sự giám sát của các bên liên quan và đúng theo tinh thần mỗi cháu lấy 1-2ml, cháu nào yếu thì không lấy. Các cháu trước khi lấy máu xét nghiệm đều được ghi tên đầu đủ và có phiếu để kiểm tra rõ ràng. Quá trình lấy máu đều diễn ra tốt đẹp, trong số đó có 1 cháu lớp 5 bị choáng một tý, còn tất cả đều bình thường”.

“Do một phần là trước khi lấy máu là 2 trường chưa thông báo thông báo trước cho bà con nên bà con cũng có bức xúc. Sau đó, bà con đến xã gặp tôi và tôi cũng giải thích và bà con đều hiểu, đồng tình hết. Chỉ một sơ suất nhỏ là do nhà trường không thông báo sớm cho bà con. Tôi trực tiếp làm việc 70 người dân và ai cũng đồng tình...”, ông Kim Văn Hường khẳng định. Cũng theo ông Hường, sau khi lấy máu xét nghiệm thì các em học sinh ở đây đều cho rằng mọi chuyện bình thường, không có phản ứng gì.

Nguyễn Duy - Doãn Hòa