Sớm thực hiện thi hành án tử hình bằng tiêm thuốc độc trên xe lưu động (!?)

Khắc phục tình trạng giam giữ quá tải, tử vong, trốn trại

Chiều 23/5, dự thảo luật Tạm giữ, tạm giam được trình Quốc hội. Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, việc thực hiện chế độ tạm giữ, tạm giam đã bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc. Quy định về chế độ quản lý giam giữ đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam chưa cụ thể với các vấn đề như thăm gặp thân nhân, người bào chữa của người bị tạm giữ, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tạm giữ, tạm giam….

Chế độ ăn, mặc, ở, khám chữa bệnh đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam còn chưa phù hợp với điều kiện thực tế; chưa có quy định về chế độ đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam là người chưa thành niên, phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người đồng tính hoặc người có khiếm khuyết về giới tính.

Việc quản lý người bị kết án tử hình gặp nhiều khó khăn do chưa có cơ chế phù hợp; tổ chức bộ máy.

Tán thành với cách đặt vấn đề của cơ quan soạn thảo, Chủ nhiệm UB Tư pháp Nguyễn Văn Hiện nhấn mạnh, theo Hiến pháp, quyền công dân chỉ bị hạn chế bởi luật. Việc xây dựng luật này nhằm khắc phục kịp thời những hạn chế, bất cập đã nêu, nhất là tình trạng chết, bức cung, nhục hình, vi phạm quyền con người xảy ra ở Nhà tạm giữ, Trại tạm giam trong thời gian qua…

Một nguyên tắc được cơ quan thẩm tra nhấn mạnh là các quy định của dự án Luật cần phải được xây dựng trên cơ sở tổng kết thực tiễn, bảo đảm khắc phục cơ bản tình trạng giam giữ quá tải, chết, bức cung, nhục hình, vi phạm quyền con người, trốn trại, đưa vật cấm vào buồng giam...

Về quyền và nghĩa vụ của người bị tạm giữ, tạm giam, UB Tư pháp tán thành với nhiều quy định thể hiện trong dự thảo luật Chính phủ trình. Vì những người bị tạm giữ, tạm giam chưa bijcoi là có tội nên ngoài việc hạn chế một số quyền con người, quyền công dân như quyền tự do đi lại, cư trú, quyền bầu cử, ứng cử.... thì các quyền khác của họ phải được bảo đảm, như quyền được sống, bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, chăm sóc y tế, quyền được tiếp cận thông tin, quyền được gặp luật sư, người bào chữa, người thân…

Cơ quan thẩm tra nhận xét, các điều luật quy định về các quyền của người bị tạm giữ, tạm giam còn tản mát, có tính chất liệt kê, chưa đầy đủ. Do đó, Chủ nhiệm Nguyễn Văn Hiện cho rằng nên thiết kế luật theo hướng chỉ quy định hạn chế một số quyền của người bị tạm giữ, tạm giam, còn các quyền khác nếu không bị hạn chế thì vẫn được bảo đảm thực hiện. Những nội dung liên quan đến việc hạn chế quyền cần thể hiện rõ ràng, cụ thể ngay trong luật chứ không giao Chính phủ cụ thể hóa trong những văn bản dưới luật.

Bức cung, nhục hình chủ yếu xảy ra khi tạm giam, tạm giữ

Về mô hình quản lý hệ thống nhà tạm giữ, tạm giam – vấn đề chưa được đề cập rõ trong tờ trình, UB Tư pháp yêu cầu nghiên cứu xây dựng mô hình tổ chức theo hệ thống dọc do Tổng cục Thi hành án hình sự và Hỗ trợ tư pháp thuộc Bộ Công an quản lý, chỉ đạo nghiệp vụ như đối với hệ thống trại giam hiện nay. Cơ quan thẩm tra cũng nhấn mạnh nguyên tắc bảo đảm minh bạch, rõ trách nhiệm giữa cơ quan quản lý tạm giữ, tạm giam và cơ quan điều tra, có sự kiểm soát lẫn nhau giữa các cơ quan này trong việc chấp hành pháp luật tạm giữ, tạm giam, nhất là bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, sự tôn trọng về nhân phẩm, danh dự của người bị tạm giữ, tạm giam.

Hoạt động giám sát, khảo sát của UB Tư pháp cho thấy, hiện nay tại mỗi tỉnh có 1 trại tạm giam, mỗi huyện có 1 nhà tạm giữ, có những trại tạm giam, nhà tạm giữ luôn trong tình trạng quá tải, nhưng cũng có trại tạm giam, nhà tạm giữ lại không có đủ số lượng theo quy mô xây dựng. UB Tư pháp nhắc, cần nghiên cứu mô hình hoàn thiện hơn để sử dụng cho hiệu quả.

Chủ nhiệm Nguyễn Văn Hiện cũng chưa đồng ý với hướng quy định thực hiện chung chung một chế độ về ăn, ở, mặc, sinh hoạt, chữa bệnh của người bị tạm giữ, tạm giam giống như người đang chấp hành án phạt tù. Một số ý kiến khác cho rằng, luật quy định biện pháp kỷ luật cùm chân đối với người vi phạm nội quy của cơ sở giam, giữ là chưa phù hợp với tinh thần Hiến pháp.

Về quản lý, chế độ đối với người bị kết án tử hình bị tạm giam, UB Tư pháp tàn thành mô hình như hiện tại vì bảo đảm được yêu cầu phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án; tạo điều kiện cho công tác bảo đảm an ninh, trật tự của các cơ sở giam giữ; đồng thời cũng tạo thuận lợi cho thân nhân của người bị thi hành án tử hình tiếp nhận xác để an tang.

“Tuy nhiên, với việc duy trì mô hình này thì công tác thi hành án tử hình cần có sự đổi mới về phương thức, theo đó nghiên cứu phương án bố trí các xe thi hành án tử hình lưu động nhằm tránh phát sinh tốn kém cho ngân sách nhà nước trong việc tổ chức thi hành án tử hình như trên thực tế vừa qua” – báo cáo thẩm tra thể hiện.

Liên quan đến tình trạng bức cung, nhục hình gây bức xúc dư luận thời gian qua, UB Tư pháp nhận định, việc này chủ yếu xảy ra trong quá trình điều tra, nhất là giai đoạn tiền khởi tố đối với người bị tạm giữ, tạm giam. Mặc dù việc bức cung, dùng nhục hình không phải do người quản lý tạm giữ, tạm giam gây ra, nhưng các vụ việc đó lại xảy ra trong Nhà tạm giữ, Trại tạm giam.

P.Thảo