Sẽ không giải quyết đơn tố cáo nặc danh?

Chỉ chấp nhận 2 hình thức: Tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp

Báo cáo trước Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sáng 14/3 về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tố cáo, Tổng Thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu cho biết, về hình thức tố cáo hiện đang có 2 loại ý kiến khác nhau.

Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, để xác định rõ trách nhiệm của người tố cáo, tránh tình trạng lợi dụng các hình thức tố cáo để tố cáo tràn lan, cố ý tố cáo sai sự thật, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của người bị tố cáo thì cần chỉ quy định hai hình thức tố cáo (như quy định của Luật tố cáo năm 2011): tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp. Đối với tố giác, tin báo tội phạm, tố cáo trong hoạt động tố tụng thì đã có quy định về các hình thức tố cáo khác được điều chỉnh ở các luật tố tụng.

Tuy vậy luồng ý kiến thứ hai đề nghị ngoài hình thức tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp, dự thảo Luật Tố cáo cần quy định bổ sung các hình thức tố cáo khác như tố cáo bằng bản fax, email, điện thoại… để tạo điều kiện cho người tố cáo thực hiện quyền tố cáo, qua đó kịp thời phát hiện và xử lý đối với các hành vi vi phạm.

Hơn nữa, quy định của Đảng và Luật Tố cáo hiện hành chưa chấp nhận xem xét, giải quyết đơn tố cáo không rõ, họ tên địa người tố cáo.

Trong những năm qua, các cơ quan nhà nước mới chỉ giải quyết được 87,4% tổng số đơn tố cáo có danh, trong đó có đến 59,3% là tố cáo sai và 28,3% tố cáo có đúng, có sai. Vì vậy, nếu luật này quy định việc giải quyết tố cáo nặc danh sẽ gây khó khăn cho các cơ quan nhà nước trong quá trình xem xét, giải quyết. Hơn nữa, trường hợp người tố cáo lợi dụng quyền tố cáo để tố cáo nặc danh sai sự thật thì không có căn cứ để xem xét, xử lý trách nhiệm đối với người tố cáo.

“Thực tế không ít trường hợp người tố cáo còn bị trả thù, bị trù dập, trong khi đó mặc dù có quy định nhưng việc bảo vệ người tố cáo còn rất khó khăn. Do đó, nhiều người không dám tố cáo hành vi vi phạm pháp luật. Để kịp thời phát hiện và xử lý đối với các hành vi vi phạm, cần quy định về việc giải quyết tố cáo đối với trường hợp người tố cáo không ghi họ tên, địa chỉ của mình. Chính vì thế, Chính phủ cho rằng loại ý kiến thứ nhất là phù hợp nên đã thể hiện nội dung này vào dự thảo luật”- ông Sáu nói.

Trình bày báo cáo thẩm tra dự án luật này, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết qua thảo luận cũng đang có 2 loại ý kiến.

Loại ý kiến thứ nhất đồng ý như quy định của dự thảo luật và luật hiện hành là chưa nên quy định về việc giải quyết đối với tố cáo nặc danh.

Loại ý kiến thứ hai cho rằng, mục đích của việc giải quyết tố cáo là nhằm bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; trên thực tế nhiều trường hợp tuy là đơn tố cáo nặc danh nhưng có gửi kèm các bằng chứng rõ ràng, có căn cứ về việc vi phạm pháp luật thì các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cũng cần xác minh, xem xét, xử lý tránh bỏ lọt các hành vi vi phạm pháp luật; đồng thời cũng cần bổ sung quy định đối với đơn mạo danh.

Tố cáo nặc danh nhưng rõ ràng vẫn xem xét giải quyết?

Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu ủng hộ quan điểm của Chính phủ vì “ngày nào cũng nhận được tin của người tố cáo”.

“Hôm qua tôi nhận được tin của cùng một người sử dụng 2 số điện thoại khác nhau, lời lẽ họ dùng không hay lắm. Thực tiễn những cái này ta không xử lý được. Giờ quy định cái này mà có chế tài đi chăng nữa thì cũng không hiệu quả”- ông Giàu nói.

Trong khi đó, Thượng tướng Võ Trọng Việt - Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng-An ninh nói rằng việc này có tính hai mặt.

“Một mặt thì cán bộ ở ta có tiêu cực thường rất tinh vi, trên tài của thanh tra, kiểm tra. Đội ngũ cán bộ có “tật” sáng kiến sáng tạo xây dựng đất nước chưa nhiều, còn sáng kiến đối phó với nhà nước thì nhiều hơn, luật gì cũng lách được, cũng vận dụng được nhưng cơ chế kiểm soát quyền lực của ta chưa đồng bộ, hiệu quả chưa cao, quy định trách nhiệm người đứng đầu chưa rõ. Tuyệt đại cán bộ lãnh đạo là tốt, nhưng ko ít người tham lam, thất đức với cán bộ cấp dưới, lại có thủ đoạn tinh vi. Giờ lại có chuyện nếu đơn thư mạo danh không làm thì lại càng thuận lợi cho bộ phận nhỏ nhưng vô cùng nguy hiểm”- ông Việt nói.

Tuy vậy, ông Việt cũng nhìn nhận, người đi giải quyết khiếu nại tố cáo đa số là tốt nhưng không ít người lợi dụng cơ hội để làm ăn.

“Vậy khiếu nại tố cáo nặc danh có làm hay không?. Phân tích đi lại thì cái gì cũng có hai mặt, cái nào tối ưu thì chọn. Trong thời đại như hiện nay mà giải quyết đơn thư nặc danh thì loạn đất nước”- ông nói.

Thống nhất với tờ trình của Chính phủ, ông Võ Trọng Việt đề nghị chỉ giải quyết những đơn thư chính thống. “Làm thế nào để đội ngũ cán bộ giải quyết khiếu nại tố cáo thực sự vì dân vì nước, có thế dân tình mới bái phục. Ngày xưa anh Nguyễn Bá Thanh ngồi trên xích lô cũng giải quyết khiếu nại tố cáo. Phải giám sát đội ngũ đi giải quyết khiếu nại tố cáo”- ông Việt nêu quan điểm.

Nhìn nhận việc tiếp nhận tố cáo qua fax hay email cũng được vì hợp xu thế nhưng Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho rằng tiếp nhận qua điện thoại và tin nhắn mà không xác minh được danh tính, nguồn gốc của người tố cáo thì rất phức tạp.

“Hồi tôi còn làm ở Quảng Ninh, tôi nhận được nhiều tin nhắn, cuộc gọi báo về khai thác than trái phép nhưng khi lực lượng chức năng vào không phát hiện ra được. Chính vì thế việc tiếp nhận tố cáo nặc danh sẽ rất phức tạp.

Dẫn lại câu chuyện vừa xảy ra ở Trường Tiểu học Nam Trung Yên (Hà Nội) khi nhiều giáo viên không dám nói khác ý kiến của bà hiệu trưởng, ông Phan Thanh Bình - Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng thẳng thắn: Trong điều kiện xã hội của chúng ta hiện nay không phải ai cũng mạnh dạn. Nhiều nơi thủ trưởng nói thì nhân viên im. Nếu bỏ tố cáo nặc danh thì e sẽ bỏ lỡ nhiều thông tin. Hiện nay là thế giới phẳng, nếu bỏ hết nặc danh thì không ổn.

Quy trình xử lý thông tin gồm 5 bước, nhưng trước hết tôi cho rằng phải lọc thông tin, kể cả tin nặc danh mà thấy có cơ sở thì hãy lọc ra, có những thông tin ban đầu có thể tào lao nhưng sau lại có cơ sở. Cái này cần sự thông minh của bộ phận thanh tra trong tiếp nhận và xử lý thông tin”.

Chung quan điểm, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định, Luật Tố cáo sẽ cụ thể hoá những quy định mới của Hiến pháp về quyền con người, quyền công dân nên phải chặt chẽ, cụ thể, hạn chế bớt nhưng điều giao Chính phủ hướng dẫn.

“Gửi email, tin nhắn tố cáo cũng phải đúng người, đúng cơ quan. Không thể tố cáo ông A, ông B mà gửi tới hàng trăm cơ quan, thế thì không được. Tố cáo phải gửi đúng cơ quan, nghiêm cấm việc bắn tin nhắn đó qua rất nhiều người…

Về nguyên tắc không xem xét giải quyết đơn tố cáo nặc danh, mạo danh, nhưng đơn thư mà có nội dung rất cụ thể, chỉ rất rõ ràng ở chỗ đó có việc đó thì phải có trách nhiệm xem xét. Bao giờ tôi nhận đơn nặc danh tôi cũng ghi đơn nặc danh, nhưng có nội dung rõ ràng, địa chỉ rõ ràng cần phải xem xét, chú ý trong công tác kiểm tra, thường xuyên nhắc nhở”- Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Thế Kha